تعداد نشریات | 30 |
تعداد شمارهها | 690 |
تعداد مقالات | 6,761 |
تعداد مشاهده مقاله | 10,991,301 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,404,585 |
بررسی علل پراکندگی جغرافیایی زرتشتیانِ ایران در قرون اولیه اسلامی | ||
نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام | ||
مقاله 9، دوره 11، شماره 21، اسفند 1396، صفحه 185-206 اصل مقاله (690.09 K) | ||
نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2018.4031 | ||
نویسندگان | ||
سید ابوالقاسم فروزانی1؛ اکبر حکیمی پور2 | ||
1دانشیار و عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه شیراز | ||
2دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز | ||
چکیده | ||
ورود دین اسلام به ایران و گسترش آن بهعنوان دین اصلی و رسمی این سرزمین ، بهمثابه یک تغییر و تحوّل عمیق اجتماعی، پیروان دین زرتشت را در اقلیت قرار داد. جامعهی زرتشتیانِ ایران در قرون نخستین اسلامی بهعنوان بخشی از جامعه در حال تحوّل و پویا، دچار دگرگونیهای نسبتاً زیادی شد. یکی از این تحوّلات، تغییر در جغرافیای حوزههای سکونتی آنان بود. در جامعه اسلامی ایران که از نظر ساختار اجتماعی و مذهبی تحوّلات بنیادینی را تجربه کرده بود ، زرتشتیان ناگزیر از پذیرش قوانین جدید حاکم بر اجتماع در تمام شئون زندگی خویش بودند. بنابراین اقامت در مناطقی را ترجیح میدادند که محدودیت کمتری برای آنها ایجاد کند. براین اساس تغییر سکونتگاههای زرتشتیان در ایران ، تابعی از گسترش و نفوذ اسلام در نواحی مختلف بود. در قرون اولیه اسلامی، گسترش روزافزون دین اسلام و شکلگیری فرقهها و نحلههای اسلامی در ایران، بقای آئین زرتشت را با ابهام مواجه کرده بود. ازاینروی زرتشتیان بهعنوان گروهی از اهل ذمّه، به دلایلی چون نقش و تأثیر عوامل و مؤلفههای دینی و اعتقادی، تأثیر قیامهای ایرانیان و میزان انتساب آن مهاجمان به پیروان دین زرتشت از زاویه دید دستگاه خلافت، نقش عوامل اقتصادی و تجاری مناطق سکونتی زرتشتیان، نوع نگرش سرداران عرب نسبت به مناطق مفتوحه و تأثیرات مهاجرت قبایل عرب به ایران، جغرافیای جمعیتی خاصی برای پاسداشت آئین خود برگزیدند. پژوهش حاضر در نظر دارد با استفاده از متون تاریخی و شیوه توصیفی- تحلیلی و نیز با بهرهگیری از برخی نظریات در باب تغییرات جوامع در مباحث علوم اجتماعی ، چگونگی و چرایی پراکندگی جغرافیایی زرتشتیان ایران در سدههای اول تا چهارم هجری را بررسی نماید | ||
کلیدواژهها | ||
زرتشتیان؛ ایران؛ پراکندگی جغرافیایی؛ قرون نخستین اسلامی | ||
مراجع | ||
- ابن اثیر، عزالدین علی (1380). تاریخ کامل. ترجمه حسین روحانی و حمیدرضا آژیر. ج 8. تهران: اساطیر. - ــــــــــــــــــــــــ (1381). تاریخ کامل. ترجمه حمیدرضا آژیر. ج9. تهران: اساطیر. - ــــــــــــــــــــــــ (1383). تاریخ کامل. ترجمه محمدحسین روحانی. ج 7. تهران: اساطیر. - ابن اسفندیار، بهاءالدین محمّدبن حسن(1320) تاریخ طبرستان،جلد اول، به تصحیح عباس اقبال، تهران: چاپخانه مجلس. - ابن حوقل (1345). صورة الارض ؛ ترجمه جعفر شعار. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. - ابن ندیم، محمّدبن اسحاق (1366) کتاب الفهرست، ترجمه محمدرضا تجدّد، به انضمام تحقیقات و تعلیقات نوین به کوشش جهان بگلو(تجدّد)، تهران: امیرکبیر. - استوارت هیوز، ه (1369). آگاهی و جامعه؛ ترجمه عزتالله فولادوند، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. - اشپولر، برتولد (1373). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی ؛ ترجمه جواد فلاطوری. جلد اوّل. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - ـــــــــــــــــــــ (1373). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی. ترجمه مریم میراحمدی. جلد دوم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - اصطخری، ابو اسحق ابراهیم (1368). مسالک و ممالک ؛ به اهتمام ایرج افشار. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - اصفهانی، نزهت صفا (1376) روایت امید اَشَوَهیشتان، متعلّق به سده چهارم هجری، تهران: نشر مرکز. - القاضی ابی یوسف یعقوب بن ابراهیم(1302ه.ق) کتاب الخراج، بیروت: دارالمعرفه. - ایمانیفر(رویگر)، محمد (1389) تاریخ تحوّلات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی در دوره آل بویه، تهران: مؤلّف. - باسورث، ادموند کلیفورد(1370) تاریخ سیستان از آمدن تازیان تا برآمدن دولت صفاریان؛ ترجمه حسن انوشه، تهران: امیر کبیر. - بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر(1337) فتوح البلدان؛ ترجمه محمّد متوکّل، تهران: نشر نقره. - بولت، ریچارد. و(1354) گروش به اسلام در قرون میانه؛ ترجمه محمّد حسین وقار، تهران: نشر تاریخ ایران. - تاریخ سیستان(1314) تالیف در حدود 725-445ه.ق؛ به تصحیح ملک الشعرای بهار؛ به اهتمام محمّد رمضانی، تهران: خاور. - ثعالبی نیشابوری، ابو منصور عبدالملک بن محمّد بن اسماعیل (1368). لطائف المعارف؛ ترجمه علی اکبر شهابی خراسانی. تهران: انتشارات آستان قدس رضوی. - جیهانی، ابوالقاسم بن احمد (1368). اشکال العالم. ترجمه علی بن عبدالسلام کاتب. با مقدمه و تعلیق فیروز منصوری. تهران: به نشر. - چوکسی، جمشید کرشاسپ (1381) ستیز و سازش زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب در جامعه ایران نخستین سدههای اسلامی؛ ترجمه نادر میر سعیدی، تهران: ققنوس. - خوارزمی، ابوعبدالله محمّدبن احمد بن یوسف کاتب (1347) مفاتیح العلوم؛ ترجمه حسین خدیوجم، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. - دینوری، ابوحنیفه احمدبن داود،(1364). اخبارالطوال؛ ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی. - دورکیم، امیل(1359). تقسیم کار اجتماعی؛ ترجمه حسن حبیبی، تهران: قلم. - روشه، گی (1366) تغییرات اجتماعی؛ ترجمه منصور وثوقی، تهران: نشر نی. - شیخ صدوق، محمّدبن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی(1413ه.ق) من لایحضره الفقیه، جلد چهارم، قم: جامعه مدرسین قم. - طبری، محمّدبن جریر (1385). تاریخ طبری (تاریخ الرسل و الملوک)؛ ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج 11و13، تهران: انتشارات اساطیر. - عوفی، سیّدالدین محمّد (1352) جوامع الحکایات و لوامع الروایات. با تصحیح و مقابله و مقدمه بانو مصفا کریمی. جلد اول، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. - فرای، ر. ن – گردآورنده-(1385). تاریخ ایران از ظهور اسلام تا برآمدن سلجوقیان- پژوهشگاه کمبریج، جلد چهارم، «فتح ایران به دست اعراب و پیآمد آن»، عبدالحسین زرین کوب ، تهران: امیر کبیر. - ـــــــــــــــــ (1363) عصر زرین فرهنگ ایران؛ ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: سروش. - قمی، حسن بن محمّد بن حسن(1353) کتاب تاریخ قم؛ ترجمه حسن بن علی بن حسن بن عبدالملک قمی، تصحیح و تحشیه جلال الدین طهرانی، تهران: مطبعه مجلس. - کرمر، جوئل. ل (1375). احیای فرهنگی در عهد آل بویه: انسان گرایی در عصر رنسانس اسلامی؛ ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. - کریستین سن، آرتور امانوئل (1345) ایران در زمان ساسانیان؛ ترجمه رشید یاسمی. تهران: ابن سینا. - کسروی، احمد(1355) شهریاران گمنام، تهران: امیر کبیر. - مرعشی، ظهیرالدین(1363) تاریخ طبرستان و رویان و مازندران؛ به اهتمام برنهارد دارن، با مقدّمه یعقوب آژند، تهران: گستره. - مستوفی قزوینی، حمدالله بن ابی بکربن محمّد بن نصر (1339) تاریخ گزیده؛ به اهتمام عبدالحسین نوایی. تهران: امیر کبیر. - مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1347) مروج الذهب و معادن الجوهر؛ ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج2، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - ــــــــــــــــــــ (1365) التنبیه و الاشرف؛ ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. - مصاحب، غلامحسین (1345) دایرة المعارف فارسی، جلد اول، تهران: فرانکلین. - مفتخری، حسین(1379) «مهاجرت قبایل عرب به ایران در قرون نخستین اسلامی، پیامدهای آن از منظر جغرافیای تاریخی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش 13، صص27-24. - ـــــــــــــــــــ (1381) «اوضاع سیاسی،مذهبی ایران درآستانه ظهوراسلام» مجله تاریخ اسلام، تابستان 1381 - شماره 10، صص 100-81. - مقدسی، ابوعبدالله محمّد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم؛ ترجمه علینقی منزوی. دو جلد تهران: شرکت مؤلّفان و مترجمان. - نرشخی، ابوبکر محمّدبن جعفر.(1363). تاریخ بخارا، تصحیح و تحشیه محمد تقی مدرس رضوی؛ ترجمه ابونصر احمدبن محمّدبن نصر القباوی، تهران: انتشارات توس. - نظام الملک طوسی، ابوعلی حسن بن علی(2537) سیاست نامه؛ به تصحیح علامه محمد قزوینی، تهران: زوّار. - نمیرانیان، کتایون (1378) زرتشتیان ایران پس از اسلام تا امروز، تهران: مرکز کرمان شناسی. - وگلیری، لوراسیا،(1383). خلفای راشدین و خلافت بنی امیّه (تاریخ اسلام، پژوهشگاه کمبریج)،ج1، تهران: انتشارات امیر کبیر - یعقوبی، احمدبن ابی یعقوب (1356) تاریخ یعقوبی؛ ترجمه محمد ابراهیم آیتی، ج2، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - ــــــــــــــــــــ (1347) البلدان؛ ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. - Janos, jany(2005) The Four Sources of Law in Zoroastrian and Islamic, Islamic Law and Society, Vol. 12, No. 3, pp. 291-332, BRILLStable. - Choksy, Jamsheed K (1998)LOAN AND SALES CONTRACTS IN ANCIENT AND EARLY MEDIEVAL IRAN, Indo-Iranian Journal, Vol. 31, No. 3 (July), pp. 191-218, Brill.
- ____________ (2006). Source Altars, Precincts, and Temples: Medieval and Modern Zoroastrian Praxis, Iran, Vol. 44 , pp. 327-346,: British Institute of Persian Studies. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,206 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,401 |