اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 26 |
| تعداد شماره‌ها | 550 |
| تعداد مقالات | 5,698 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,966,995 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,349,925 |
تجارت خارجی ماوراءالنهر در دورهی سامانیان | ||
| مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام | ||
| مقاله 5، دوره 9، شماره 16، بهار 1394، صفحه 77-102 اصل مقاله (1.51 MB) | ||
| نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2015.2505 | ||
| نویسندگان | ||
| حبیب زمانی محجوب1؛ قنبر علی رودگر2 | ||
| 1استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع) | ||
| 2قنبرعلی رودگر استادیار تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران | ||
| چکیده | ||
| تجارت از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی ماوراءالنهر بود و بازرگانان این منطقه از دیرباز با نواحی اطراف مناسبات تجاری داشتند. هر چند تجارت داخلی در ماوراءالنهر در قرون اولیه اسلامی رونق داشت؛ اما تجارت خارجی این سرزمین از سده ی چهارم هجری، هم زمان با تثبیت حکومت سامانیان بر این منطقه، رونق گرفت. مقاله ی حاضر بر این هدف است تا با روش توصیفی-تحلیلی مشخص سازد، سامانیان چگونه و با کمک چه عواملی به توسعهی تجارت خارجی ماوراءالنهر پرداختند و عمده ی تجارت خارجی آنها با کدام سرزمین‌ها بود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، تجدید حیات اقتصادی و تجاری ماوراءالنهر در عصر سامانیان بازتابی از نظم و امنیت سیاسی و اجتماعی این دوره بود. امرای سامانی، علاوه بر ایجاد وحدت سیاسی، با سامان دادن به امور اقتصادی و ایجاد شبکه ی ارتباطی مناسب و همچنین کاهش عوارض و مالیات، موجب سرازیر شدن کاروان‌های تجاری به این سرزمین و رشد تجارت خارجی در ماوراءالنهر شدند. تجارت خارجی ماوراءالنهر در دورهی سامانیان، به طور عمده، با بازرگانان سرزمینهای چین و تبت، سرزمین ترکان، اروپای شرقی، خراسان و عراق انجام می‌شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تجارت؛ ماوراءالنهر؛ سامانیان؛ چین؛ خراسان؛ عراق؛ ترکان | ||
| مراجع | ||
|
منابع
ابن جوزی، جمال‌الدین ابی‌الفرج عبدالرحمان بن علی (1415 ق/ 1995 م). المنتظم فی تواریخ الملوک و الامم. تحقیق سهیل زکار. بیروت.
ابن حوقل، محمد (1366 ش). صوره الارض. ترجمه و توضیح جعفر شعار. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
ابن خردادبـه، ابوالقـاسـم عبیـدالله بن عبـدالله (1370 ش). المسـالک و المـمالک. ترجمه حسین قره‌چانلو. تهران: نشر مترجم.
ابن عامر، توفیق (1996 م). الحضاره الاسلامیه و تجاره ی الرقیق خلال القرنین الثالث و الرابع الهجره. تونس: کلیه العلوم الانسانیه و الاجتماعیه.
ابن فضلان، احمد (1987 م). رساله ابن فضلان. تحقیق سامی الدهان. الطبعه الثانیه. بیروت: مکتبه الثقافه العالمیه.
ابن فقیه، ابوبکر احمد بن محمد (1349 ش). مختصرالبلدان. ترجمه ح.مسعود. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
احسائی، محمدتقی (1989 م). یادی از کاروانسراها. رباط‌ها و کاروانها. لوس آنجلس: نشر مؤلف.
اشپولر، برتولد (1380). «تجارت سرزمینهای شرقی در سده‌های نخستین اسلامی». ترجمه یعقوب آژند. فصلنامه تاریخ اسلام. شماره 5، صص 183- 196.
اشپولر، برتولد (1386 ش). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمه جواد فلاطوری (ج 1) و مریم میراحمدی (ج 2). چاپ پنجم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1373 ش). مسالک و ممالک. به کوشش ایرج افشار. چاپ سوم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بارتولد، واسیلی ولادیمیریچ (1337 ش). فرهنگ و تمدن مسلمانان. ترجمه ی علی اکبر دیانت. تبریز: ابن سینا.
بارتولد، واسیلی ولادیمیریچ (1366 ش). ترکستان نامه. ترجمه ی کریم کشاورز. چاپ دوم. تهران: خیام.
بارتولد، واسیلی ولادیمیریچ (1376 ش). تاریخ ترک‌های آسیای میانه. ترجمه غفار حسینی. تهران: توس.
باسورث (2536 پ). ادموند کلیفورد. تاریخ غزنویان. ترجمه حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
بولنوا، لوس (1383 ش). راه ابریشم. ترجمه ملک ناصر نوبان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بیات، عزیزالله (1353). اوضاع اقتصادی ماوراءالنهر و خراسان در زمان حکومت سامانیان. مجله بررسی‌های تاریخی. شماره 3. سال نهم. تهران. صص 80-64.
تاریخ ایران (1363 ش). پژوهش دانشگاه کمبریج. جلد 4. ترجمه حسن انوشه. تهران: امیرکبیر.
تکمیل همایون (1389 ش). ناصر، جاده ابریشم. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
ثعالبی، ابی منصور عبدالملک بن محمد (1413 ق/ 1992 م) لطائف المعارف. تحقیق محمد ابراهیم سلیم. قاهره: دار الطلائع.
جاحظ، عمرو بن بحر، کتاب التبصّر بالتّجاره (1966 م). تحقیق حسن حُسنی عبدالوهاب. بیروت: دارالکتاب الجدید.
جرفادقانی، ابوالشرف ناصح بن ظفر (2537 پ). ترجمه تاریخ یمینی. به اهتمام جعفر شعار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
جعفری، کریم (1380). دومین کنفرانس روابط تاریخی ایران و دشت قبچاق. کتاب تاریخ ماه و جغرافیا. شماره 80. صص 96-92.
جیهانی، ابوالقاسم بن احمد (1368 ش). اشکال العالم. ترجمه ی عبدالسلام کاتب. تصحیح فیروز منصوری. مشهد: آستان قدس رضوی.
حدود العالم من المشرق الی المغرب (1372 ش). با مقدمه بارتولد و تعلیقات مینورسکی. ترجمه میرحسین شاه. به تصحیح مریم میراحمدی و غلامرضا ورهرام. تهران: دانشگاه الزهرا.
حموی، یاقوت (1990 م). معجم البلدان. تحقیق فرید عبدالله العزیزالجندی. بیروت: لبنان، دارالکتب العلمیه.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی (1373 ش). دیوان. به کوشش ضیاءالدین سجادی. چاپ چهارم. تهران: زوار.
خیراندیش، عبدالرسول (1380). مسیر تجاری بخارا و خیوه و اهمیت آن در تاریخ تمدن جهانی. پژوهشنامه علوم انسانی. شماره 30، صص 15-1.
راوندی، مرتضی (1372 ش). تاریخ اجتماعی ایران. جلد 5. چاپ سوم. تهران: روزبهان.
زکی، محمدحسن (1384 ش). چین و هنرهای اسلامی. ترجمه غلامرضا تهامی. تهران: فرهنگستان هنر.
سمعانی، عبدالکریم بن محمد (1419 ق / 1998 م). الانساب. تصحیح عبدالله عمر الباوری. بیروت: دارالفکر.
سومر، فارق (1390 ش). تاریخ غزها (ترکمن‌ها). ترجمه وهاب ولی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صور الاقالیم (هفت کشور) (1353 ش). تصحیح و تحشیه منوچهر ستوده. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
علی المسری (1402 ق/ 1982 م). حسین، تجاره العراق فی العصر العباسی. جامعه الکویت.
عوفی، محمد (1906 م). لباب الالباب. تصحیح ادوارد براون. به اهتمام محمد بن عبدالوهاب قزوینی. لیدن: بریل.
غرناطی، ابوحامد محمد (1424 ق/2003 م). رحله الغرناطی: تحفه الالباب و تحبه الاعجاب و رحله الی اروبه و آسیا. ابوظبی. بیروت: دارالسویدی مؤسسه العربیه.
غفوروف، باباجان (1382 ش). تاجیکان (تاریخ قدیم، قرون وسطی و دوره نوین). کابل: شرکت کتاب شاه محمد.
فرای، ریچارد نلسون (1348 ش). بخارا دستاورد قرون وسطی. ترجمه محمود محمودی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
فرای، ریچارد نلسون (1363 ش). عصر زرین فرهنگ ایران. ترجمه مسعود رجب‌نیا. چاپ دوم.، تهران: سروش.
فروزانی، سیدابوالقاسم (1381 ش). تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوره سامانیان. تهران: سمت.
قاضی رشید بن زبیر (1984 م). کتاب الذخائر و التحف. تصحیح محمد حمیدالله. طبعه الثانیه، کویت: مطبعه حکومت الکویت.
قدامه ابن‌جعفر، ابوالفرج (1370 ش). کتاب الخراج. ترجمه و تحقیق حسین قره‌چانلو. تهران: البرز.
قرقوئی، حنان (1427 ق/ 2006 م). الزِّراعه و الصّناعه و التّجاره. بیروت: مجد الموسسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع.
قزوینی، زکریا محمد بن محمود (1373 ش). آثارالبلاد و اخبارالعباد. ترجمه ی جهانگیر میرزا قاجار. تصحیح میرهاشم محدّث. تهران: امیرکبیر.
کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ (1379 ش). تاریخ‌نوشته‌های جغرافیایی در جهان اسلام. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کریمی، اصغر (1375 ش). حمل و نقل. دانشنامه جهان اسلام. جلد 14. تهران: بنیاد دائره المعارف اسلامی.
کسایی مروزی (1370 ش). اشعار حکیم کسائی مروزی. به اهتمام دکتر مهدی درخشان. تهران: دانشگاه تهران.
گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن ضحاک بن محمود (1363 ش). تاریخ گردیزی (زین الاخبار. تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: دنیای کتاب.
گروسه، رنه (1368 ش). امپراتوری صحرانوردان. ترجمه عبدالحسین میکده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
گلجان، مهدی (1384 ش). میراث مشترک: نظری اجمالی بر حوزه فرهنگ و تمدن ایران و ماوراءالنهر از کوروش تا تیمور. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
لسترنج، گی (1373 ش). جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی. ترجمه محمد عرفان.، چاپ چهارم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
متز، آدام (1364 ش). تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری. ترجمه غلامرضا ذکاوتی قراگزلو. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361 ش). احسن التقاسیم فی معرفه ی الاقالیم. ترجمه علینقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
ناجی، محمدرضا (1386 ش). فرهنگ و تمدن در قلمرو سامانیان. تهران: امیرکبیر.
نرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر (1363 ش). تاریخ بخارا. ترجمه ی ابونصر احمد بن محمد بن نصر القباوی. تصحیح سیدمحمدتقی مدرس رضوی. چاپ دوم. تهران: توس.
نظامی عروضی سمرقندی (1387 ش). احمد بن عمر بن علی. کلیات چهار مقاله. تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی. چاپ دوم. تهران: اشراقی.
نظراُف، حق‌نظر (1387 ش). نقش ایرانیان و تاجیکان در تاریخ و فرهنگ جهان. ترجمه مهین السادات صمدی. تهران: وزارت خارجه.
نعمت‌اف، نعمان (1382). کشاورزی و تولیدات معدنی در ماوراءالنهر در قرون 4- 3 هـ/ 10- 9 م. دوماهنامه اطلاع رسانی و کتابداری؛ کتاب ماه علوم و فنون، شماره 61، (53- 46).
هاید، ف (1985 م). تاریخ التجاره ی فی الشرق الادنی فی العصور الوسطی. ترجمه احمد محمدرضا. قاهره: الهیئه ی المصریه العامه للکتاب.
هروی، جواد (1382 ش). تاریخ سامانیان (عصر طلایی ایران بعد از اسلام). چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (1381 ش). البلدان. ترجمه محمد ابراهیم آیتی. تهران.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (2536 پ). تاریخ یعقوبی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
N.N.Negmatov, (1999). »The Samanid State«, History of Civilization of Sentral Asia, V 5, Dehli.
Kovalev. Roman K. (2002) Dirham Mint Output of Samanid Samarghand and its Connection to the Beginnings of Trade With Northern Europe(10 th century). Histoire and Mesure.
Brook. Kevin Alan. (2006). The Jews of Khazaria. United State of America. Row man.
Foreign Trade of Transoxiana in the Samanids Era
Habib Zamani Mahjoub
Assistant Professor of the History and Civilization of Islamic, Imam Sadiq Research Institute for Islamic Sciences
GhanbarAli Roodgar
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,893 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 671 |
||
