تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,158 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,079,036 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,929,222 |
تحلیل و شناسایی پیامدهای خشکسالی بر ساکنین مناطق روستایی (مطالعه موردی: روستای چقا شهرستان فریدونشهر) | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 9، دوره 7، شماره 15، فروردین 1397، صفحه 143-162 اصل مقاله (861.37 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2018.18115.1138 | ||
نویسندگان | ||
حمید برقی ![]() ![]() | ||
1دانشیارگروه برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان | ||
2استادیار گروه برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان | ||
3دانشجوی دکتری برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان | ||
چکیده | ||
امروزه خشکسالی یکی از مخاطرات مهم طبیعی محسوب می شود که دارای پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم به ویژه در نواحی روستایی است. خشکسالی های پیاپی باعث ازبین رفتن کشاورزی و خالی شدن روستاهها ازسکنه گردیده که به شهرها مهاجرت کرده اند. از اینرو هدف از این پژوهش تحلیل و شناسایی مهمترین پیامدهای خشکسالی سال های 1390-1394 بر زندگی مردم روستای چقا در شهرستان فریدونشهر است. جامعه آماری تحقیق 375 سرپرست خانوار از ساکنین روستای چقا بودند که با استفاده از جدول مورگان و کرجسی تعداد 230 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که مقدار آلفای کرونباخ برای قابلیت اعتماد آن بیش از 87% محاسبه گردید. آمار و اطلاعات با استفاده از روش های مختلف آماری از جمله روش تحلیل عاملی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که مهمترین پیامدهای خشکسالی در روستای چقا در گروه عوامل اقتصادی(کاهش درآمدناشی از تولیدات زراعی و باغی، افزایش قیمت نهاده های کشاورزی و هزینه های مربوط به تولید، کاهش درآمد های غیر کشاورزی و...) بوده است که این عامل 46/25 درصد واریانس را تبیین کرده است. همچنین عوامل زیست محیطی و اجتماعی به ترتیب با مقادیر 89/22 و 63/15 درصد واریانس، در رده های بعدی قرار گرفته اند. همچنین مطالعات میدانی نشان می دهد که میزان تولید و سطح زیر کشت محصولات کشاورزی کاهش زیادی داشته است. هزینه های تولید افزایش یافته، وضعیت زیستی و اجتماعی روستا نیز تغییرات منفی بسیار زیادی داشته است. | ||
کلیدواژهها | ||
پیامدهای خشکسالی؛ مناطق روستایی؛ تحلیل عاملی؛ شهرستان فریدونشهر | ||
مراجع | ||
اداره کل هواشناسی (1395). گزارش هواشناسی سال 1395، اداره کل هواشناسی استان اصفهان. افراخته، حسن؛ عزیزپور، فرهاد؛ طهماسبی، اصغر و سلیمانی، عادل (1394). راهبردهای سازگاری روستایی دربرابر مخاطرات خشکسالی مطالعه موردی روستای پشتنگ شهرستان روانسر، فصلنامه دانش مخاطرات، دوره دوم، شماره3، صص354-341. برقی، حمید و معمارامامیه، متین (1395). بررسی اثرات خشکسالی بر ساختار اقتصاد روستایی مطالعه موردی: دهستان گلاب شهرستان کاشان، مجلّة پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال 5، شمارة 5، پیاپی13، صص148-137. بروغنی، مهدی؛ مرادی، حمیدرضا و زنگنه اسدی، محمدعلی (1394). پهنه بندی و تعیین بهترین شاخص خشکسالی در استان خراسان رضوی، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال پنجم، شماره نوزدهم، صص84-70. پورطاهری، مهدی. سجاسی قیداری، حمدا... و صادقلو، طاهره (1390). ارزیابی تطبیقی روش های رتبه بندی مخاطرات طبیعی در مناطق روستایی، مطالعه موردی استان زنجان. مجله پژوهش های روستایی، سال 2 شماره 3، صص 31-51. پورطاهری، مهدی؛ پریشان، مجید؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا؛ عسگری، علی (1392). سنجش و ارزیابی مؤلفه های مبنایی مدیریت ریسک زلزله (مطالعه ی موردی: مناطق روستایی شهرستان قزوین)، فصلنامه ی پژوهشهای روستایی، سال 2، شماره ی اول، صص 150-115. حسین زاد، جواد؛ کاظمیه، فاطمه؛ دشتی، قادر و غفوری، هوشنگ (1393). تحلیل شاخص های مؤثر در توسعه کشاورزی و مدیریت منابع آب سکونتگاه های روستایی مورد: دشت تبریز، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره سوم، شماره8، صص18-1. حسینی، سید محمود؛ شریف زاده، ابولقاسم؛ غلامرضایی، سعید و اکبری، مرتضی (1390). تبیین مؤلفه های مدیریت بحران خشکسالی در مناطق روستایی و عشایر جنوب شرق کشور، مجله ی تحقیقات اقتصاد و توسعه ی کشاورزی ایران، دوره ی 2-42، شماره ی2، صص 197-185. دواس، دی، ای (1376). پیمایش در تحقیقات اجتماعی. مترجم هوشنگ نایینی. تهران: نشر نی. زرافشانی، کیومرث؛ کشاورز، مرضیه و ملکی، طاهره (1393). سنجش توان سازگاری خانوارهای کشاورز در برابر خشکسالی مورد: دهستان درودفرامان در شهرستان کرمانشاه، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره3، شماره7، صص138-123. ظاهری، محمد؛ طالبی فرد، رضا و خالقی، عقیل (1394). ارزیابی نیمه کمّی خطرپذیری خشکسالی با استفاده از مدل "مدیریت ریسک"مطالعه ی موردی: دهستان دولت آباد شهرستان جیرفت، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 6، شماره 21، صص 49-30. عادلی، بهزاد؛ مرادی، حمیدرضا؛ کشاورز، مرضیه و امیرنژاد، حمید (1393). خشکسالی و بازتاب های اقتصادی آن در نواحی روستایی مطالعه موردی دهستان دودانگه شهرستان بهبهان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره3، پیاپی 9، صص148-131. عادلی، بهزاد؛ مرادی، حمیدرضا و کشاورز، مرضیه (1394). اثرات اجتماعی خشکسالی های کم دوام برساکنان جوامع روستایی مطالعه موردی دهستان دودانگه در شهرستان بهبهان، فصلنامه روستا و توسعه، سال18، شماره4، صص151-133. غلامی، مصیب و علی بیگی، امیرحسین (1393). شناسایی روشهای بومی مدیریت خشکسالی مطالعة موردی: شهرستان سرپل ذهاب، فصلنامه پژوهشهای روستایی، دورة ۵، شمارة ۳، صص 638-611. فاتحی مرج، احمد و حیدریان، سید احمد (1392). بررسی خشکسالی هواشناسی، کشاورزی و هیدرولوژی با استفاده از GIS در استان خوزستان، نشریه علمی- پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، سال 7، شماره23، صص 32-19. فرمانداری شهرستان فریدونشهر (1395). واحد آمار و اطلاعات. قنبری، سیروس؛ حسنی نژاد، آسیه؛ نجفی، مریم و شایان، محسن (1395). مخاطرات محیطی و تلاش برای کاهش اثرات آن با تأکید بر تعاونیهای تولید روستایی مطالعه موردی: روستای قورتان، مجلة مخاطرات محیط طبیعی، سال5، شماره 7، صص46-29. کریمی، مهشید؛ شاهدی، کاکا؛ خسروی، خه بات و ادریسی، تریفه (1395). ارزیابی انواع روشهای درون یابی به منطور پهنه بندی خشکسالی هواشناسی در دشت ساری- نکا، مجله محاطرات محیط طبیعی، سال 5، شماره 7، صص28-13. کشاورز، مرضیه، کرمی، عزت اله (1387). سازه های اثر گذار بر مدیریت خشکسالی کشاورزان و پیامدهای آن کاربرد مدل معادلات ساختاری، مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال دوازدهم، شماره 43، صص 283-267. محمدی یگانه، بهروز، حکیم دوست، یاسر (1388). اثرات اقتصادی خشکسالی و تأثیر آن بر ناپایداری روستاها در استان زنجان (مطالعه مرودی، دهستان قره پشتلو). مجموعه مقالات همایش منطقه ای بحران آب و خشکسالی، رشت، دانشگاه آزاد اسلامی رشت، صص 273-267. مرکز آمار ایران (1390). سالنامه آماری: سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان اصفهان. وزارت کشور، استانداری اصفهان، معاونت برنامه ریزی، دفتر آمار و اطلاعات. مسعودیان، سیدابولفضل (1390). آب و هوای ایران، مشهد: انتشارات شریعه توس، چاپ اول. ولیئی، معصومه و سهرابی، علی حسین (1388). اثرات زیست محیطی، اقتصادی – اجتماعی و سیاسی خشکسالی، مجموعه مقالات همایش منطقه ای بحران آب، دانشگاه آزاد اسلامی رشت، صص 849-845. هاشمی عنا، سیدکرامت؛ خسروی، محمود و طاوسی، تقی (1394). شبیه سازی طولانی ترین دوره های خشک بارویکرد تغییر اقلیم در گستره ی ایران زمین، مجله مطالعات مناطق خشک، سال ششم، شماره 22، صص 33-18. Akhtari, R., Morid, S., Mahdian, M.H. and Smakhtin, V., )2014), Assessment of areal interpolation methods for spatial analysis of SPI and EDI drought indices, International journal of climatology, Vol. 29, No.1, pp.135-125. Campbell, D., Barker, D., and Mcgregor, D., (2011), Dealing with Drought: small farmers and Environmental Hazards in Southern St. Elizabeth, Jamaica, Applied Geography, Vol. 31, issue 1, PP. 146- 158. Celine, H., Keywood, H., David p, S., and Jeffk, R., (2013), Southern Ocean bottom water characteristics in CMIP5 models, Geophysical Research Letters, Vol. 40, 1409–1414. Fisher, T., Gemmer. M., Su B. and Scholten T., (2013), Hydrological long-term dry and wet periods in the Xijiang River basin, South China. Hydrology and Earth System Sciences. 17,pp 135-148. Hansson, K, M., and Danielson, L. E., (2008), Assessment of a flood management framework, international journal of public information systems, vol 25, No 3.pp343-354. Lal, Pankaj., Alavalapati, J. R.R., Mercer, E., (2011), Socio-Economic Impacts of Climate Change on Rural United States, Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, vol 16, Issue 7, PP. 819- 844. Mazar, N., and Nawas, M., (2014), Precipitation data interpolation for meteorological drought mapping in Pakistan, Pakistan Journal of Science, Vol 66, No. 4, pp. 356-361. Mishra, A. K., and Singh, V. P., (2010), A review of drought concepts”. Journal of Hydrology, 391: 202-216. Mitchell, G., and Mcdonald, A., (2015), Developing resilience to England's future droughts Time for cap and trade? Journal of Environmental Management, 149, pp 97-107. Molen, M.K., Dolman, A.J., Ciais, P., and Eglin, T., (2011), Drought and ecosystem carbon cycling. Agricultural and Forest Meteorology,151(7):pp773-765. Pittman, J., Wittrock. V., Kulshreshtha, S., and Wheaton, E., (2011), Vulnerability to Climate Change in Rural Saskatchewan: a Case study of the Rural Municipality of Rudy, No. 284, Journal of Rural Studies, vol 27, issue 1, PP. 83- 94. Tabari H., Nikbakht J., and Talaee P. H., (2013), Hydrological Drought Assessment in northwestern Iran based on streamflow drought index (SDI). Water Resources Management, 27, pp 137-151. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 941 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 718 |