
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 772 |
تعداد مقالات | 7,486 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,490,889 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,482,337 |
تاثیرپذیری اندیشة اقبال از شخصیت پیامبر اسلام(ص) و حضرت ابراهیم(ع) | ||
مطالعات شبه قاره | ||
مقاله 5، دوره 8، شماره 29، اسفند 1395، صفحه 83-108 اصل مقاله (347.15 K) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2017.3173 | ||
نویسندگان | ||
محمدتقی زند وکیلی* 1؛ داوود زرین پور2 | ||
1دانشگاه سیستان وبلوچستان | ||
2دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
تجلی مضامین و معانی بلند قرآنی و بازتاب سیرة انبیاء الهی در آثار شاعران ونویسندگان از چنان شمول و گستردگی برخوردار است که همواره از ابعاد گوناگون نیاز به واکاوی، تحلیل وبررسی دارد. در همین راستا متفکر عارف و شاعر نامدار پاکستانی علامه محمد اقبال به عنوان ادیبی هنرمند و سرایندة اشعار فارسی با قرآن کریم و دیگر منابع اسلامی ارتباطی تنگاتنگ داشته است. این ارتباط در سرتاسر دیوانش به وضوح مشاهده میشود به نحویکه بیانگر عمق تأثیرپذیری اندیشة وی ازکلام الهی و سیرة پیامبران است. او کوشیده است با کمک این منابع، الگوی کاملی از انسان مسلمان و جامعة اسلامی ارائه دهد؛ در الگو پردازیهای او زندگانی پیامبر اعظم(ص) و حضرت ابراهیم(ع) نقش کلیدی و حساسی را بازی میکنند. اقبال در تبیین حیات این دو بت شکن بزرگ تاریخ، از منابع اصیل اسلامی یعنی قرآن، احادیث شریف و تاریخ اسلام استفاده کرده و از آنها تأثیر پذیرفته و نوآوریهای زیبایی خلق کرده است. هدف از این پژوهش بررسی میزان تاثیر شخصیت این دو پیامبر در اندیشه اقبال و چگونگی بازتاب این تاثیر در دیوان اشعار وی است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی و تتبع در دیوان اشعار اقبال، به منظور دستیابی به اهداف فوق صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این است که اثر پذیری اقبال از شخصیت این دو پیامبر اولوالعزم، ذیل چهار مقولة الهامی بنیادی، تطبیقی، تأویلی و گزارشی میگنجد و اغلب این قالبها در راستای تعلیم اخلاق مورد استفاده قرار گرفتهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
پاکستان؛ اقبال لاهوری؛ ایدنولوژی اسلامی؛ قرآن مجید | ||
مراجع | ||
1- قرآن کریم. 2- ابن زهیر، کعب، دیوان کعب بن زهیر، الطبعة الأولی، قدم له و وضع هوامشه و فهارسه الدکتور حنا نصر الحتی، بیروت، دارالکتاب العربی، 1416هـ.ق. 3- الفاخوری، حنا، تاریخ الأدب العربی، الطبعة الخامسة، تهران، توس، 1387هـ.ش. 4- الهی قمشه ای، حسین، مقالات الهی قمشهای، چاپ دوم، تهران، روزنه، 1377هـ.ش. 5- بستانی، محمود، پژوهشی در جلوههای هنری داستانهای قرآن، چاپ اول، ترجمهی محمد حسین جعفر زاده، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1371هـ.ش. 6- بیومی مهران، محمد، دراسات تاریخیة من القرآن الکریم، الطبعة الثانیة، المجلد 1، بیروت، دار النهضة العربیة، 1408هـ.ق. 7- ترمذی، ابوعیسی محمد بن سوره، الشمائل المحمدیه، الطبعه الثانیه، تحقیق عبده علی کوشک، بیروت، الیمامه للطباعه والنشر. 8- جمعی از علمای ماوراء النهر، ترجمه تفسیر طبری(قصهها)، چاپ اول، ویراستهی جعفر مدرس صادقی، تهران، مرکز، 1372هـ.ش. 9- جوانمرد، سید احسان، رفتارهای سیاسی شهید مطهری و انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385هـ.ش. 10- حجازی، فخرالدین، پژوهشی درباره قرآن و پیامبر، چاپ اول، تهران، بعثت، 1353هـ.ش. 11- حلی، جمال الدین، عده الداعی، الطبعة الأولی، صححه احمد الموحدی القمی، دارالکتاب الإسلامی 1407هـ.ق. 12- داریوش شاهین، راهیان شعر امروز، چاپ دوم، تهران، مدبر،1372هـ.ش. 13- راستگو، سید محمد، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی، چاپ اول، تهران، سمت، 1376هـ.ش. 14- زمخشری، جار الله، الکشاف، الطبعه الأولی، المجلد 2، تحقیق و دراسة: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، الریاض، مکتبه العبیکان، 1998م. 15- سعیدی، غلامرضا، اندیشه های اقبال لاهوری، چاپ دوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1370هـ.ش. 16- شرف الدین محمد بن عبدالله بن عمر، خلاصه سیرت رسول، چاپ اول، با مقدمه و به تصحیح اصغر مهدوی و مهدی قمی نژاد، تهران: دانشگاه تهران، 1368هـ.ش. 17- شعار، جعفر، اخلاق از نظر قرآن، چاپ چهارم، تهران: مؤلف، 1364هـ.ش. 18- غزالی، محمد، نقش قرآن در جهان معاصر، چاپ اول، مترجم محمد صدیق صالح پناه، سنندج، هه ژار، 1380هـ.ش. 19- قمی، عباس، اخلاق و کردار محمد(ص)، چاپ اول، مترجم حیدر علی قلمداران، قم، صحفی، 1361هـ.ش. 20- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، الطبعه الرابعه، المجلد 2، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1365هـ.ش. 21- لاهوری، اقبال، کلیات اشعار فارسی اقبال لاهوری، چاپ پنجم، با مقدمه احمد سروش، تهران، سنایی، 1370هـ.ش. 22- لاهوری، اقبال، کلیات اقبال لاهوری، چاپ پنجم، با مقدمه دکتر علی شریعتی و دکتر جاوید اقبال، تهران، الهام، 1390 هـ.ش. 23- ماضی، عزیز، فی نظریه الأدب، الطبعه الأولی، بیروت، المؤسسه العربیه للدراسات و النشر، 2005م. 24- معروف الحسنی، هاشم، سیره المصطفی"نظره جدید"، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1416هـ.ق. 25- ناتل خانلری، پرویز، هفتاد سخن شعر و هنر، جلد 1، چاپ اول، تهران، توس، 1367هـ.ش. 26- ندوی، سید ابوالحسن علی حسنی، شگفتیهای اندیشهی اقبال لاهوری، چاپ اول، ترجمهی عبدالقادر دهقان، تربت جام، شیخ الإسلام احمد جام، 1377هـ.ش. 27- نوری، میرزا حسن، مستدرک الوسائل، الطبعه الأولی، قم، مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث، 1408هـ.ق. 28- ورام، ابن أبی فراس، مجموعة ورام، المجلد 2، قم، مکتبه الفقیه، دون تاریخ. 29- هاشم، عبدالمنعم، چشم اندازی به معجزات پیامبران از منظر قرآن و تاریخ، چاپ اول، ترجمۀ سید رضا اسعدی، سنندج، کردستان، 1384هـ.ش. 30- هاشمی، احمد، جواهر البلاغه، الطبعه الثانیه، تهران، مؤسسه الصادق للطباعه و النشر، 1384هـ.ش. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,762 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,179 |