اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 32 |
| تعداد شماره‌ها | 757 |
| تعداد مقالات | 7,325 |
| تعداد مشاهده مقاله | 12,141,812 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,291,818 |
مفهوم امامت زیدی و تأثیر آن بر شکل‌گیری جنبش‌های سیاسی اجتماعی شیعیان این فرقه در قرون دوم و سوم ه.ق | ||
| نشریه پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام | ||
| مقاله 4، دوره 11، شماره 21، اسفند 1396، صفحه 63-88 اصل مقاله (760.19 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2018.4025 | ||
| نویسندگان | ||
| یعقوب پناهی1؛ محمدعلی چلونگر2؛ اصغر منتظرالقائم3؛ وحید سعیدی1 | ||
| 1دانشجوی دکتری | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ دانشگاه اصفهان | ||
| 3استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان | ||
| چکیده | ||
| تطوّر مفهوم امامت و پیامدهای تعاریف متفاوت از آن ، یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث کلامی و تاریخی میان متکلّمان، فقها، علمای شیعی و مورّخان است. در این پژوهش سعی می شود ضمن بهره‌گیری از اسناد تاریخی و دوری از اختلافات پرتنش و توأم با تعصّب کلامی، با رویکردی تاریخی و روشمند در ابتدا به صورتی بسیار اجمالی مفهوم امامت را در قرون دوم و سوم ه.ق میان شیعیان زیدی بررسی گردد و سپس به تبیین نقش تعریف شیعیان زیدی از مسأله امامت و جایگاه، شئون و وظایف امام، در حیات سیاسی- اجتماعی این گروه پرداخته شود تا مشخّص گردد این تعریف چه تأثیرات کاربردی بر جای نهاده است و اساساً تحوّلات اجتماعی و به ویژه سیاسی این فرقه در قرون نخستین ، تا چه اندازه متأثّر از اندیشه امامت و تا چه اندازه محصول عوامل دیگر بوده است؟ در خلال این پژوهش روشن خواهد شد شیعیان زیدی امامت را به ضرورتی سیاسی- اجتماعی تفسیر کردند و شرط اساسی مشروعیت امامت یک فرد را تلاش برای برپایی اصل امر به معروف و نهی از منکر از راه دعوت مردم به قیام دانستند. تفسیر این شیعیان (زیدی) از مفهوم امامت هرچند در حوزه نظر ایشان را در مقایسه با سایر فِرَق شیعی رویکردی معتدل بخشید ؛ امّا در ساحت عمل، به ورطه اقدامات رادیکال و عمل‌گرایی سیاسی کشانید و حاصل این پراگماتیسم–البته متأثّر از عوامل زمانی و مکانی و زمینههای تاریخی-برپایی شورشهای متعدّد و در نهایت تشکیل حکومت‌هایی مستقل در نقاط مختلف جهان اسلام بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مفهوم امامت؛ تشیّع زیدی؛ قیام به سیف؛ تحوّلات سیاسی - اجتماعی | ||
| مراجع | ||
|
ابن محمّد بن علی ، قاسم المنصور بالله، ( 1415 ق )،کتاب الاساس لعقائد الاکیاس؛ با مقدّمه محمّد قاسم هاشمی، صعده، مکتبه التراث الاسلامی .
ابن‌اثیر، عزّالدین، ( 1409 ق ) ، الکامل فی‌التاریخ، داراحیا التراث العربی : بیروت .
ابن‌اسفندیار، بهاالدین محمّد بن حسن، ( 1389 ) ، تاریخ طبرستان، تهران : اساطیر .
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمّد، ( 1408 ق ) ، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الاکبر، تحقیق خلیل شحاده، بیروت : دارالفکر .
ابوزهره، محمّد، ( 1378 ق ) ،الامام زید حیاته و عصره و آراوه و فقهه، قاهره : دارالفکر العربی .
اردکانی شیرازی، ابوالفضل، ( 1361 ) ، شخصیت و قیام زید، تهران : بنگاه ترجمه و نشر کتاب .
اشعری قمی، سعد بن عبدالله، ( 1361 ) ، المقالات و الفرق، تهران : انتشارات علمی و فرهنگی .
اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل، ( بی تا ) ، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، بی‌جا، فرانس اشتاینر .
اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، ( بی تا ) ، مقاتل الطالببین ؛ تحقیق سید احمد صقر، بی‌جا، بیروت.
آقا نوری ، علی، ( 1386 ) ، خاستگاه تشیّع و پیدایش فرقههای شیعی در عصر امامان، قم : پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی .
امین، احمد، ( 1962 م ) ، ضحی الاسلام،ج۲ قاهره : مکتبه النهضه المصریه .
امین، احمد، ( 1380 ) ، فجرالاسلام، قاهره : مکتبه النهضه المصریه .
بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، ( 1417 ق ) ، انساب الاشرف ؛ تحقیق سهیل زکار و دیگران، بیروت : دارالفکر .
حسنی، المنصور بالله قاسم بن محمّد بن علی، (1995 م ) ،اساس العقائد الاکیاس فی معرفه رب العالمین و عدله فی المخلوقین و ما یتصل بذاک من اصول الدین، صعده : مکتبه التراث الاسلامی .
حسنی، هاشم معروف، ( 1410 ق ) ، الانتفاضات الشیعی عبرالتاریخ، بیروت : دارالتعارف .
حکیمیان، ابوالفتح، (1368 ) ، علویان طبرستان، تهران : الهام .
دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج3، سید محمّدکاظم موسوی بجنوردی، ذیل مدخل امامت .
الدینورى، ابوحنیفه احمد بن داود، ( 1368 ) ، اخبار الطوال ؛ تحقیق عبدالمنعم عامرمراجعه جمال الدین شیال،قم،منشوراتالرضی .
الدینوری،ابن قتیبه، ( 1380 ) ،امامت وسیاست (تاریخ خلفاء) ؛سیدناصرطباطبایى،تهران : ققنوس .
الرازى، ابوعلی مسکویه، ( 1379 ) ،تجارب الامم ؛ تحقیق ابوالقاسم امامى،ج 3 ، تهران : سروش .
رسی، قاسم بن ابراهیم بن اسماعیل،(1442 ق ) ، مجموع کتب و رسائل الامام قاسم بن ابراهیم الرسی، صنعا : دارالحکمه الیمانیه .
زید بن علی، ( 1422ق ) ، مجموع کتب و رسائل الامام زید بن علی، صنعا : دارالحکمه الیمانیه .
سلطانی، مصطفی، ( 1390 ) ، تاریخ و عقاید زیدیه، قم : نشر دانشگاه ادیان .
شامی، فضیلت، ( 1367 ) ، تاریخ زیدیه در قرن دوم و سوم هجری ؛ ترجمه سید محمّد ثقفی و علی اکبر مهدی‌پور، شیراز : انتشارات دانشگاه شیراز .
صابری، حسین، ( 1389 ) ، تاریخ فِرَق اسلامی، تهران : سمت .
صبحی، احمد محمود، ( 1410 ق ) ، الامام المجتهد یحیی بن حمزه و آراوه الکلامیه، بی‌جا، العصر الحدیث .
طبری، ابوجعفر محمّد بن جریر، ( 1387 ) ، تاریخ الامم و الملوک ؛ تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، بیروت : دارالتراث .
طوسی، محمّد بن حسن، ( 1348 ) ، اختیار معرفه الرجال ؛ با مقدّمه حسن مصطفوی، مشهد : دانشگاه مشهد .
عبدالجباربن احمد، قاضی، ( 1393 ق ) ، فصل الاعتزال و طبقات المعتزله، تونس : دارالتونسیه للنشر.
عبدالکریم، شهرستانی، ( 1402 ق ) ، الملل و النحل، ج1، بیروت : دارالمعرفه، بی‌تا
فاضل مقداد، ( بی تا ) ، اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه، بیروت : دارالنشر .
قنبری، محمّد، ( 1385 ) ، یحیی بن زید، قم : دارالحدیث .
کرون، پاتریشیا، ( 1389 ) ، تاریخ اندیشه سیاسی در اسلام ؛ ترجمه مسعود جعفری، تهران : سخن.
کریمان، حسین، ( 1382 ) ، سیره و قیام زید، انتشارات علمی فرهنگی : تهران .
کلینی، محمّد بن یعقوب، ( 1375 ) ، اصول کافی، تهران : مرکز نشر دانشگاهی .
لمبتون، آن کی اس، ( 1389 ) ، دولت و حکومت در اسلام ؛ ترجمه و تحقیق دکتر محمد مهدی فقیهی، تهران : انتشارت شفیعی .
مادلونگ، ویلفرد، ( 1387 ) ، مکتب‌ها و فرقههای اسلامی در سده‌های میانه؛ ترجمه جواد قاسمی، مشهد : آستان قدس .
مجلسی، محمّدباقر، ( 1403 ق ) ، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت : وفا .
مرعشی، ظهیرالدین نصیرالدین، ( 1332 ) ، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، تهران : فردوسی .
مسعودی، ابوالحسن علی بن الحسین، ( 1409 ق ) ، مروج الذهب و معادن الجوهر ؛ تحقیق اسعد داغر، قم : دارالهجره .
مفید، ابی عبدالله محمّد بن محمّد بن نعمان، ( 1370 ق ) ، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات ؛ با مقدمه شیخ الاسلام زنجانی، قم : مکتبه الداوری .
مفید، ابی عبدالله محمّد بن محمّد بن نعمان، ( بی تا ) ، تصحیح الاعتقادات الامامیه، بی‌جا، الموتمر العالمی للشیخ المفید .
مقدسی، مطهّر بن طاهر، ( بی تا ) ، البدء والتاریخ، بی‌جا، مکتبه الثقافه الدینیه .
مؤلّف مجهول، ( 1391 ) ، اخبار الدوله العباسیه ؛ تحقیق عبدالعزیز الدورىو عبدالجبارالمطلبى ،بیروت :دارالطلیعه .
مونس، حسین، ( 1390 ) ، تاریخ و تمدّن مغرب، ج1، حمید رضا شیخی، تهران : سمت .
نشار، علی سامی، ( بی تا ) ، نشاه الفکر الاسلامی فی الاسلام، بی‌جا، دارالمعارف .
نوبختی، حسن بن موسی، ( بی تا ) ، فرق الشیعه، بی‌جا، دارالاضوا .
ولوی، علی محمّد، ( 1367 ) ، تاریخ علم کلام و مذاهب اسلامی ، ج1، تهران : بعثت .
ولوی، علی محمّد، ( 1380 ) ، دیانت‌و‌سیاست در قرون نخستین اسلامی، تهران : دانشگاه الزهرا .
یعقوبی، احمد بن محمّد بن واضح الیعقوبی، ( بی تا ) ، تاریخ الیعقوبی، دارصادر : بیروت .
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,745 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,615 |
||