تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 552 |
تعداد مقالات | 5,709 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,969,886 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,352,975 |
مکانیابی ناحیۀ صنعتی محصولات کشاورزی زرشک و عناب در مناطق روستایی (مورد شناسی: شهرستان بیرجند) | ||
جغرافیا و آمایش شهری منطقهای | ||
مقاله 11، دوره 8، شماره 28، پاییز 1397، صفحه 181-198 اصل مقاله (1.79 MB) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2018.4209 | ||
نویسندگان | ||
دکتر علیاکبر عنابستانی* 1؛ سیده سمیه خاتمی2 | ||
1استاد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
چکیده | ||
با استمرار خشکسالی و کاهش منابع محیطی در نواحی روستایی ظرفیت اشتغال در بخش کشاورزی کاهش یافته است. در این راستا یکی از مهمترین راهبردها، استقرار صنایع روستایی، بهویژه توجه به ظرفیتهایی همچون تولید محصولات مقاوم به خشکی بهسبب برونرفت از چالش پیشرو است. بدین منظور تحقیق حاضر با هدف تعیین مکان مناسب ناحیۀ صنعتی، به مکانیابی ناحیۀ صنعتی محصولات زرشک و عناب پرداخته است. محدودۀ مورد مطالعه نواحی روستایی شهرستان بیرجند است. این تحقیق مبتنیبر روشهای توصیفی- تحلیلی (در سال 1395)، بهصورت کتابخانهای، پرسشنامهای و میدانی صورت گرفت. برای تحلیل دادهها از تکنیک دیمتل و ANPاستفاده شده است. بدین منظور پرسشنامۀ مقایسۀ زوجی بین 15 نفر از کارشناسان توزیع و با استفاده از نرمافزار Arc map، لایههای اطلاعاتی مستخرجشده از لایۀ ماهوارهای DEM(تصویر TM، می 2012) و لایۀ اقلیمشناسی (1360-1390) استان خراسان جنوبی تلفیق شد و درنهایت مکان بهینۀ ناحیۀ صنعتی بهدست آمد. بنابر یافتههای تحقیق، دسترسی به منابع آب با ضریب (4529/0)، شیب مناسب با (4239/0)، دسترسی به نیروی انسانی با (3125/0)، فاصله از گسل با (2250/0)، فاصله از مسیل با (1495/0) و دسترسی به معابر اصلی با (1119/0)، بیشترین وزن را در تعیین مکان بهینۀ ناحیۀ صنعتی دارند. برخورداری از خدمات (0347/0) و دسترسی به مراکز و ادارههای شهری (0476/0) نیز دارای کمترین اهمیت هستند؛ بنابراین، از کل پهنۀ شهرستان بیرجند به مساحت 1043 کیلومترمربع، فقط حدود 7 کیلومتر مربع آن برای استقرار ناحیۀ صنعتی روستایی مناسب است. | ||
کلیدواژهها | ||
مکانیابی؛ دسترسی؛ مطلوبیت؛ نواحی روستایی؛ شهرستان بیرجند | ||
مراجع | ||
اسدی، مهدی؛ و جهانبخش اصل، سعید. (1394). شناسایی مکانهای مناسب احداث نیروگاه بادی در استان آذربایجان شرقی با روش فازی- سلسلهمراتبی.FAHP نشریۀ سنجش از دور و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، 6(4)، صص 105-95. افراخته، حسن؛ قاسمی سیانی، محمد. (1393). نقش نواحی صنعتی در توسعۀ روستایی. مسکن و محیط روستا، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شمارۀ 148، صص 98-79. باباجانی، آرزو؛ کلانتری، خلیل؛ رضوانفر، احمد؛ و شعبانعلی فمی، حسین. (1388). مکانیابی صنایع فرآوری محصولات باغی در استان کرمانشاه با استفاده از شاخصسازی ترکیبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی. مجلۀ مهندسی بیوسیستم ایران، دانشگاه تهران، 40(1)، صص 78-71. چمبرز، رابرت. (1376). توسعۀ روستایی: اولویتبخشی به فقرا. ترجمۀ مصطفی ازکیا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. حاجی نژاد، علی؛ عسگری. علی؛ اصغرپور، حسین؛ و محمدزاده، پرویز. (1385). بهرهوری صنایع روستایی در استان سیستان و بلوچستان. فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، دانشگاه سیستان بلوچستان شمارۀ 4(8)، صص 41-19. خلیجی، محمدعلی؛ و سعیده زرآبادی، زهراسادات. (1394). تحلیلی بر مکانیابی شهرکهای صنعتی در شهرستان تبریز با بهرهگیری از مدلهای تصمیمگیری چند معیاره، برنامهریزی منطقهای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت 5(19)، صص 101-114. رضایی، جعفر. (1386). امکانسنجی استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی فرآوردههای دامی در استان ایلام. پژوهشهای جغرافیایی، 39(9)، صص 179-1. رضایی، محمدرضا؛ و خاوریان گرمسیر، امیررضا. (1393). تحلیلی بر معیارها و شاخصهای مکانیابی شهرکهای صنعتی با تأکید بر اصول برنامهریزی فضایی و آمایش سرزمین در ایران. جغرافیا و آمایش شهری- منطقهای، دانشگاه سیستان بلوچستان، 3(12)، صص 12-1. رضوانی، محمدرضا؛ رمضانزاده لسبویی. مهدی؛ و محمدپورجابری، مهدی. (1389). تحلیل اثرات اقتصادی- اجتماعی نواحی صنعتی در توسعۀ نواحی روستایی (مورد مطالعه: ناحیۀ صنعتی سلیمانآباد تنکابن). جغرافیا و توسعه، دانشگاه سیستان بلوچستان، 8(18)، صص 26-5. سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی. (1395). عملکرد سال 1395 سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی. بیرجند: معاونت برنامهریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی. سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی. (1395). گزارش محصولات استراتژیک استان خراسان جنوبی و بازار آن در سال 1395. اتاق بازرگانی استان خراسان جنوبی. شاد.، روزبه؛ عبادی. حمید؛ سعدی مسگری. محمد؛ و وفایینژاد؛ علیرضا. (1388). طراحی و اجرای GIS کاربردی درجهت مکانیابی شهرکهای صنعتی با استفاده از مدلهای فازی. وزنهای نشانگر و ژنتیک. نشریۀ دانشکده فنی، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، 43(4)، صص 417-429. شایان، حمید؛ و شاهی اردبیلی، حکمت. (1386). بررسی نقش صنایع روستایی در توزیع بهینۀ درآمد در بخش مرکزی شهرستان مشهد. فصلنامۀ روستا و توسعه، موسسه پژوهشهای برنامهریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی، 10(2)، صص 212-196. شریف النسبی، مرتضی. (1365). جایگاه صنعت در برنامهریزی رشد و توسعۀ مناطق روستایی کشور. تهران: وزارت جهاد سازندگی. طاهرخانی، مهدی. (1386). کاربرد تکنیک TOPSIS در اولویتبندی مکانی استقرار صنایع تبدیلی کشاورزی در مناطق روستایی، پژوهشهای اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی، 7(3)، صص 59-73. طباطبایی، طیبه؛ و امیری، فاضل. (1394). مکانیابی نیروگاههای بادی براساس ارزیابیهای چندمعیارۀ مکانی و فرایند تحلیل سلسلهمراتبی. نشریۀ سنجش از دور و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، 6(1)، صص 1-16. فیروزی نظامآبادی، زهرا؛ و جوانمرد، حسین. (1390). عوامل مؤثر بر مکانیابی صنایع تبدیلی با استفاده از روش تحلیل عاملی و ANP. اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. کلانتری، خلیل. (1380). برنامهریزی و توسعۀ منطقهای. تهران: انتشارات خوشبین. کلانتری، خلیل؛ راهنما، عبدی؛ موحد محمدی، حمید. (1388). تحلیل عوامل مؤثر بر استقرار صنایع فرآوری محصولات کشاورزی در استان خراسان شمالی. مجلۀ تحقیقات اقتصاد و توسعۀ کشاورزی ایران، دانشگاه تهران، 40(4)، صص 153-159. مرکز آمار ایران. (1392). سالنامۀ آماری استان خراسان جنوبی. تهران: مرکز آمار ایران. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی. (1391). ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیتهای صنعتی و تولیدی. مشیری، سیدرحیم؛ و آذرباد، نسرین. (1386). پیامدهای استقرار نواحی صنعتی در مناطق روستایی (مطالعۀ موردی: روستای کمرد در دهستان سیهرود شهرستان تهران). روستا و توسعه، موسسه پژوهشهای برنامهریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی، 10(3)، صص 181-194. مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ و نجفی کانی، علیاکبر. (1390). توسعه و صنعتیسازی روستا (نظریهها، روشها و راهبردهای توسعۀ صنعتی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران. مهدوی، مسعود. (1369). مفهوم برنامهریزی و اهداف آن. پژوهشهای جغرافیایی، دانشگاه تهران، شمارۀ 26. صص 62-48. نصراللهی، زهرا؛ و صالحی قهفرخی، فخرالسادات. (1391). عوامل مؤثر بر مکانیابی شهرکهای صنعتی با توجه به شاخصهای توسعۀ پایدار و اولویتبندی آنها با استفاده از اعداد فازی مثلثی. فصلنامۀ پژوهشهای رشد و توسعۀ اقتصادی، دانشگاه پیام نور، 2(7)، صص 93-123. یزدانی، محدثه؛ منوری. سیدمسعود؛ عمرانی. قاسمعلی؛ شریعت. محمود؛ و حسینی، سید محسن. (1394). ارزیابی تناسب محلهای دفن پسماند شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. نشریۀ سنجش از دور و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، 6(1)، صص 31-46.
Bonham-Carter, G.F. 1994. Geographic Information Systems for Geoscientists: Modelling with GIS. 1st Ed. Pergamon Press, Oxford, UK. Giannikos, I., 1998. A multiobjective programming model for locating treatment sites and routing hazardous wastes. European Journal of Operational Research, 104(2): 333-342. Jorvant, B. 2000. Infrastructures & industrial location. Available at: www.ec.nil.h/ brulhar:13. Lall, S., & Chakravorty, S. 2003. Economic geography of industry location in India United Nation University WIDER, Tokyo:1. Lieberson, J., Gisselquist, D., Sabur, S.A. and Kamal, M.R. 2005. An Evaluation of the Bangladesh Agro-Based Industries and Technology Development Project (ATDP II). Report Submitted to United States Agency for International Development (USAID), Bangladesh. Møller-Jensen, L. and Kofie, R.Y., 2001. Exploiting available data sources: location/allocation modeling for health service planning in rural Ghana. Geografisk Tidsskrift-Danish Journal of Geography, 101(1):145-153. Parikh, A. and Thorbecke, E., 1996. Impact of rural industrialization on village life and economy: a social accounting matrix approach. Economic development and cultural change, 44(2): 351-377. Provotorov.A, Privezentsev.D, Astafiev.A, 2015, Development of Methods for Determining the Locations of Large Industrial Goods During Transportation on the Basis of RFID, Procedia Engineering, Volume 129, 2015, Pages 1005-1009 Ruiz, M.C., Romero, E., Pérez, M.A. and Fernández, I., 2012. Development and application of a multi-criteria spatial decision support system for planning sustainable industrial areas in Northern Spain. Automation in Construction, 22(1): 320-333. Shin, J.T.1985. Decentralized Industrialization and rural nonfarm employment in Taiwan, Association of Development Research and Training Institutes of Asia and the Pacific. Tian.L,Liang.Y, Zhang.B, 2017, Measuring residential and industrial land use mix in the peri-urban areas of China, Land Use Policy, Volume 69, December, Pages 427-438. Yang.B, .Lv.J, YangY, Chen.F, Liu.G, 2017, Evolution of Industrial Land Location in Xuzhou City since Chinese Reform and Opening-up, Procedia Engineering, Volume 198, Pages 1137-1148. Zakeri, H.2002. Optimizing of location pattern of industries in rural areas by Geographical Information System in Districts of Zabol County, Master thesis. Geography and Rural Planning, Tarbiat Modares University. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 238 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 214 |