تعداد نشریات | 32 |
تعداد شمارهها | 737 |
تعداد مقالات | 7,135 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,602,791 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,953,136 |
طرۀ خط و دندانهی شعر (نظری بر جایگاه و هنر شاعران خوشنویس ایرانی دربار پادشاهان گورکانی هند) | ||
مطالعات شبه قاره | ||
مقاله 7، دوره 9، شماره 30، خرداد 1396، صفحه 109-126 اصل مقاله (3.41 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2017.3312 | ||
نویسنده | ||
علیرضا محمودی* | ||
دانشگاه زابل | ||
چکیده | ||
شاعری و خوشنویسی از جملۀ ارجمندترین و ممتازترین فنون و هنرهای رایج در میان ایرانیان هستند. هنرمندان خوشنویس با بهکارگیری مفاهیم ارزشمند نظم فارسی در قالب نوشتاری زیبا، آثار هنری منحصر به فردی را خلق نمودهاند که به دلیل برخورداری از هماهنگی میان محتوا، حروفنگاری و تزیین در شمار فاخرترین نمونههای هنر ایرانی قرار دارند. توفیق گستردهی هنرمندان ایرانی در خلق این آثار، نه تنها در ایران دورۀ صفوی نام و آوازهی درخشانی را برای آنان به ارمغان آورد، بلکه سبب جلب توجه و علاقهی حاکمان گورکانی هندوستان به این امر نیز گردیده و آنها با فراهم آوردن زمینهی مهاجرت هنرمندان زبدهی ایرانی به هند، فرهنگ و هنر ایران را در شبهقارهی هند رواج دادند. در میان این هنرمندان مهاجر تعدادی از باذوقترین شاعران ایرانی حضور داشتند که علاوه بر برخورداری از قریحۀ خوش ادبی از استعداد خوشنویسی نیز بهرهمند بودند. اهمّیّت تاریخی مهاجرت این هنرمندان در گسترش ادب و هنر ایرانی در شبه قاره هند، سبب گردیده تا این موضوع در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گیرد. در این تحقیق که به شیوهی توصیفی و تحلیلی، با تکیه بر منابع تاریخی و اسناد باقیمانده تدوین شده، حضور شاعران خوشنویس در دربار گورکانیان هند مورد توجه قرار گرفته است. | ||
کلیدواژهها | ||
هنر؛ شاعران؛ خوشنویسان؛ گورکانیان هند | ||
مراجع | ||
1- آذر بیگدلی، لطفعلی بیگ، آتشکدۀ آذر، فهرست و تعلیقات سید جعفر شهیدی، تهران: مؤسسه نشر کتاب، 1337. 2- اکرمن، فیلیس، «خوشنویسی»، ترجمه هوشنگ رهنما، سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، زیر نظر آرتور پوپ و فیلیس اکرمن، ویرایش سیروس پرهام، ج4، تهران: علمی و فرهنگی، 1387. 3- انوشه، حسن، دانشنامه زبان و ادب فارسی، ج 4، تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1375. 4- ــــــــــ، دانشنامه ادب فارسی در شبه قاره (هند- پاکستان- بنگلادش)، ج4، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380. 5- ـ اوحدی دقاقی بلیانی، تقیالدین محمد، عرفات العاشقین و عرصات العارفین، مقدمه، تصحیح و تحقیق متن محسن ناجی نصر آبادی، ج 1 و 2 و 3، تهران: اساطیر، 1388. 6- ـ بداؤنی، عبدالقادر بن ملوکشاه، منتخب التواریخ، به تصحیح مولوی احمد صاحب، با مقدمه دکتر توفیق. ه. سبحانی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران، 1379. 7- ـ براون، ادوارد، تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر، ترجمه دکتر بهرام مقدادی، تحشیه و تعلیق دکتر ضیاءالدین سجادی و دکتر عبدالحسین نوایی، چ 2، تهران: گلشن، 1375. 8- ـ بلر، شیلا و ام بلوم، جاناتان، هنر و معماری اسلامی، ترجمه اردشیر اشراقی، چ 2، تهران: سروش، 1385. 9- ـ بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، ج 1 و2، تهران: انتشارات علمی، 1363. 10- ـ ـــــــــــ ، مجموعه مهدی بیانی، تهران: مروی، 1363. 11- ـ بیانی، منیژه، سفارش قرآن و مغولها، کمال آراستگی، ج4 ، گرد آوری ناصر خلیلی، ترجمه پیام بهتاش، صص171- 177 ، تهران: کارنگ، 1381. 12- ـ بوکهارت، تیتوس، هنر مقدس، ترجمه جلال ستاری، چ3، تهران: سروش، 1381. 13- ـ بهار، محمد تقی، سبک شناسی، ج3، چ8، تهران: امیر کبیر، 1375. 14- ـ حبیبی، عبدالحی، هنر عهد تیموریان و متفرعات آن، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1355. 15- ـ ذکرگو، امیر حسین، لهجۀ نستعلیق، گلستان هنر، ش 3، صص116-125، 1384. 16- ـ رازی، امین احمد، تذکرۀ هفت اقلیم، ج 1 و 2، تصحیح و تعلیق سید محمد رضا طاهری، تهران: سروش، 1378. 17- ـ سوچک، پریسیلا، هنرمندان ایرانی در هند گورکانی، ترجمه عباس آقاجانی، گلستان هنر، ش2، صص126- 140، 1384. 18- ـ سودآور، ابوالعلاء، هنر دربارهای ایران، ترجمه ناهید محمد شمیرانی، ویراستار عبدالرضا دهقانی، تهران: نشر کارنگ، 1380. 19- ـ شیمل، آنه ماری، شعر و خوشنویسی: ملاحظاتی دربارۀ رابطۀ آنها در فرهنگ ایرانی، اوجهای درخشان هنر ایران، ترجمه هرمز عبداللهی و رویین پاکباز، صص193ـ 222، تهران: آگه، 1379. 20- ـ صفا، ذبیح الله، تاریخ ادبیات در ایران از آغاز سدۀ دهم تا میانۀ سدۀ دوازدهم هجری، ج 5، تهران: فردوس، 1373. 21- ـ صفوی، سام میرزا، تذکرۀ تحفۀ سامی، تصحیح و تحشیه دکتر رکنالدین همایون فرخ، تهران: اساطیر، 1384. 22- ـ عالی افندی، مصطفی، مناقب هنروران، ترجمه دکتر توفیق سبحانی، تهران: سروش، 1369. 23- عزیز، احمد، «شاعران دوران صفوی و هند»، مجلهی هنر و مردم، ترجمه مسعود رجب نیا، دوره 14، ش164، صص46-60، 1355. 24- ـ فخرالزمانی قزوینی، ملا عبدالنبی، تذکره میخانه، تصحیح احمد گلچین معانی، چ6، تهران: اقبال، 1375. 25- ـ فریه، ر، دبلیو، هنرهای ایران، ترجمه پرویز مرزبان، تهران: فرزان، 1374. 26- ـ فرهانی منفرد، مهدی، پیوند سیاست و فرهنگ در عصر زوال تیموریان و ظهور صفویان، چ 2، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1382. 27- ـ فضائلی، حبیب الله، اطلس خط، چ2، اصفهان، مشعل، 1362. 28- ـ کهدویی، محمدکاظم، پارسیگویان ایرانی در دورۀ حکومت قطب شاهیان و عادل شاهیان، کاوشنامه، سال هشتم، ش 14، صص 77- 106، 1386. 29- ـ گلچین معانی، احمد، کاروان هند، ج 1 و 2، مشهد: آستان قدس، 1369. 30- ـ مبارک، شیخ ابوالفضل، اکبرنامه، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی پژوهشگاه، 1372. 31- ـ منزوی، احمد، فهرست مشترک نسخههای خطی پاکستان، ج 7،اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1365. 32- مؤذنی، علیمحمد، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره، ج1، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1386. 33- ـ واله داغستانی، علیقلی بن محمدعلی، تذکره ریاض الشعرا، ج 1 و 2 و 3، تصحیح و تحقیق محسن ناجی نصرآبادی، تهران: اساطیر، 1384. 34- ـ نصرآبادی، محمد طاهر، تذکره نصرآبادی، ج 1 و 2، تهران: اساطیر، 1387. 35- ـ نعمانی، شبلی، شعرالعجم یا تاریخ شعرا و ادبیات ایران، ترجمه سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، ج 3و 4، تهران: دنیای کتاب، 1363. 36- ـ نهاوندی، عبدالباقی، مآثر رحیمی، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381. 37- ـ هدایت، رضا قلیخان، تذکره ریاض العارفین، مقدمه، تصحیح و تعلیقات ابوالقاسم رادفر، گیتا اشیدری، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1388. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,074 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,547 |