تعداد نشریات | 29 |
تعداد شمارهها | 630 |
تعداد مقالات | 6,368 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,731,166 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,362,698 |
بررسی عوامل مؤثردر شکلگیری و گسترش کارستهای حوضهی آبریز در پرچین درشمال شرق ایران | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 17، دوره 15، شماره 48، مهر 1396، صفحه 245-264 اصل مقاله (1.15 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2017.3371 | ||
نویسنده | ||
غلامرضا مقامی مقیم | ||
عضو هیأت علمی / دانشگاه دامغان | ||
چکیده | ||
مناطقیاز زمینکهتوسطسازندهایآهکیپوشیدهوتوسطجریانهای آبیانحلالیافتهاند،مناطقکارستینامیدهمیشوند. به دلیل اینکه اشکال کارستی نقش مهمی در منابع آب،گردشگری و فعالیّتهای عمرانی دارند مطالعهی آنها یک ضرورت محسوب میشود. حوضهی آبریز درپرچین، یکی از زیرحوضههای رودخانهی بیدواز در شمالشرقی ایران است که به دلیل سازندهای آهکیاشکال متنوع کارستی در آن شکل گرفته است. در این مقاله سعی بر این است تا عوامل مؤثر در کارستزایی این حوضه مطالعه و شناسایی شوند تا در فعالیّتهای عمرانی و آمایش حوضهای این عوامل تحت کنترل باشند. جهت رسیدن به این هدف، پس از مرزبندی این حوضه، با استفاده از روشهای کتابخانهای، مطالعات میدانی، نقشههای توپوگرافی، نقشههای زمینشناسی و تصاویر ماهوارهای کارستهای این حوضه شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت.مطالعات اولیه این فرض را در ذهن تداعی نمود که در شکلگیری کارستهای این حوضه عواملی چون لیتولوژی، هیدرولوژی، فعالیّتهای تکتونیکی و آب و هوا نقش بیشتری داشتهاند. پس از بررسی این عوامل مشخص گردید لیتولوژی از طریق انحلال، تخلخل، شکستگی و نوع پوشش سنگها در شکلگیری اشکال این حوضه مؤثر بوده است. از نظر هیدرولوژی، توان بالای انحلال آب این حوضه و عدم انطباق شاخههای فرعی آن با ساختمان زمینشناسی نقش خود را در این زمینه ایفا نموده است. همچنین رتبه بندی این حوضه مشخص نمود بیشترین و متنوعترین اشکال کارستی این حوضه در رتبههای بالای آن شکل گرفتهاند. از نظر تکتونیکی سه طرف این حوضه توسط گسلها احاطه شده، گسل همه گجی در شمال و گسل اردغان در جنوب این حوضه با فعالیّت خود فرایند شکلگیری کارنهای شیاری و چکشی را در این حوضه تسهیل نموده است. همچنین نیروی وارده ازسوی گسلها، سنگها را تخریب و با نفوذ آب مقدمات انحلال آنها را فراهم نموده و اشکال کارستی را بهوجود آورده است. ازنظر تأثیرات آب و هوایی مشخص شد در بین عناصر آب و هوایی دما و بارش نقش مهمتری در این زمینه داشتهاند. دما از طریق انواع هوازدگی وبارش از طریق تأثیر در شکلگیری کارنهای لانهی زنبوری و کارنهای بارانیو پوشش گیاهی نقش خود را در این زمینه ایفا نموده است. | ||
کلیدواژهها | ||
اشکال کارستی؛ حوضهی آبریز درپرچین؛ لیتولوژی؛ هیدرولوژی | ||
مراجع | ||
منابع - احمدی، حسن (1391). ژئومورفولوژی کاربردی، جلد اول. انتشارات دانشگاه تهران. - بهنیافر، ابوالفضل؛ هادی قنبرزاده؛ عباسعلی فرزانه (1388). ویژگیهای ژئومورفولوژیک توده کارستی اخلمد در دامنههای شمالی ارتفاعات بینالود، نشریه جغرافیای و توسعه. (14). صفحات 140- 121. - خانلری،غلامرضا؛ علیاکبر مؤمنی (1391). ژئومورفولوژی، هیدرولوژی و مطالعه فاکتورهای مؤثر بر توسعه کارست در منطقهی گرین، نشریه جغرافیا و آمایش شهری- منطقهای. شماره 3. صفحات 76- 61. - سازمان هواشناسی کشور(1394-1354) آمار ایستگاه سینوپتیک بجنورد و اسفراین. - سازمان آب منطقهای خراسان شمالی (1394). آمار دبی سنج رودخانه بیدواز. - سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، نقشه توپوگرافی منطقه با مقیاس 1:50000 ((برگهای، 7662، 7664)) . - سحابی، فریدون (1375). سنگشناسی رسوبی، چاپ دوم. انتشارات دانشگاه تهران. - صداقت، محمود (1369). زمینشناسی فیزیکی، جلد اول فرایندهای بیرونی. انتشارات دانشگاه پیام نور. تهران. - فریفته،جمشید(1370).تحلیلهایکمّی در ژئومورفولوژی، ترجمه. انتشارات دانشگاه تهران. - قبادی، محمدحسین (1386). زمینشناسی مهندسی کارست، انتشارات دانشگاه بوعلی سینای همدان. - محمودی، فرجالله؛ ابراهیم مقیمی (1383). روش تحقیق در جغرافیای طبیعی، تهران. نشر قومس . - معتمد، احمد (1379). ژئومورفولوژی، جلد سوم. انتشارات سمت. تهران. - مقامیمقیم، غلامرضا (1393). تأثیر آب و هوای عصر حاضر در مخروطافکنههای دامنههای جنوبیآلادغ، نشریه آمایش جغرافیایی فضا.دورهی 4. شماره 13. - مقامیمقیم، غلامرضا (1388). نقش فعالیّتهای تکتونیکی در شکلگیری و گسترش مخروطافکنههای دامنههای جنوبی آلاداغ، نشریه جغرافیا و توسعه. شماره 13. صفحات 156- 137. - نیکدل، محمدرضا؛ امین جمشیدی؛ مقدس حافظی (1390).بررسی انحلال و زوالپذیری سنگهایساختمانی در محلولهای اسید سولفوریک و اسید نیتریک، نشریه علوم زمین. شماره 80. صفحات 142- 135. - ولایتی، سعدالله؛ فریده خانعلیزاده (1390). بررسی رابطه ساختارهای تکتونیکی و اشکال کارستی(حوضه آبریز کارده) فصلنامه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران، دور جدید. سال نهم. شماره 31. صفحه 173. - Bell, F.G (1993). Durability of carbonate rock as building stone with comments its preservation, Environmental Geology, PP:21,187-200. - Christophe, J. G. Darnault (2008). Krast aquifer: hydrogeology and exploitation, overexploitation and contamination of shared groundwater resource. NATO Science for peace and security series. - Ford, d.c & William, pw (2007). Karsts Hydrogeology and Geomorphology, john Wiley andsons, Ltd, the atrium, southern, chichester, England. PP: 22. - Gunay, G. Karst groundwater studies in manavat river basin,turkey (1985), PP: 333. - Han, Zhiwei; Tang, Changyuan; Wu, Pan; Zhang, Ruixue; Zhang, Chipeng; Sun, Jing (2015). Hydrogeochemical characteristics and associated mechanism based on groundwater dating in a karstic basin, Guizhou Province,China. Environmental Earth Sciences; Vol. 73 Issue 1, P: 67 . - Jennings, J. N (1985). Karst Geomorphology, Basil Blackwell,oxford, 293PP. - Raeisi, E (2002). Carbonate Karst Caves in Iran, Evolution of karst: from prekarst to Cessation,339-344,Ljubljana- Postojna. PP:340 - Ritter, D.F., Kochel, R. C, Miller, J. R (1995). "Process Geomorphology",WCB Pub. PP:544. - Lamoreaux, P. E (1991). History of karst hydrogeological studies Proceedings of the International Conference on Environmental Changes in Karst Areas -I.G.U.- U.I.S- Italy 15-27;Quaderni del Dipartimento di Geografia n.18,1991-Università di Padova, PP: 215-229 - Millanovic (1988). Karst hydrology wrp, colorodo, usa, PP: 27 - Milanovic, Sasa; Stevanovic, Zoran; Jemcov, Igor (2010). Water losses risk assessment: an example from Carpathian karst, Environmental Earth Sciences,2010, Vol. 60 Issue 4, P:817. - Mustafa, O. Merkel, B (2015). Classification of karst springs based on discharge and water chemistry in Makook karst system, Kurdistan Region,Iraq,FOG-Freiberg Online Geoscience 39,1-24.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 546 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 869 |