اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 504 |
| تعداد مقالات | 5,285 |
| تعداد مشاهده مقاله | 7,618,415 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,125,474 |
بررسی تأثیر احداث سدهای بزرگ مخزنی بر توسعۀ فعالیت‌های کشاورزی در مناطق نیمه‌خشک ایران (مورد شناسی: سد سلمان فارسی در استان فارس) | ||
| فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای | ||
| مقاله 8، دوره 8، شماره 28، پاییز 1397، صفحه 131-146 اصل مقاله (670.78 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2018.4203 | ||
| نویسندگان | ||
| دکتر محمود فال‌سلیمان* 1؛ سیده سعیده حسینی2؛ دکتر مرتضی اسماعیل‌نژاد3 | ||
| 1دانشیار جغرافیا، برنامه ریزی روستایی، دانشگاه بیرجند | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و توسعه پایدار، دانشگاه بیرجند | ||
| 3دانشیار جغرافیا، اقلیم شناسی، دانشگاه بیرجند | ||
| چکیده | ||
| امروزه اهمیت توسعۀ کشاورزی از‌نظر تأمین امنیت غذایی به‌عنوان زیرساختار توسعۀ روستایی مورد توجه جدی برنامه‌‌ریزان اقتصادی است. این موضوع در مناطق خشک و نیمه‌خشک جهان وابستگی زیادی به توان‌های محیطی ازجمله منابع آب و خاک و بهره‌وری صحیح از آن‌ها دارد. طرح‌های آبخیزداری با تأمین آب و حفاظت از خاک در کشورهایی که با بحران آب و فرسایش خاک زراعی (ازجمله کشور ما) روبه‌رو می‌باشند، نقش ویژه‌ای در رشد و توسعۀ بخش کشاورزی دارد. پژوهش حاضر در راستای بررسی اثرات اقتصادی طرح‌های آبخیزداری در ایران و در استان فارس که یکی از بزرگ‌ترین سدهای مخزنی ایران به‌نام «سلمان فارسی» اجرا شده، تهیه شده است.روش انجام تحقیق مبتنی‌بر روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد پیمایشی است. جامعۀ آماری تحقیق شامل 584 خانوار، در روستاهای بالای 20 خانوار متأثر از پروژۀ سد سلمان فارسی ساکن در شهرستان قیروکارزین است. در این تحقیق نمونه‌گیری به روش احتمالی است که در مرحلۀ تکمیل پرسشنامه و انتخاب اعضای نمونه، با توجه به در اختیار داشتن لیست روستاییان بهره‌بردار از آب سد، انتخاب نمونه براساس فرمول کوکران 95 خانوار به روش تصادفی ساده صورت پذیرفت و درنهایت تعداد 120 پرسشنامه (برای دقت بیشتر) تکمیل شده است. برای انجام محاسبات آماری با استفاده از نرم‌افزار SPSSو آزمون‌های ناپارامتری دوجمله‌ای و ویلکاکسون، به تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها پرداخته شده است. همچنین به‌منظور سنجش صحیح و واقعی درآمد ناخالص بهره‌برداران نمونه در سال پایه (1387)، درآمد سالانۀ آنان را براساس اطلاعات بانک مرکزی از نرخ تورم، به سال 1394 تبدیل و سپس مقایسه انجام شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که در محدودۀ مورد مطالعه، تأثیر احداث سد سلمان فارسی بر شاخص‌های اقتصادی زیاد و همچنین در وضعیت کشاورزی بعد از احداث سد تغییر معناداری ایجاد شده است؛ به‌طوری که در موارد «مساحت باغ و قلمستان، مدار گردش آب محصولات کشاورزی، تعداد نیروی کار خارج از خانوار، تعداد نیروی کار از خانوار، تعداد دام سبک، تعداد قطعات باغی و درنهایت تعداد ماشین‌آلات ملکی یا اجاره‌ای در مرحلۀ کاشت، داشت و برداشت» تغییرات ایجادشده نسبت‌به قبل از احداث سد معنادار و درحال افزایش بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توسعۀ روستایی؛ توسعۀ کشاورزی؛ اثرات اقتصادی؛ سد سلمان فارسی؛ شهرستان قیروکارزین | ||
| مراجع | ||
|
افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین؛ پورطاهری، مهدی؛ فرج‌زاده، منوچهر؛ حیدری ساربان، وکیل، (1388). نقش توانمندسازی در توسعۀ کشاورزی (مطالعۀ موردی: استان اردبیل)، مجلۀ پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شمارۀ 69، صص 103-88. بروکس، کنت، (1372). مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز، ترجمه علی نجفی‌نژاد، معاونت آبخیزداری و وزارت جهاد سازندگی. بهمند، داداله، (1389). نقش نظام بهره‌برداری خانوادگی در توسعۀ پایدار روستایی (نمونۀ موردی: شهرستان قیروکارزین). رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی. دانشگاه تهران. پیری، حلیمه، (1390). ارزیابی اثرات زیست محیطی احداث سد نیمۀ چهارم در زابل، فصلنامۀ آمایش سرزمین، سال 3، شمارۀ 5، صص 145-163. تصاویر گوگل ارث، 1394. ثابت‌دیزاوندی، محمود؛ انصاری، حمید؛ ازکیا، مصطفی، (1389). بررسی میزان رضایت اعضاء از عملکرد اقتصادی و اجتماعی تعاونی‌های روستایی (مطالعۀ موردی: تعاونی‌های روستایی شهرستان مشهد)، مجلۀ تعاون، شمارۀ 2، صص 91-63. دریکوند، فیروز؛ شاه‌کرمی، عزیزالله؛ لشنی زند، مهران؛ گراوند، پرویز؛ مبارکیان، سید مجید؛ کرمی، حمید؛ خادمی، کریم، (1388). ارزیابی اثرات اقتصادی-اجتماعی طرح توسعۀ حوضۀ ریمله، پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت پایدار بلایای طبیعی)، کرج، ایران. رضوانی، محمدرضا، (1383). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی توسعۀ روستایی در ایران، چاپ اول، تهران: قومس. سازمان آب منطقه‌ای استان فارس، (1394). سازمان نقشهبرداری کشور، (1393). شفرد، اندرو، (1393). توسعه پایدار روستایی، ترجمۀ محمود فال‌سلیمان، حجهالله صادقی، محمد حجی‌پور، حمیدرضا سلحشور. چاپ اول، مشهد: قلم‌آذین رضا. صدیقی، حسن؛ درویشی‌نیا، علی‌اصغر، (1381). بررسی میزان موفقیت شرکت‌های تعاونی تولید روستایی استان مازندران، مجلۀعلومکشاورزی ایران، دورۀ 33، شمارۀ2، صص323-313. فال‌سلیمان، محمود؛ حجی‌پور، محمد؛ صادقی، حجهالله، (1392). مقایسۀ کارایی روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصۀ AHP و تاپسیس به‌منظور تعیین نواحی مستعد محصول پسته در دشت مختاران بیرجند در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 13، شمارۀ 31، صص 155-133. قنبری، یوسف؛ قدوسی، جمال، (1387). بررسی اثرات اجتماعی و اقتصادی فعالیت‌های آبخیزداری بر خانوارهای روستایی در حوضۀ آبخیز تنگ خشک (شهرستان سمیرم)، مجلۀ پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی). جلد 29. شمارۀ 1. صص204–195. کوتر، هربرت، (1368). اهداف و راهبردهای توسعۀ کشاورزی در جهان سوم، گزیده مقالات روستا و توسعه، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی، شمارۀ دوم، تهران، وزارت جهاد سازندگی. مختاری حصاری، آرزو؛ شعبانعلی فمی، حسین؛ اسدی، علی؛ زارعی دستگردی، زهرا، (1389). تحلیل و سنجش سطح برخورداری مناطق روستایی از خدمات کشاورزی و تعیین روستاهای مرکزی برای خدمات‌رسانی کشاورزی (مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستان میانه)، فصلنامۀ مطالعات توسعۀ روستایی، جلد 13، شمارۀ 3، صص 104-85. مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ شمسایی، ابراهیم.، (1386). توسعۀ روستایی مبتنی بر تداوم و پایداری کشاورزی (مطالعۀ موردی: بخش سجاسرود زنجان)، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی 22، صص 104-85. مهندسان مشاور مهاب قدس، (1384). گزارش نهایی ارزیابی زیست محیطی طرح سد مخزنی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی سلمانفارسی، سازمانآبمنطقه‌ای فارس، وزارت نیرو. نوری زمان‌آبادی، سید هدایت الله؛ امینی فسخودی، عباس، (1386). سهم توسعۀ کشاورزی در توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: مناطق روستایی اصفهان)، مجلۀ علوم کشاورزی ایران، دوره 2-38، شمارۀ 2، صص 275-263. Brown, P. K; Sonspal, Singh; Mahnot, Sc; Modi, S. (1995). Watershed approach in improving the socio-economic status of tribal area. Journal of rural development, Hyderabad, pp 107-116.
Durand, G. (2003). Multifunctional agriculture: A new paradigm for European agriculture. UK aldershol: Ashgate publishing.
Hudson, R. E. (1991). Reasons for success or failure of soil conservation.
Hussain, I, Hanjra, M. A. (2003). Does irrigation water matter for rural poverty alleviation evidence from south and south-east Asia. Journal of water policy, Vol. 5, No.5, pp 429-442.
Irish Leader Network. (2002). Strategic plan, Journal of rural studies, 14(1).
Koutsouris, A. (2000). A system approaches to agricultural and rural development. Department of agricultural economy and rural development. Greece: University of Athens.
Latif, N. (2002). Techniques in Seed Science and Technology (translation), Faculty of Agriculture, Gorgan University.
Pathak, Prabhakar, ghourasia, Anil Kumar, Wani, Suhas, Sudi, Raghavendra. (2013). Multiple impact of integrated watershed management in low rainfall semi-arid region: A case study from Eastern Rajasthan, India
Plaster, E. (2002). Soil science and management (Second Eds), Delmar publisher Inc, 182p.
Varma, S, Namara, R. E. (2006). Promoting micro irrigation technologies that reduce poverty. Water policy briefing, IWMI, Colombo, Sre lanka, Vol. 23, No. 8, pp 1-8.
WESR Evaluating watershed management activities of campaign work in southern nations, nationalities and people regional state of Ethiopia. (2015). Wolancho environmental system research.
Whelan, Suzan. (2003). Promoting sustainable rural development through agriculture Canada making difference in the world Canadian international development agency.
World Bank. (2003). Agriculture and achieving the millenium development goals. Washington, D.C.: Internatinal food policy research institute. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 339 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 258 |
||
