تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 551 |
تعداد مقالات | 5,712 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,971,368 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,353,150 |
سرگذشت تصویری موجودِ ترکیبی فیل-سر، از هند تا ایران | ||
مطالعات شبه قاره | ||
مقاله 1، دوره 7، شماره 25، زمستان 1394، صفحه 7-24 اصل مقاله (935.46 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2015.2408 | ||
نویسنده | ||
نیما ادهم ![]() | ||
مربی نقاشی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز | ||
چکیده | ||
در جهان اساطیری دو تمدن کهنسال ایران و هند که به دلیل مشابهتهای قومی، فرهنگی و اساطیریشان خویشاوند قلمداد شدهاند، موجودات خیر و شری وجود دارند که برخی از آنها، از قابلیت پیکرگردانی یا دگرریختی برخوردارند. پدیدهی ترکیبی فیل سر هندی با نام گانش که در زمره خدایان حیوانی محبوب هندو جایمیگیرد، یکی از این نمونههاست. از آن جا که چنین موجودی در برخی از متون ایرانی از جمله شاهنامه و نگارههای مرتبط با آن، در قالب دیو به تصویر کشیده شدهاست.این پژوهش میکوشد تا با بررسی این پدیده در اساطیر، ادبیات و هنر این سرزمینها، به واکاوی دلایل چنین امری بپردازد. از نتایج این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی، تطبیقمیانرشتهای و با استفاده از منابع کتابخانهای به انجام رسیدهاست، برمیآید که این موجودترکیبی در سرزمین مادریِ آن، از کنام دیوها به قلمروی خدایان درمیآید و به مرور زمان با افزایش محبوبیت خود در آسیا، در آیین مانویت نیز نفوذ میکند.در عینحال، همتای پلید این پدیده نیز که از اهمیت کمتری برخوردار است، به حیات خود در هنر و ادبیات هند،ادامه میدهد.این موجود پیکرگردانیشده در ایران پس از غلبه تفکر زرتشتی و به دلیل دشمن شمردن خدایان پیشین این سرزمین و بلاد دیگر از سوی زرتشت، تنها وجه دیوگونه خود را به نمایش میگذارد؛ و با نفوذ در باور اسلامی و ادبیات عامیانه ایرانی نیز در قالب جن )و در وجهمنفی آن(، به تصویر کشیده میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
اسطوره؛ پیکرگردانی یا دگرریختی؛ نگارگری؛ موجودات ترکیبی؛ دیو؛ ایران؛ هند | ||
مراجع | ||
1-آموزگار، ژاله،تاریخ اساطیری ایران، چاپ دوم،تهران: سمت، 1376 . 2-آموزگار، ژاله،دیوها در آغاز دیو نبودند،کلک، شمارهی30، صص 16-24، شهریور 1371. 3-اکبری مفاخر، آرش،هستی شناسی دیوان در حماسههای ملّی بر پایه شاهنامه فردوسی. کاوشنامه، سال یازدهم. شماره 21، صص87-61، 1389. 4-القزوینی، زکریابن محمدبن محمود بن المکمونیبه، عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات، تصحیح نصرا...سبوحی، تهران: چاپخانه مرکزی ناصرخسرو، (بیتا). 5-ایونس، ورونیکا، اساطیر هند،چاپ اول،ترجمه باجلان فرخی، تهران: اساطیر ، 1373. 6-دادگی، فرنبغ، بندهش، ترجمه مهرداد بهار،چاپ دوم ، تهران: توس، 1385. 7-دادور، ابولقاسم؛ مبینی، مهتاب،جانوران ترکیبی در هنر ایران،چاپ اول،تهران: انتشارات دانشگاه الزهراء، 1388. 8-ذکرگو، امیرحسین،فیل در شمایلهای هندویی و بودایی، چاپ اول، تهران: موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن»، 1388. 9-رستگار فسایی، منصور،پیکرگردانی در اساطیر، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1383. 10-رضی، هاشم. اوستا،چاپ اول، تهران: فروهر، 1363. 11-زرشناس، زهره، مفهوم دوگانهی دیو در ادبیات سغدی، نامه فرهنگستان،دوره8، شماره 3، صص 148-140، پاییز 1385. 12-عبداللهی، منیژه ،فرهنگنامه جانوران در ادب پارسی، ج دوم، چاپ اول، تهران: پژوهنده، 1381. 13-فردوسی، ابوالقاسم،شاهنامه فردوسی بر اساس چاپ مسکو(1 ج). به کوشش نظام الدین نوری،چاپ اول، تهران: نشرزهره، 1378. 14-کلیم کایت، هانس یواخیم،. هنر مانوی. ترجمه ابوالقاسم اسماعیلپور،چاپ اول، تهران: اسطوره ،1373 15-مارزلف، اولریش،تصویرسازی داستانی در کتابهای چاپ سنگی فارسی،ترجمه شهروز مهاجر،چاپ اول، تهران: نشر نظر، 1390. 16-معین، محمد، آیین آریائیان پیش از ظهور زرتشت،آشنا، شماره 8، صص49-44، آذر و دی 1371. 17- نظامی گنجوی، الیاسبنیوسف،هفت پیکر،چاپ اول، تهران: سازمان کتابهای جیبی، 1340. 18-هال، جیمز،فرهنگ نگارهای نمادها در شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ اول، تهران: فرهنگ معاصر، 1380. 19-یاحقی، محمد جعفر،فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی،چاپ دوم،تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و سروش ، 1375. 20-یونسجعفری، سیدمحمد،واژهی ناشناخته دیو در شاهنامه فردوسی. آشنا،سال 2، شماره11، 60-42، خرداد و تیر 1372. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,437 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,318 |