تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 587 |
تعداد مقالات | 6,018 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,817,779 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,818,896 |
تبیین و تحلیل فرّه ایزدی در آثار منثور دوره اسلامی؛ تاریخی، حکمت اشراقی و اندرزنامهای | ||
مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام | ||
مقاله 5، دوره 8، شماره 14، فروردین 1393، صفحه 97-112 اصل مقاله (196.97 K) | ||
نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2014.1974 | ||
نویسنده | ||
نیره دلیر | ||
استادیار پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
چکیده | ||
پژوهش حاضر درصدد است تا دیدگاه مؤلفان دوره اسلامی را در بارة فرّه ایزدی با تأکید بر آثار منثور این دوره تحلیل نماید. بنابراین، این آثار؛ به سه حوزة تاریخی، حکمتِ اشراقی و اندرزنامهای دسته بندی و مورد بررسی قرار گرفته و با تحلیل دادههای آثار منتخبِ این سه حوزه، سعی دارد به این پرسشها پاسخ دهد که قرائت اندرزنامه نویسان، مورخان و حکیم اشراق، از این مفهوم باستانی چگونه است و با اصل آن چه نسبتی برقرار میسازد؟ نتایج پژوهش مشخص میکند که شاخصههای فرّه ایزدی در حکمتِ خسروانی شیخ شهابالدین سهروردی، عرفانیترین تفسیر را از این مفهوم ارائه کرده، و بیشترین شباهت ماهوی و ظاهری را با نمونة اصلی آن داراست. مؤلفانِ آثار تاریخی نیز نزدیک به مؤلفههای الگوی باستانی و از منظر قدسی آن را به نگارش درآوردهاند. در حالی که در خوانش اندرزنامهنویسانِ دوره اسلامی، تمایز مهمی نسبت به این مفهوم وجود دارد که کاربرد آن را با نمونة واقعی آن متفاوت میسازد. در واقع تصویری که اندرزنامهنویسان، از فره ایزدی ترسیم کردهاند، نه بر اساس شاخصههای نمونة اصلی؛ بلکه برپایة قرائتی است که آنان از مفاهیم دوره باستان، در حوزه سیاسی، خطاب به حاکمان خود نیاز داشتهاند. این پژوهش با استناد به منابع کتابخانهای و به روش توصیفی ـ تحلیلی به بیان این تمایز پرداخته است. | ||
کلیدواژهها | ||
فرّه ایزدی؛ آثار منثور دوره اسلامی؛ منابع تاریخی؛ اندرزنامهای؛ حکمت اشراقی | ||
مراجع | ||
ابن بلخی، (1373) فارسنامه. تصحیح گی لسترنج و رینولد نیکلسون. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1363) العبر و دیوان المبتداء و الخبر فی ایام العرب و العحم و البربر.... جلد1، ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابن طقطقی (1367) تاریخ فخری. ترجمه محمد وحید گلپایگانی. تهران: علمی و فرهنگی.
ابن مسکویه الرازی، ابوعلی (1369) تجارب الامم. ترجمه ابوالقاسم امامی. جلد1. تهران: سروش.
اصفهانی، حمزه بن حسن (1367) تاریخ پیامبران و شاهان. ترجمه جعفر شعار. چاپ2. تهران: امیر کبیر.
اعتماد مقدم، علیقلی (1346) فرّ در شاهنامه. تهران: ناشر وزارت فرهنگ و هنر.
انوری، حسن (1381) فرهنگ بزرگ سخن. جلد6. تهران: سخن.
اوشیدری، جهانگیر، (1383) دانشنامهی مزدیسنا؛ واژهنامهی توضیحی آیین زرتشت. چاپ3. تهران: نشر مرکز.
بلعمی، ابوعلی محمد بن محمد (1341) تاریخ بلعمی؛ تکمله و ترجمه تاریخ طبری. تصحیح محمد تقی بهار. به کوشش محمد پروین گنابادی. تهران: وزارت فرهنگ.
بیرونی، ابوریحان (1363) آثار الباقیه عن القرون الخالیه. ترجمه اکبر دانا سرشت. تهران: امیرکبیر.
تبریزی، محمد حسین بن خلف (بی تا) برهان قاطع. کوشش م. سعیدیپور. جلد2. تهران: خرد ـ نیما.
الثعالبی، ابومنصور (1963) تاریخ غرر السیر (غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم). طهران: مکتبه الاسدی.
زمانی، علی محمد و محمود طاووسی (1383) فره ایزدی و بازتولید آن در اندیشه سیاسی ایران پس از اسلام. مجله مطالعات ایرانی دانشگاه شهید باهنر. سال3، شماره 5، ص64-41.
سجاسی، اسحق ابن ابراهیم (1368) فرائد السلوک.کوشش نورانی وصال و غلامرضا افراسیابی. تهران: پاژنگ.
سهروردی، شهاب الدین یحیی (1355) حکمه الاشراق. ترجمه سید جعفر سجادی. تهران: دانشگاه تهران.
(1373) مجموعه مصنفات شیخ اشراق(مجموعه آثار فارسی). تصحیح سید حسین نصر. جلد3، چاپ2. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
(1373) مجموعه آثار فارسی شیخ اشراق. به تصحیح سید حسین نصر. چاپ2. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
غزالی طوسی، ابوحامد محمد، (1361) نصیحه الملوک. تصحیح جلال الدین همایی. تهران: بابک.
فردوسی طوسی، ابوالقاسم (1966) شاهنامه. تصحیح ی. آ. برتلس و دیگران. مسکو: دانش.
کربن، هانری (1384) بن مایههای آیین زرتشت در اندیشة سهروردی. ترجمه محمود بهفروزی. تهران: جامی.
(1377) تاریخ فلسفه اسلامی. ترجمه سید جواد طباطبایی. چاپ2. تهران: کویر.
(1342) حکمت اشراق در ایران زمین در سده دوازدهم میلادی. ترجمة ضیاءالدین دهشیری. مجله دانشکده ادبیات. تهران: سال ششم. شماره اول. ص57-52.
(1369) فلسفة ایرانی؛ فلسفة تطبیقی. ترجمة سید جواد طباطبایی. تهران: توس.
گردیزی (1363) تاریخ گردیزی؛ زین الاخبار. تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب.
مجمل التواریخ والقصص (1318) تصحیح ملک الشعرای بهار. تهران: کلاله خاور.
محمدی، ذکرالله و محمد بیطرفان (1391) انتقال و تحول اندیشه سیاسی فره ایزدی از ایران باستان به ایران اسلامی با تکیه بر مبانی فکری اندیشه گران ایرانی. مجله علمی ـ تخصصی سخن تاریخ. سال6، شماره16. ص36-3.
مشکور، محمد جواد (1367) ایران در عهد باستان. جلد1، تهران: اشرفی.
نظام الملک، حسن بن علی (1340) سیرالملوک(سیاستنامه). تصحیح هیوبرت دارک. تهران: علمی و فرهنگی.
نفیسی، علی اکبر (1356) فرهنگ نفیسی. تهران: خیام، شاهد خره.
یشتها (1356) گزارش پورداود. کوشش بهرام فرهوشی. جلد2. تهران: دانشگاه تهران.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,030 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,387 |