
تعداد نشریات | 32 |
تعداد شمارهها | 739 |
تعداد مقالات | 7,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,730,545 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,055,359 |
اولویت بندی زیرحوزه های شهری مستعد سیلاب با استفاده از تکنیک PCA به عنوان یک روش جدید وزن دهی | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 7، دوره 8، شماره 20، خرداد 1398، صفحه 83-100 اصل مقاله (1.38 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2018.22431.1330 | ||
نویسندگان | ||
رضا قضاوی* 1؛ سحر بابایی حصار2؛ مهدی عرفانیان3 | ||
1دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان | ||
2دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان | ||
3دانشیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کاشان | ||
چکیده | ||
در مناطق شهری به دلیل توسعه سطوح نفوذناپذیر و به دنبال آن افزایش قابلیت تولید رواناب، احتمال بروز پدیده های مخرب سیلابی بیش از سایر مناطق است. اولین گام در مدیریت سیلابهای شهری شناسایی مناطق بحرانی می باشد. در این پژوهش به منظور اولویت بندی زیرحوزه های شهرستان ارومیه نسبت به سیل خیزی از تکنیک چند معیاره فرارتبه ای پرومته II (PROMETHEE II) استفاده شده است. برای این منظور، ابتدا مرز واحدهای هیدرولوژیکی در ArcGISبا توجه به شیب منطقه و وضعیت کانالهای انتقال آب و محل اتصالات آنها، مشخص و تعداد 22 زیرحوزه تعیین شد. خصوصیات فیزیوگرافی زیرحوزه ها (ارتفاع رواناب، نفوذناپذیری، ارتفاع زیرحوزه، شماره منحنی، طول آبراهه اصلی، فرم زیرحوزه، محیط و مساحت آن) به عنوان معیارهای رتبه بندی انتخاب شدند. وزن هر یک از این متغیرها از عواملی است که تاثیر بسیار زیادی بر فرآیند رتبهبندی زیرحوزهها میگذارد و لازم است با حساسیت خاصی تعیین گردد. از طرفی، اثر متغیرهای مختلف از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است. برای روشن شدن این مسئله، در این پژوهش تعیین وزن معیارها یک بار به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)و بار دیگر بر اساس آنالیز مولفه های اصلی (PCA) انجام شد. با توجه به وزن و مقدار هر معیار در هر گزینه (زیرحوزه)، تکنیک پرومته IIبرای هر یک از دو گروه وزن تعیین شده، اجرا وزیرحوزه های منطقه نسبت به سیلخیزی اولویتبندی شد و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد در الویت زیرحوزه ها بر اساس دو روش وزندهی تفاوتهایی وجود دارد. وزن معیار اول که عمق رواناب است برای روشهای PCAو AHPمتفاوت بوده و به ترتیب برابر با 150/0 و 280/0 میباشد. تاثیر اختلاف وزن معیارها و اولویت آنها در ایجاد سیل، قابل ملاحظه بوده است؛ به طوریکه از بین هفت زیرحوزه بحرانی نخست، تنها چهار زیرحوزه به طور مشترک حضور دارند که از این چهار زیرحوزه نیز تنها دو زیرحوزه دارای رتبه یکسانی هستند. این موضوع نشان میدهد که روش PCAبه دلیل ملاحظه اثر ویژگیهای مکانی معیارها و حذف خطای موجود در روشهای مبتنی بر نظرسنجی، از دقت بیشتری در وزندهی معیارها برخوردار است. | ||
کلیدواژهها | ||
اولویت بندی؛ پرومته ΙΙ؛ سیلاب؛ شهرستان ارومیه؛ AHP؛ PCA | ||
مراجع | ||
اصغریزاده عزت الله؛ نصراللهی مهدی (1386). رتبهبندی شرکتها براساس معیارهای مدل سرآمدی- روشپرومته. فصلنامهی مدرس علوم انسانی، دوره 11، شماره 3، صص 84-59. بخشی محمدرضا؛ پناهی رجب؛ ملائی زینب؛ کاظمی سیدحسن؛ محمدی داوود (1391). ارزیابی وضعیت نوآوری در منطقه جنوب غرب آسیا و تعیین جایگاه ایران )کاربرد روش پرومته(، فصلنامه علمی پژوهشی سیاست علم و فناوری، شماره 3، دوره 3، 31-19. بدری بهرام؛ زارع بیدکی رفعت؛ هنربخش افشین؛ آتشخوار فاطمه (1395). اولویت بندی زیرحوضه های آبخیز بهشت آباد از نظر پتانسیل سیل خیزی، پژوهشهای جغرافیای طبیعی (پژوهش های جغرافیایی)، شماره یکم، دوره 48، صص 158-143. رضویزاده سمانه؛ سلاجقه علی؛ خلیقی شهرام؛ جعفری محمد (1392). بررسی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر خصوصیات سیلاب با استفاده از مدل Hec-HMS (مطالعة موردی: حوزة آبخیز طالقان). مجله مرتع و آبخیزداری. شماره سوم، دوره 66، صص 386-373. رضویزاده سمانه؛ شاهدی کاکا (1395). اولویتبندی سیلخیزی زیرحوزههای آبخیز طالقان با استفاده از تلفیق AHP و TOPSIS، فصلنامه اکوسیستمهای طبیعی ایران، سال هفتم، شماره 4، صص 46-33. میرفخرالدینی حیدر؛ فرید داریوش؛ طحاری مهرجردی؛ زارعی محمدحسین؛ محمود آبادی محمد (1390). شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی با استفاده از تکنیک های تصمیمگیری چندشاخصه(MADM) مطالعه موردی: مراکز بهداشتی و درمانی شهرستان یزد)، نشریه مدیریت سلامت، دوره 14، شماره 43، صص 62-51. کاویانی، عذرا (1393). کاربرد و مقایسه روشهای فرارتبهای پرومتهII و الکترIII در شناسایی و اولویتبندی نواحی بحرانی حوزه آبخیز دینِور استان کرمانشاه. پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه ارومیه. کفاش چرندابی ندا؛ آل شیخ علیاصغر؛ کریمی محمد (1391). مدلسازی آسیب پذیری ناشی از بیماری مالاریا به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش های فرارتبه ای، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره13، صص 79-40. مالچفسکی، یاچک (1385). سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چندمعیاری، (ترجمه پرهیزکار، اکبر؛ غفاری گیلانده، عطا) انتشارات سمت، 607 ص. نیکو، محمدرضا؛ باشی ازدغی ناصر؛ کراچیان رضا؛ شیرنگی احمد (1390). "کاربرد و مقایسه روشهای III ELECTRE وPROMETHEE در مکان یابی چاهک های پایش نشت آلودگی در منابع آب زیرزمینی"، پنجمین همایش ملی و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، دانشگاه تهران، 15 تا 19 آذرماه 1393. نیکو، محمدرضا؛ کراچیان، رضا؛ باشی ازدغی، ناصر (1390). "مکانیابی چاهکهای پایش آب زیرزمینی برای تشخیص آلودگی با استفاده از روش تصمیمگیری چند معیارهPROMETHEE "، چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، دانشگاه صنعتی امیر کبیر )پلی تکنیک تهران(، 13-14 اردیبهشت ماه 1390. Alhumaid, M., Ghumman, A. R., Haider, H., Al-Salamah, I. S., & Ghazaw, Y. M. (2018). Sustainability Evaluation Framework of Urban Stormwater Drainage Options for Arid Environments Using Hydraulic Modeling and Multicriteria Decision-Making. Water, 10(5), 581. Banias, G., Achillas, C., Vlachokostas, C., Moussiopoulos, N., & Tarsenis, S. (2010). Assessing multiple criteria for the optimal location of a construction and demolition waste management facility. Building and Environment. 45(10): 2317-2326. Chou, T.-Y., Lin, W.-T., Lin, C.-Y., Chou, W.-C., & Huang, P.-H. (2004). Application of the PROMETHEE technique to determine depression outlet location and flow direction in DEM. Journal of Hydrology. 287(1): 49-61. Chou, W.-C., Lin, W.-T., & Lin, C.-Y. (2007). Application of fuzzy theory and PROMETHEE technique to evaluate suitable ecotechnology method: A case study in Shihmen Reservoir Watershed, Taiwan. Ecological Engineering. 31(4): 269-280. Huang, P.-H., Tsai, J.-S., & Lin, W.-T. (2010). Using multiple-criteria decision-making techniques for eco-environmental vulnerability assessment: a case study on the Chi-Jia-Wan Stream watershed, Taiwan. Environmental monitoring and assessment. 168(1): 141-158. Karimi Zadeh, K. 2009. Technical assessment of watershed management measures effects on flood ( Case study: Sira- Kalvan watershed), Watershed Management MSc thesis, p. 104. Khosroshahi, M., 2001. Determination of the role of sub-basins in the severity of basin flooding (Case study: Damavand basin). PhD Thesis, ،Tarbiat Modares University, pp 177. Naubi, I., Zardari, N. H., Shirazi, S. M., Roslan, N. A., Yusop, Z., & Haniffah, M. R. B. M. (2017). Ranking of Skudai river sub-watersheds from sustainability indices application of PROMETHEE method. International Journal of GEOMAT, 12(29), 124-131. Saaty, T. L. (1987)., Rank generation, preservation, and reversal in the analytic hierarchy decision process. Decision Sciences. 18(2): 157-177. Saaty, T. L. (1996). Decision making with dependence and feedback: The analytic network process (Vol. 4922): RWS publications Pittsburgh. Samari, D., H. Azadi, K. Zarafshani, G. Hosseininia, & F. Witlox, 2012. Determining appropriate forestry extension model: Application of AHP in the Zagros area, Iran. Forest Policy and Economics, 15, 91-97. Sauquet, E., Krasovskaia, I., & Leblois, E. (2000). Mapping means monthly runoff pattern using EOF analysis. Hydrology and Earth System Sciences Discussions. 4(1): 79-93. Strang, G. (1976). Linear algebra and its applications academic. New York. 19802 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 897 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 659 |