تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 565 |
تعداد مقالات | 5,820 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,141,641 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,450,345 |
بررسی اثرات اجتماعی سدها بر پایداری سکونتگاههای روستایی مطالعۀ موردی: سد کارونِ سه- شهرستان ایذه | ||
9فصلنامه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 14، دوره 16، شماره 50، فروردین 1397، صفحه 181-198 اصل مقاله (766.41 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2018.3572 | ||
نویسندگان | ||
حجت الله صادقی1؛ سید اسکندر صیدایی ![]() | ||
1دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ایذه، ایذه، ایران | ||
2دانشیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
3استاد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
سد بهعنوان یکی از زیرساختهای توسعه منطقهای و ملی هر کشوری، تأثیرات متفاوتی بر منطقه پیرامون خود ازجمله سکونتگاههای روستایی دارد. این تأثیرات در ابعاد مختلف ازجمله مؤلفه اجتماعی و روند پایداری آنها مؤثر میباشد. این مقاله باهدف بررسی تأثیرات اجتماعی سدها بر پایداری سکونتگاههای روستایی، بهصورت مطالعه موردی سد کارون سه را مورد تأکید قرار داده است. سد کارون سه بهعنوان بزرگترین سد قوسی خاورمیانه، در شهرستان ایذه قرار دارد. روش تحقیق بر مبنای ماهیت، توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی میباشد. از میان 63 روستای پیرامون سد کارون سه با توجه به خصوصیات جغرافیایی خاص، 38 روستا انتخاب شد. جامعه آماری تحقیق 2531 خانوار بوده که نمونه موردمطالعه با استفاده از فرمول کوکران 334 خانوار محاسبه و درنهایت نیز جهت افزایش میزان اطمینان نمونه، تعداد به 350 خانوار ارتقاء یافت. نتایج نشان داد که سد بر متغیرهایی ازجمله توسعه امکانات رفاهی –خدماتی، تغییرات جمعیت، وابستگی مکانی، ساختار مسکن و ساختار اجتماعی-فرهنگی سکونتگاههای روستایی تأثیر زیادی دارد. روند این تأثیرات نیز چه در قبل از ایجاد سد و چه بعد از ایجاد به ناپایداری اجتماعی منجر شده است. بهگونهای که درروند شاخصهایی مانند عدم توسعه امکانات و همچنین تسریع مهاجرتهای روستایی نقش مهمی داشته است. علاوه بر این، بین گروههای روستایی تعریفشده درنتیجه تأثیرگذاری سد، تفاوت معناداری ازنظر هر یک از متغیرهای اجتماعی وجود دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
اثرات اجتماعی؛ پایداری؛ روستاها؛ سد؛ کارون سه | ||
مراجع | ||
پیرستانی، محمدرضا؛ مهدی شفقتی (1388). بررسی اثرات زیستمحیطی احداث سد، مجلۀ نگرشهای نو در جغرافیای انسانی. 1(3). صفحات 50-39. جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران (1381). طرح مطالعات اجتماعی، اقتصادی و طبیعی حوضۀ بالادست سد کارونِ ۳. تهران. سازمان اجرایی طرح و توسط معاونت پژوهشی دانشگاه تهران. چاپ اول. رحمتی، علیرضا؛ نظریان، اصغر (1389). آثار اقتصادی- اجتماعی و محیط زیستی سکونتگاههای مشمول جابهجایی ناشیاز ایجاد سدها (مطالعۀ موردی: سد گتوند علیا، رودخانۀ کارون). مجله پژوهشهای محیط زیست. 1(2). صفحات. 66-53. رحمتی، علیرضا (1391). بررسی روند ارزیابی اثرات محیط زیستی در ایران؛ چالشها و راهکارها. مجله محیطزیست و توسعه. 5(2). صفحات. 23- 15. ریاحیسامانی، مریم؛ الهام ترابی هفشجانی؛ سامان عبدالرضا کبیری (1382). ارزیابی اثرات زیستمحیطی احداث سد و نیروگاه بر رودخانۀ کارون در استان چهارمحالوبختیاری، اولین کنفرانس ملی نیروگاههای آبی ایران. 6 و 7 خردادماه. تهران. سعادتی، نیره؛ مژده مددینیا؛ شهره پورویس. (1388). بررسی اثرات زیستمحیطی سد مارون بهبهان، دومین همایش سراسری آب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان. بهبهان. شایان، حمید؛ جعفر جوان؛ اصغر کدیور (1388). تحلیل اثرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی سدهای کارده مشهد و بیدواز اسفراین، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیهای. 7 (13). صفحات 43-19. شرکت توسعۀ منابع آب و نیروی ایران (1391). کتابچۀ معرفی طرحهای شرکت توسعۀ منابع آب و نیروی ایران، تهران. نشر شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. چاپ اول. صفحه 18. قیامی، علی (1390). بررسی تأثیرات سد تبارک قوچان بر اقتصاد کشاورزی خانوارهای روستایی بخش مرکزی (مطالعۀ موردی: دهستان شیریندره)، پایاننامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ جغرافیا و برنامهریزی روستایی، به راهنمایی خدیجه بوذرجمهری. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه مشهد. مرکز آمار ایران (1390). سرشماری نفوس و مسکن 1390، تهران. ملکحسینی، افسانه؛ علیاصغر میرکزاده (1393). ارزیابی تأثیرات اجتماعی سد سلیمانشاه سنقر بر روستاهای تحت پوشش شبکۀ آبیاری و زهکشی سد، مجله پژوهشهای روستایی. 5 (3). صفحات610-589. میکانیکی، جواد؛ حجتاله صادقی (1391). تعیین الگوی مراکز خدمات روستایی با رویکرد تناسب اراضی به روش AHP، مجلۀ پژوهش و برنامهریزی روستایی. 1(2). صفحات. 67-49. Avakol, R (2002). Social and political impacts of dams, (Case Study:Pak Mun dam project), Journal of Environmental Management. 21 (3), PP: 43-58 Campbell-Hyde, B.(2012). Breaking Ground: Environmental and Social Issues of the Three Gorges Dam in China,The Mandala projevts, Chaina. http://www1.american.edu/ted/ICE/china-dam-impact.html. De Vos, J.A., van I.E bakel, P.J.T., Hoving,L.E and Conijn, J.G (2006). Waterpas-model: A predictive tool for water management, agriculture, and environment, Agricultural Water Management. 86 (1-2), PP: 187-195. Ishida, S., Kotoku, M., Abe,E., Fazal, M.A., Tesuchihara,T.,Imaizumi, M (2003). Construction of Subsurface Dams and Their Impact on the Environment. Journal of Material and Geoenvironment, 50(1), PP:149-152. Qu,y., Li,m & Qin, l (2015). Environmental practice and its effect on the sustainable development of eco-industrial parks in china .international journal of sustainable development and planning, 10 (5), PP:685-700. Strzepek, K. M., Yohe, G.W., Tol, S. J and Rosegrant, M.W (2008). The value of the high Aswan Dam to the Egyptian economy, Journal of Ecological Economics. 66(1), PP:117-126. Tahmicioglu, M. S., Anul,N., Ekmekci, F and Durmus, N (2007). Positive and negative impacts of dams on the environment. International Congress on River Basin Management, Turkey, Chapter 2, PP:759-769. World Commission on Dams (WCD). (2000). Dams and development of a new framework for decision-making. Translate in iran by Muhammad Saeed Kadivar, Publisher: Institute of Education Research Management and Planning, Iran.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 467 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 314 |