تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 566 |
تعداد مقالات | 5,821 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,155,643 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,455,965 |
تحلیل تطبیقی داستان غنایی شاه و کنیزک در مثنوی با پیشمتنهای آن | ||
پژوهشنامه ادب غنایی | ||
مقاله 4، دوره 14، شماره 27، آذر 1395، صفحه 63-84 اصل مقاله (429.54 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jllr.2017.3154 | ||
نویسندگان | ||
صادق جقتایی ![]() | ||
دانشگاه ولایت | ||
چکیده | ||
تکثّر معنایی متن و ماهیت چند آوایی متون ادبی که در پیوند با نظریۀ بینامتنیت است، از جمله دستآوردهای بسیار مهم و مغتنم نظریههای ادبی مدرن میباشد که چشماندازهای متنوعی را در برابر مفسران و منتقدان متون ادبی گشوده است. در میان آثار روایی، مثنوی مولانا از منظر ارتباطات بینامتنی، بویژه از لحاظ فزونمتنیتی بیمانند است؛ چنان که نخستین داستان مثنوی، شاه و کنیزک، بیشمتن چندین جریان و داستان مشابه در متون روایی و غیر روایی همچون فردوسالحکمه، عیون الاخبار، قانون، ذخیرۀ خوارزمشاهی، چهارمقاله، اخبارالنساء، اسکندرنامه، اقبالنامه، جوامعالحکایات و مصیبتنامه است. مقایسۀ این داستان با روایات پیشمتن آن، بر اساس نظریۀ فزونمتنیتی ژنت، سوای تعیین میزان ارتباط آنها با یکدیگر، نمایشگر ذوق سرشار مولانا در هنر داستانپردازی است. در این جستار، تجزیۀ روایت مثنوی به پیرفتهای گزارهها و تحلیل تطبیقی آنها با اجزای روایات پیشمتن بر مبنای نظریۀ فوق، نشان میدهد که ارتباط روایت بیشمتن با پیشمتنهای منظوم، از نوع گشتار غیر مستقیم و پیچیده است و ارتباط آن با پیشمتنهای منثور، از نوع جایگشت شعرسازی است. همچنین کاربست اصل تداعی آزاد، که حاصل آن استفادۀ بسیار مولوی از داستانهای درونهای و گریزهای آگاهانه و عامدانۀ معنایی است، به شکستهای پی در پی در خط داستان انجامیده است. | ||
کلیدواژهها | ||
روایتشناسی؛ فزونمتنیتی؛ مثنوی؛ شاه؛ کنیزک؛ پیرفت | ||
مراجع | ||
1- آسابرگر، آرتور، روایت در فرهنگ عامیانه، ترجمۀ محمدرضا لیراوی، تهران: سروش، 1380 2- ارسطو، ارسطو و فن شعر، چ دوم، ترجمه و تألیف عبدالحسین زرینکوب، تهران: امیرکبیر، 1369 3- اسکولز، رابر، درآمدی بر ساختارگراییدر ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: اگه، ١٣٧9 4- بارانی، محمد؛ محمودی، فاطمه، «مقایسۀ ساخت دو حکایت تمثیلی از مثنوی مولوی و مصیبتنامۀ عطار»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی (پژوهشنامۀ ادب غنایی)، سال پنجم، شمارۀ 8، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص 5-26، 1386 5- بامشکی، سمیرا، روایتشناسی داستانهای مثنوی، تهران: هرمس، 1391 6- بامشکی، سمیرا، «تداخل درونی در مثنوی»، نقد ادبی، ش 21، سال 6، دانشگاه تربیت مدرس: صص36-9، 1392 7- پارسانسب، محمد، «مأخذشناسی تحلیلی حکایاتی از مثنوی»، مطالعات عرفانی، شمارۀ چهاردهم، دانشگاه کاشان: صص54-31، 1390 8- پورنامداریان، تقی، دیدار با سیمرغ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1374 9- تودوروف، تزوتان، «روایتگران» در دستور زبان داستان، ترجمۀ احمد اخوت، اصفهان: نشر فردا، 1371 10- تودوروف، تزوتان، بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگه، 1379 11- توکلی، حمیدرضا، از اشارتهای دریا (بوطیقای روایت در مثنوی)، چاپ دوم، تهران: مروارید، 1391 12- داد، سیما، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ ششم، تهران: مروارید، 1392 13- سجادی، سیّد جعفر، فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: کتابخانۀ طهوری، 1350 14- صافی، حامد ودیگران، «مقایسۀ اسطورهی هوشنگ در شاهنامه و خداینامهها بر اساس فزونمتنیت ژنت»، جستارهای ادبی، شمارۀ١٨٥، دانشگاه فردوسی مشهد: صص ٤٣-٦٤، ١٣٩٣ 15- طبری، ابوالحسن علی بن سهل ابن ربن، فردوسالحکمه، تصحیح محمد زبیر الصدیقی، برلین: آفتاب، ١٩٢٨ 16- عطار نیشابوری، محمد بن ابراهیم، مصیبتنامه، چاپ هفتم، تصحیح نورانی وصال، به کوشش محمد حسین مجدّم، تهران: زوار، ١٣٨5 17- فروزانفر، بدیع الزمان، شرح مثنوی شریف، ج1 ، چاپ هشتم، تهران: زوار، 1377 18- مولوی، جلال الدین محمد بلخی، مثنوی معنوی، تصحیح نیکلسون، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: انتشارات مولی، 1366 19- مهدیزادۀ فرد، بهروز؛ امامی، نصر الله، «بررسی چند شگرد روایی در قصههای مثنوی»،نقد ادبی، سال 2، شمارۀ 8، دانشگاه تربیت مدرس: صص 162-141، 1388 20- میرصادقی، جمال، عناصر داستانی، چاپ ششم، تهران: سخن، ١٣٨٠ 21- نامورمطلق، بهمن، «ترامتنیت مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متنها»، پژوهشنامۀ علوم انسانی، شمارۀ ٥٦، دانشگاه شهید بهشتی: صص98-83، ١٣٨٦ 22- نظامی عروضی سمرقندی، احمد بن عمر، چهارمقاله، [به سعی واهتمام محمد بن عبدالوهاب قزوینی]، به کوشش محمد معین، تهران: ارمغان،١٣٩١. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,009 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 643 |