تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 552 |
تعداد مقالات | 5,709 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,970,305 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,353,282 |
پژوهشی در نقوش و نشانهای نمادین و اساطیری مشترک در ایران و هند (با تکیه بر مطالعات سنگ نگارهها و گچ بریهای دوره ی ساسانی) | ||
مطالعات شبه قاره | ||
مقاله 6، دوره 8، شماره 26، بهار 1395، صفحه 101-126 اصل مقاله (988.64 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2016.2565 | ||
نویسندگان | ||
سید رسول موسوی حاجی ![]() | ||
1دانشیار باستانشناسی دانشگاه مازندران | ||
2کارشناس ارشد باستانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
چکیده | ||
چکیده ایران و هند دارای مشترکات فرهنگی ـ هنری بسیاری میباشند؛ این اشتراکات را میتوان نتیجه ارتباط گسترده و همزیستی تاریخی این دو تمدن بزرگ دانست. در این پژوهش سعی برآن است با تکیه بر نقوش و نشانهای نمادین و اساطیری موجود در سنگنگارهها و گچ بریهای دورهی ساسانی و مقایسهی آنها با نقوش نمادین موجود در هنر هند، نقوش و نشانهای نمادین و اساطیری مشترک در این دو تمدن بررسی و ارزیابی شود. نتایج حاصل از این پژوهش که بر اساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی و بر اساس ماهیت از نوع تحقیقات تاریخی به شمار میرود آشکارا نشان میدهد: در غالب مفاهیم و بازنماییها در هر دو تمدن، یک هدف مشترک دنبال میشود و آن مبارزه در مقابل نیروهای شیطانی و اهریمنی است. نقوش و نشانهای نمادین و اساطیری بکار رفته در ایران و هند را میتوان در ارتباطی تنگاتنگ با اعتقاد و مذهب آن روزگار دانست که تعدادی از آنها همانند گراز و شیر در کالبد خدایان و ایزدان تجلی یافتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
کلید واژه ها: نماد؛ هنر؛ اسطوره؛ تمدنِ ساسانی؛ تمدنِ هند | ||
مراجع | ||
1- آموزگار، ژاله، تاریخ اساطیر ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت، 1376. 2- افروغ، محمد، نماد و نشانه شناسی در فرش ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات جمال هنر، 1389. 3- ایزد پرست، زیبا، گیاه لوتوس تا اسلیمی و ختایی، مجله رهپویه هنر، دوره دوم، شماره اول، زمستان 1385. 4- بارانی، محمد، خانی سومار، احسان، بررسی تطبیقی اسطوره آب در اساطیر ایران و هند، فصلنامه مطالعات شبه قاره، سال پنجم، شماره هفدهم، صص 7-26، زمستان 1392. 5- بلخاری، حسن، تجلی لوتوس در آیین و هنر ایران و هند، کتاب ماه هنر، صص 26-34، مرداد و شهریور 1384. 6- ________، اسرار مکنون یک گل، تهران: نشر حسن افرا، 1384. 7- بهار، مهرداد، بُندهشن فرنبغ دادگی، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس، 1380. 8- بهار، مهرداد، ادیان آسیایی، تهران: انتشارات چشمه، 1375 9- پرادا، ایدت، هنر ایران باستان (تمدنهای پیش از اسلام)، ترجمه یوسف مجید زاده، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 2537. 10- پور خالقی چترودی، مه دخت، درخت زندگی و ارزش فرهنگی و نمادین آن در باورها، مجله مطالعات ایرانی، سال اول، شماره یک، صص 89-126،زمستان 1380. 11- پورداوود، ابراهیم، یسنا بخش دوم،به کوشش بهرام فره وشی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 2536. 12- حسین آبادی، زهرا، بررسی پیوستگی نگارههای درخت با باورهای اساطیری و مذهبی هند، فصلنامه مطالعات شبه قاره، سال ششم، شماره هجدهم، صص 29-48، بهار 1393. 13- جابز، گرترود، سمبلها کتاب اول جانوران، ترجمه محمدرضا بقاپور، چاپ اول، تهران: چاپ جهاننما، 1370. 14- چهری، محمد اقبال، پژوهشی در گچ بریهای ساسانی، پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته باستانشناسی، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، 1386. 15- خانمرادی، مژگان، گچ بریهای قلعه یزدگرد: مضامین و فناوری و تأثیرات آن در گچ بریهای ساسانی و اسلامی، پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته باستانشناسی، تهران: دانشگاه تهران، 1385. 16- خزائی، محمد، نقش تزئینات هنر ساسانی در شکلگیری هنر اسلامی ایران در سدههای پنجم هجری، فصلنامه نگره، شماره دو و سه، صص41-51، تابستان 1385. 17- دوبوکور، مونیک، رمزهای زنده جان، ترجمه جلال ستاری، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز، 1376. 18- دوستخواه، جلیل، اوستا، جلد یک، چاپ اول، تهران: انتشارات مروارید، 1370. 19- دیکسون کندی، مایک، دانشنامه اساطیر یونان و روم، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ اول، تهران: انتشارات طهوری، 1385. 20- ذکرگو، امیرحسین، اسرار اساطیر هند (خدایان ودایی)، تهران: نشر فکر روز، 1377. 21- رضائی نیا، عباس، بازتاب هنر، سیاست و مذهب ایرانی در سنگنگاره صخرهای دوران اشکانی و ساسانی، فصلنامه مطالعات ملی، سال نهم، شماره 4، صص21-44، 1387. 22- رو، ژرژ، بینالنهرین باستان، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی، چاپ اول، تهران: نشر آبی، 1369. 23- رهبر، مهدی، کاوشهای باستانشناسی بندیان درگز، گزارشهای باستانشناسی (1)، چاپ اول، تهران: انتشارات میراث فرهنگی، 1376. 24- سامانیان، صمد، نقوش نمادین در بافتههای شرق دور (چین)، رساله دوره دکتری در رشته پژوهش هنر، تهران: دانشگاه تهران، 1383- 1384. 25- سودآور، ابوالعلا، فره ایزدی در آیین پادشاهی ایران باستان، چاپ اول، هوستون ایالاتمتحده امریکا: چاپخانه تامسون، 2005- 1383. 26- سید سجادی، سید منصور، هشت گفتار باستان شناسی و تاریخ بلوچستان، تهران: انتشارات هور، 1374. 27- شائیتش، یوردیس بالترو و پوپ، آرتور آپهام، گچ بریهای ساسانی، (سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز)، ترجمه نوشین دخت نفیسی، جلد دوم: دوره ساسانی، زیر نظر آرتور آپهام پوپ و فیلیس اکرمن، ویرایش زیر نظر سیروس پرهام، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1387. 28- شمس، امیر، نگاهی به نشانهها و نمادها در ایران باستان، هنرهای تجسمی، شماره هشتم، صص 194-209، بهار 1379. 29- شوالیه، ژان و گر بران، آلن، فرهنگ نمادها، ترجمه سودابه فضایلی، جلد چهارم، چاپ اول، تهران: انتشارات جیحون، 1385. 30- عابد دوست، حسین و کاظم پور، زیبا، مفاهیم مرتبط با نماد شیر در ایران باستان تا دوره ساسانی، فصلنامه نگره، شماره هفت و هشت، صص97-111، پاییز و زمستان 1387. 31- عفیفی، رحیم، اساطیر و فرهنگ ایران در نوشتههای پهلوی، چاپ اول، تهران: انتشارات توس، تابستان 1374. 32- غفاریان، زهرا، بررسی نمادهای دینی در حجاریهای هخامنشی، پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران، 1377. 33- فربود، فریناز، پورجعفر، محمدرضا، بررسی منسوجات ایران در دوره ساسانی و روم شرقی (بیزانس)، نشریه هنرهای زیبا، شماره 31،صص 65-76، پاییز 1386. 34- فضائلی، سودابه، فرهنگ غرایب، جلد اول، چاپ اول، تهران: نشر افکار، 1384. 35- قائممقامی، جهانگیر، شیر و نقش آن در معتقدات آریاییها، مجله بررسیهای تاریخی، شماره سه، سال دوم،صص 91-142 ، 1345. 36- کرتیس، وستا سرخوش، اسطورههای ایرانی، ترجمه عباس مخبر، تهران: انتشارات مرکز، 1381. 37- کریستن سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، چاپ سوم، تهران: انتشارات ساحل و صدای معاصر، 1382. 38- کوپر، جی. سی، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، چاپ اول، تهران: نشر فرشاد، 1380. 39- گریمال، پیر، فرهنگ اساطیر یونان و روم، جلد اول، ترجمه احمد بهمنش، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران، 1347. 40- گزیدههای زادسپرم، ترجمه محمدتقی راشدمحصل، چاپ اول، تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، 1366. 41- گیرشمن، رومن، هنر ایران (در دوران پارت و ساسانی)، ترجمه بهرام فره وشی، چاپ اول، تهران: بنگاه نشر و ترجمه، 1350. 42- ________، بیشاپور، جلد اول، ترجمه اصغر کریمی، چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، 1379. 43- لوکونین، ولادیمیر گ، ایران 2، ترجمه مسعود گلزاری و مهردخت وزیرپور کشمیری، چاپ اول، تهران: 1389. 44- مبینی، مهتاب، بررسی تطبیقی نقش شیر در اساطیر و هنر ایران و هند، مجله نقش مایه، شماره 6، صص 43-48،پاییز و زمستان 1389. 45- منصوری، الهام، بررسی سمبلها و اساطیر ایران از زمان هخامنشیان تا پایان ساسانیان و ارتباط آن با اساطیر هند،پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته نقاشی، تهران: دانشگاه الزهراء، 1381. 46- موسوی حاجی، سید رسول، پژوهشی در سنگنگارههای ساسانی، پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته باستانشناسی ، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، 1374. 47- ______________، تأملی در اثبات هویت واقعی و محتوای تاریخی نقش برجستههای تاق بستان، نشریه هنرهای زیبا، شماره 35،صص85-92، پاییز 1387. 48- مقدم، احمد، جستاری در مهر و ناهید، تهران: نشر هیرمند، 1380. 49- موحدی، سیامک، فرّ و نماد آن در هنر ساسانی، پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، 1381. 50- مینوی خرد، ترجمه احمد تفصلی، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس، 1364. 51- وارنر، رکس، دانشنامهی اساطیر جهان، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور، چاپ اول، تهران: انتشارات اسطوره، 1386. 52- ولی، عبدالوهاب، زن در اساطیر ایرانی، حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1369. 53- ویدن گرن،جگئو، دینهای ایرانی،جترجمه منوچهر فرهنگ، تهران: آگاهان ایده، 1377. 54- هال، جمیز، فرهنگ نگارهای نمادها در شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ اول، تهران: نشر فرهنگ معاصر، 1380. 55- هرتسفلد،جارنست، ایران در شرق باستان، ترجمه همایون صنعتیجزاده،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانشگاه شهید باهنر کرمان، 1381. 56- هرمان، جرجینا، تجدید هنر و تمدن در ایران باستان، ترجمه مهرداد وحدتی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1373. 57- هینس، والتر، دنیای گمشده عیلام، ترجمه فیروز فیروزنیا، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1371. 58- ______،یافتههای تازه از ایران باستان، ترجمه پرویز رجبی،تهران: ققنوس، 1385. 59- Allchin, B and F.R Allchin, The Rise of Civilization in India and Pakistan, Cambridge, Cambridge University Press, 1993.
60- Azarnoush, Massoud,The Sasanian Manor House at Hajiabad, Iran, Monography di Mesopotamia III (Florence, fierenze, case Editrice Letter,1994).
61- Azarnoush, Massoud, Excavation at Hajiabad, First PriliminaryReport,Iranica Antiqua, Vol XVIII, 1983.
62- Chakrabarti, D. K, TheArcheaology of Ancient Indian Cities, Oxford University Press, 1995.
63- De Cardi, B, Excavation at Bampour, S. E. Iran, A Brief Report. Iran VI: 1968.
64- Flandin, E and P, Cost, Voyge en Perse, 2. Vols, Paris,1854.
65- Keall, E.J.Qaleh-IYazdigird: The Question of its date, Iran(Journal of the British Institute of Persian Studies),Vol XV, 1977. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,126 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,288 |