تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 550 |
تعداد مقالات | 5,698 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,965,884 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,348,946 |
مطالعه گنبد آتشفشانی بهلول داغی و تأثیر آن بر مورفولوژی منطقه شمال تبریز | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 4، دوره 6، شماره 13، پاییز 1396، صفحه 49-66 اصل مقاله (782.27 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2017.3143 | ||
نویسندگان | ||
احد رنجبری1؛ عقیل مددی ![]() | ||
1دانشجوی دکتری/دانشگاه محقق اردبیلی | ||
2استاد/دانشگاه محقق اردبیلی | ||
چکیده | ||
مخروطهای آتشفشانی از اشکال تأثیرگذار سطح زمین هستند که ارتباط زیادی با ساختارهای پوسته مانند گسلها، چینخوردگیها و ... دارند. گنبد آتشفشانی بهلولداغی در 20 کیلومتری شمال تبریز و از نظر پهنهبندی ساختمانی، در پهنه ایران میانی و در زیرپهنه البرز-آذربایجان واقع است. محدوده گنبد مورد مطالعه، به دلیل عوارض تکتونیکی فعال و لرزهخیزی بالا، از نقاط بحرانی است و لازمه مقابله با مخاطرات آن، شناسایی اشکال سطحی زمین با هدف پی بردن به ماهیت، علل پیدایش و آثار ژئومورفولوژیک ناشی از آن است که میتواند زمینه را برای برنامهریزی جهت زندگی بهتر انسانها فراهم آورد. ازآنجاکه بهلولداغی با ارتفاع 2227 متر در شمال کلانشهر تبریز، نقش برجستهای را در مورفولوژی پرعارضه کنونی منطقه دارد، در این پژوهش سعی شده با استفاده از روشهای میدانی و کتابخانهای، ماهیت و علل خروج این عارضه و تأثیر آن بر مورفولوژی منطقه شمال تبریز بررسی شود. در این راستا از ابزارهایی نظیر نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی، عکسهای هوایی و ماهوارهای و نیز دادههای آزمایشگاهی استفاده شده است. یافتههای حاصل از مشاهدات عینی و تجزیهوتحلیل کتابخانهای نشان میدهد که حرکات کششی و فشارشی تکتونیک فعال آذربایجان(که از آغاز همگرایی صفحات قارهای عربی و اوراسیا در 30میلیون سال پیش ناشی میشود)، بهویژه در پلیو-کواترنر منجر به گسیختگیهای ژرف و گسلش شدید منطقه شده، شرایط خروج ماگما از نقاط ضعیف تکتونیکی را فراهم نموده است. گنبد بهلولداغی نیز از خطواره گسلهای آلمانداغ و شوردره، که بهموازات گسل شمال تبریز (NTF) کشیده شدهاند، بیرون آمده است. این مخروط با کنار زدن لایههای رسوبی میوسن، توانسته علاوه بر تغییر الگوی زهکشی منطقه، بهعنوان منبعی برای تولید رسوب نواحی پاییندست (مخروط واریزه، افتانها و ...) عمل کند. همچنین خروج این توده، موجب نوسان لایههای رسوبی افقی و تمایل آنها بهطرف رأس گنبد شده و باعث گسیختگی و ایجاد سطوح ضعیف در برابر سیستمهای فرسایشی و تشدید مورفودینامیک منطقه شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
"گنبد آتشفشانی"؛ "بهلولداغی"؛ "مخاطرات طبیعی"؛ "آثار ژئومورفیکی"؛ "گسل شمال تبریز" | ||
مراجع | ||
احمدزاده غلامرضا؛ جهانگیری احمد، مجتهدی، منصور و دیوید لنتز (1389). پتروژنز سنگهای آداکیتی پس از تصادم پلیوکواترنری در شمالغرب مرند، مجله بلورشناسی و کانیشناسی ایران، سال هجدهم، شماره4، صص 709-722. پیرمحمدیعلیشاه، فرهاد (1390). ژئوشیمی ترکیبات آداکیتی سهند واقع در جنوب تبریز، مجموع مقالات سیامین گردهمایی علوم زمین، اسفند 1390، صص 35-43. جداری عیوضی، جمشید. (1374). ژئومورفولوژی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور. چاپ سیزدهم. 106صفحه. جلالی، اروج. (1378). هیدرولوژی شهری مورد مطالعه شهر تبریز. پایاننامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی عبدالحمید رجاییاصل. دانشگاه تبریز. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. گروه جغرافیای طبیعی. ص85. حسینی، اعظم. (1375). پترولوژی توده نفوذی بهلول. پایاننامه کارشناسی. دانشگاه تبریز. دانشکده علوم طبیعی. گروه زمینشناسی. ص 63. خیام، مقصود (1374) نگرشی بر تنگناهای ژئومورفولوژیک توسعه شهر تبریز، نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. دانشگاه تبریز، سال اول، شماره 1، ص38. درویشزاده، علی. (1388). زمینشناسی ایران-چینهشناسی، تکتونیک، دگرگونی و ماگماتیسم. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ سوم. 434 صفحه. رجبی، معصومه؛ شیریطرزم، علی(1388) نئوتکتونیک و آثار ژئومرفولوژیکی گسل اصلی تبریز و گسلهای فرعی مرتبط با آن، تحقیقات جغرافیایی. پاییز 1388، شماره 94، صص 68-96. رنجبری، احد. (1382). مطالعه ویژگی های ژئومورفولوژیک حوضه آبریز گمانابچای (شمال تبریز) زیرحوضه آجیچای. پایاننامه کارشناسی ارشد. به راهنمایی عبدالحمید رجاییاصل. دانشگاه تبریز. دانشکده علوم انسانی و اجتماعی. گروه جغرافیای طبیعی. 190 صفحه. سازمان زمینشناسی (1372). شرح نقشه زمینشناسی (1:100000)، چهارگوش تبریز. سفیدگر، آرزو؛ منصور مجتهدی؛ احمد جهانگیری و محسن مؤید (1387) مطالعه کانی شناسی و ژئوشیمی توده نفوذی بهلولداغی (شمال تبریز) و مقایسه آن با ماگماهای آداکایت، شانزدهمین همایش انجمن بلور شناسی و کانیشناسی ایران، رشت، دانشگاه گیلان. عامل، نصیر (1374) مطالعه و بررسی پترولوژی و پتروژنز سنگهای آتشفشانی نوار ولکانیک پلیوکواترنر حاشیه شمالی گسل تبریز، خلاصه مقالات اولین همایش سالانه انجمن زمینشناسی ایران، تهران، صص 281-285. فریدآزاد، مروت (1394) پترولوژی و پتروژنز سنگهای آتشفشانی ائوسن شرفآباد (شمالغرب ورزقان، آذربایجانشرقی)، پترولوژی، سال ششم، شماره بیست و سوم، پاییز 1394، صص 97-120. قربانی، محمدرضا (1384) نقش تفریق ماگمایی و ذوب بخشی پوسته در تکوین سنگهای آتشفشانی اسیدی، جنوب دانسفهان، فصلنامه علوم زمین، سال چهاردهم، شماره 55، صص 114-119. قنبری، عبادالله (1370) پدیدههای نئوتکتونیک و ولکانیسم در پلیو- کواترنر بین میشوداغ و چاله ارس، مجموعه مقالات هفتمین کنگره جغرافیایی ایران، دانشگاه تهران، جلد اول، ص52. کرمی، فریبا؛ بیاتی خطیبی، مریم (1393) بررسی گسلش فعال و خطر گسترش شهرها در پیرامون گسلهای زمینلرزهای (مطالعه موردی: حوضههای شمال تبریز)، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال بیست و پنجم، پیاپی55، شماره3، صص 1-20. مصری علمداری، پریچهر. (1378). مطالعه هیدرومورفولوژی حوضه آبریز نهند با تاکید بر میزان تولید رسوب. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. گروه جغرافیای طبیعی. ص 58. Aghanabati, Ali. (2000), The main sedimentary-structural basins of Iran. Geological Survey of Iran, Tehran (in Persian). Bourdon, E .& et al, (2008), Adakite-like Lavas from Antisana Volcano (Ecuador): Evidence for Slab Melt Metasomatism Beneath Andean Northern Volcanic Zone, Oxford Journals Science & Mathematics Journal of Petrology Volume 43, Issue 2Pp. 199-217. Defant, M.J., Drummond, M.S., (1990). Derivation of some modern arc magmas by melting of young sub ducted lithosphere, Nature. 374.662- 665. Eftekharnezhad, J. Behrouzi, A Biref history and Structural Development of Azarbaijan. Geol. Of Iran. Internet Report 8p (1991), p48. Keskin, M., Pearce, J. A. and Mitchell, J. G. (1998) Volcano-stratigraphy and geochemistry of collision related volcanism on the Erzurum-Kars plateau, northeastern Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research 85: 355-404. Kolb. M & et al (2013), Adakite-like and Normal Arc Magmas: Distinct Fractionation Paths in the East Serbian Segment of the Balkan Carpathian Arc, Journal of petrology, Volume 54 number 3 pages 421^451 2013 doi:10.1093/petrology/egs072 Stocklin, J. (1974). Northern Iran, Elborz Mountain, Mesozoic Crnozzoic orogenic belt, data for orogenic studies. Geological Society of London, Special Publication, No 4. Yilmaz, Y. (1990). Comparison of Young Volcanic associations of western and eastern Anatolia formed under a compressional regime: a review. www.ngdir.ir. www.ime.org.ir. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,274 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 265 |