
تعداد نشریات | 32 |
تعداد شمارهها | 748 |
تعداد مقالات | 7,264 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,978,912 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,168,434 |
مشارکت بهرهبرداران روستایی در طرحهای مرتعداری و عوامل مؤثر بر آن در شهرستان ماهنشان | ||
مجله جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 9، دوره 14، شماره 45، دی 1395، صفحه 181-196 اصل مقاله (305.81 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2016.2928 | ||
نویسندگان | ||
کبری کریمی* 1؛ اسماعیل کرمیدهکردی2 | ||
1دانشجوی دکترای توسعه کشاورزی، دانشگاه زنجان | ||
2دانشیار ترویج کشاورزی و توسعه روستایی، دانشگاه زنجان | ||
چکیده | ||
مشارکت جوامع روستایی عامل مهمی در پیشبرد طرح های منابع طبیعی محسوب میگردد. پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان مشارکت بهرهبرداران در مراحل مختلف اجرای طرحهای مرتعداری و عوامل مؤثر بر آن انجام شد. این مطالعه با استفاده از یک پژوهش توصیفی- همبستگی در خانوارهای روستایی بهرهبردار از مراتع شهرستان ماهنشان در روستاهایی که طرحهای مرتعداری در آنها اجرا شده و یا در حال اجرا بود، صورت گرفت. با استفاده از یک روش نمونهگیری چند مرحلهای از بین 1280 نفر بهرهبردار 204 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند و با کمک ابزار پرسشنامه مورد مصاحبه قرارگرفتند. روایی محتوای پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان مرتبط و روایی سازه براساس تحلیل روایی همگرایی بهدست آمد، همچنین پایایی آن با استفاده از آزمون راهنما و محاسبه ضریب کرونباخ آلفا (75/0 تا 95/0) صورت گرفت.به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS20استفاده گردید. نتایج نشان داد مشارکت یا دخالت دادن مردم در پروژههای حفاظت مراتع پایین و بیشتر به صورت انفعالی بوده است. مشارکت خانوارها رابطهی مستقیم معنیداری با داراییهای فیزیکی همچون سطح اراضی زراعی آبی و باغی، تعداد کندوی زنبور عسل و تعداد طیور؛ میزان استفاده از خدمات حمایتی همچون اعتبارات (بیمه و وام)، نهادههای یارانهدار یا رایگان (بذر، سم، نهال و کود)، ترویج به واسطهی اطلاعات دریافت شده از فیلمهای آموزشی و شرکت در دورههای ترویجی؛ دانش مردم دربارهی اهمیّت مراتع؛ عضویت در نهادهای اجتماعی روستا و سن پاسخگو داشت. بر اساس تحلیل رگرسیونی گام به گام، متغیّرهای تبیینکننده مشارکت بهرهبرداران در طرحهای مرتعداری عبارتند از: تعداد دورههای شرکت کرده، سطح کشت محصولات زراعی آبی، سن پاسخگو، استفاده از بیمه، عضویت در نهادهای اجتماعی روستا و میزان دریافت اطلاعات از طریق فیلمهای ترویجی. | ||
کلیدواژهها | ||
طرحهای مرتعداری؛ ارزیابی؛ مشارکت؛ بهرهبرداران روستایی | ||
مراجع | ||
اسدی، علی؛ اابوالقاسم شریفزاده؛ مهنوش شریفی (1387). بررسی انگاره های مرتبط با مشارکت مردم محلی در فرآیند توسعه جنگل های حرا در جنوب ایران، مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 61. شماره 4. صفحات 865-849. اسلامیپریخانی، هوشنگ؛ عطااله کاویان (1393). تحلیل عوامل مؤثر در مشارکت روستائیان در طرح های آبخیزداری (مطالعه موردی: حوزه آبخیز مشکین چای، استان اردبیل). مجله ترویج و توسعه آبخیزداری. دوره 2. شماره 4. صفحات 14-7. آرایش، محمدباقر؛ سیدجمال فرجاله حسینی (1389). تحلیل رگرسیونی عوامل مؤثر بر مشارکت مردم در حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری منابع طبیعی تجدید شونده از دیدگاه کارشناسان منابع طبیعی استان ایلام، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. جلد 24. شماره 1. صفحات 58-49. بقایی، مسیب؛ محمد چیذری؛ غلامرضا پزشکیراد؛ سعید فعلی (1387). عوامل فردی و اجتماعی مؤثر بر مشارکت روستاییان حوزه آبخیز زرچشمه خونجان در طرح های آبخیزداری، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد4. شماره1. صفحات87-73. پزشکیراد، غلامرضا؛ اسماعیل کرمیدهکردی (1392). آمار اجتماعی و تحلیل دادهها و پژوهشهای ترویج، توسعه و آموزش کشاورزی. تهران. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. حسینی، سیدمحمود؛ الهام فهام؛ امیرکیوان درویش (1385). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت جوامع محلی در مدیریت پایدار منابع آب و خاک در حوزهی آبخیز حبلهرود. سمینار برنامهریزی توسعهی مشارکتی آب و خاک کشور. 30- 29 بهمن. سمنان. حیدری، قدرتاله؛ حسین بارانی؛ سیدمحمود عقیلی؛ جمشید قربانیپاشاکلایی؛ محمدرضا محبوبی (1389). رابطه خدمات حمایتی ترویجی و مشارکت بهره برداران در طرحهای مرتعداری (مطالعه موردی، مراتع ییلاقی بلده- شمال ایران). پژوهشهای آبوخاک، دوره 17. شماره 4. صفحات 65-47. خاتونآبادی، سیداحمد؛ امیر مظفرامینی؛ عبدالطاهر میرزاعلی (1380). عدم مشارکت دامداران در احیای مراتع آققلا در استان گلستان، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 5. شماره 1. صفحات 54-39. خلیفی، نعمتاله؛ تاجمحمدحسن قاسمی (1383). بررسی تأثیر مسایل اقتصادی- اجتماعی بر میزان مشارکت دامداران در طرحهایمرتعداری (شمال استان گلستان)، علوم کشاورزی و منابع طبیعی. سال11. شماره 1. صفحات190-181. روحی، فاطمه؛ حمید امیرنژاد؛ قدرتاله حیدری؛ جمشید قربانی(1389). بررسی نقش عوامل اجتماعی بهرهبرداران بر میزان مشارکت آنان در اجرای طرح های مرتعداری (مطالعه موردی: مراتع شهرستان قائم شهر)، مجله علمی پژوهشی مرتع. دوره 4. شماره 3. صفحات 483-474. شریعتی، محمدرضا؛سعید زیادبخش؛ نازنین ورامینی (1384). عوامل مؤثر بر مشارکت روستاییان جنگلنشین در حفاظت از جنگل های شمال و غرب کشور، جنگل و مرتع. شماره 66. صفحات 57-47. شریفی، امید؛ سعید غلامرضایی؛ روحاله رضایی (1389). بررسی عوامل مؤثر بر میزان مشارکت روستاییان در طرحهای آبخیزداری منطقه جیرفت، مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. سال 4. شماره 14. صفحات 12-1. طالب، مهدی؛ زهره نجفیاصل (1389). آموزههایی از روند مشارکت روستایی در ایران. فصلنامه پژوهشهای روستایی. سال 1. شماره 2. صفحات 48-27. فمی،شعبانعلی؛ الهام فهام؛ رجبعلی فتاحی؛ پگاه مریدالسادات؛ راحیل ملکیپور (1390). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت مرتعداران در طرحهای مرتعداری (مطالعه موردی: مراتع شهرستان تفرش). مجله مرتع، سال 4. شماره4. صفحات 610-598. قربانی، مهدی؛ حسین آذرنیوند؛ علیاکبر مهرابی؛ سوسن باستانی؛ محمد جعفری؛ هوشنگ نایبی (1391). تحلیل شبکه اجتماعی: رویکردی نوین در سیاستگذاری و برنامهریزی مدیریت مشارکتی منابع طبیعی، مجله مرتع و آبخیزداری. دوره 65. شماره4. صفحات 568-553. موسایی، محسن (1388). عوامل مؤثر بر عدم مشارکت بهرهبرداران در طرحهای آبخیزداری (مطالعه موردی استان فارس). مجله ترویج و اقتصاد کشاورزی. جلد دوم. شماره ۲. صفحات 84-69. مهردوست،خدیجه؛علیشمس؛اسماعیلکرمیدهکردی(1392). عوامل مؤثر بر سطوح مشارکت مردم روستایی در پروژههای آبخیزداری (مطالعه موردی: حوزههای آبخیز درود فرامان و لعلآباد شهرستان کرمانشاه). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی. دوره 3. شماره 44. صفحات 409-399. نوریپور، مهدی؛ مرتضی نوری (1391). نقش سرمایهی اجتماعی در مشارکت آببران شبکهی آبیاری و زهکشی: مورد دشت لیشتر، مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. سال 9. شماره 1. صفحات 71-53. ولایتی، سعداله؛ علیاصغر کدیور (1385). چالشهای زیست محیطی جنگلها و مراتع ایران و پیامدهای آن، جغرافیا و توسعه ناحیهای. دوره 4. شماره 7. صفحات 72-53. همتزاده، یلدا؛ نعمتاله خلیقی (1385). بررسی عوامل مؤثر بر عدم مشارکت بهره برداران در طرح های مرتع و آبخیزداری (مطالعه موردی : بهره برداران حوزه معرف کچیک واقع در استان گلستان). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دوره 13. شماره4. صفحات 100- 88. Aazami, M (2011). The effectiveness of people’s participation in natural resource management projects in Iran. International Journal of Sustainable Development, Vol 2. No 6. PP:22-28. Brinkman, E., Seekamp, E., Davenport, M. and Brehm, J. (2012). Community capacity for watershed conservation: A quantitative assessment of indicators and core dimensions. Environmental Management, Vol 50. No 4. PP: 736-749. FAO (2013). AGP - Grasslands, Rangelands and Forage Crops. from Grootaert, C., Narayan, D., Jones, V.N. and Woolcock, M (2004). Measuring social capital: An integrated questionnaire,working paper No.18. Washington, DC: World Bank Publications. Issac, S. and Michael, W.B (1997). Handbook in research and evaluation (3rd ed.). San Diego: Edits/ Educational and Industrial Testing Services. Johnson, N.L., Lilja, N. and Ashby J.A (2003). Measuring the impact of user participation in agricultural and natural resource management research, Agricultural Systems, Vol 78. No 2. Karamidehkordi, E (2010). A Country Report: Challenges Facing Iranian Agriculture and Natural Resource Management in the Twenty-First Century. Human Ecology,Vol 38.No 2.PP:295-303. Kheerajit, C. and Flor, A.G (2013). Participatory development communication for natural resources management in ratchaburi province, Thailand. Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol 103. No 1. PP: 703-709. Krishnaswamy, A (2012). Strategies and Tools for Effective Public Participation in Natural Resource Management, Journal of Ecosystems and Management, Vol 13. No 2. PP:1-13. Panahi, F (2013). Factor analysis of effective components on beneficiaries’ participation in the management of irrigation and drainage networks (case study: Bushehr), Agriculture and Crop Sciences, Vol 6. No 21. PP: 1448-1452. Qiangguo, C (2002). The Relationships between Soil Erosion and Human Activities on the Loess Plateau,Beijing:12thISCOConference.PP:112-118. Samian, M., Asadi, M., Ansari E., & Asadi, M (2013). Community participation guidelines in preservation of natural resources (the case study in hamedan), Agriculture and Crop Sciences, Vol 5. No 18. PP: 2103-2110. Shackleton, S., Campbell, B., Wollenberg, E. and Edmunds, D (2002). Devolution and community-based natural resource management: Creating space for local people to participate and benefit? In DFID (Ed.), Natural Resource perspectives (Vol. 76). London, UK: Overseas Development Institute (Odi). WorldBank (2014). Participation at Project, Program and Policy Level , Permanent URL for this page:http://go.worldbank.org/HKL3IU1T21.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,157 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,443 |