اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 27 |
| تعداد شماره‌ها | 565 |
| تعداد مقالات | 5,815 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,130,586 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,444,093 |
زمینه‌‌یابی و ارائۀ الگوی پیشنهادی متنوعسازی فعالیت‌های اقتصادی مناطق روستایی استان گیلان | ||
| جغرافیا و آمایش شهری منطقهای | ||
| مقاله 8، دوره 8، شماره 29، دی 1397، صفحه 127-158 اصل مقاله (1.99 MB) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2018.4333 | ||
| نویسنده | ||
| دکتر سمیرا محمودی* | ||
| استادیار جغرافیا و برنامه‌‌ریزی روستایی، دانشگاه گیلان، رشت | ||
| چکیده | ||
| متنوعسازی فعالیت‌های اقتصادی به‌عنوان استراتژی بنیادی موجب ایجاد اشتغال، تثبیت جمعیت، بهره‌برداری بهینه از منابع طبیعی تجدیدشونده، ورود فعال اقتصاد روستایی در اقتصاد ملی و بین‌المللی، افزایش تولید و انباشت پس‌انداز، افزایش خودآگاهی، شخصیت و هویت فردی و ملی و... در روستاها می‌شود؛ در کشورهای پیشرفته و در‌حال توسعه و از سوی سازمان‌های بین‌المللی مورد تأکید و توجه قرار گرفته است؛از‌این‌رو شناسایی توانمندی‌‌ها، ظرفیت‌‌ها و قابلیت‌‌های مناطق روستایی مختلف و زمینه‌‌یابی فعالیت متناسب با آن منطقه/ روستا به‌منظور اولویت‌‌بندی و ارائۀ الگوی مطلوب متنوعسازی فعالیت‌های اقتصادی آن ضروری است که هدف اساسی تحقیق حاضر نیز به‌شمار می‌‌رود. بدین‌منظور، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به شناسایی قابلیت‌‌ها و ظرفیت‌‌های مناطق روستایی در سطح شهرستان‌‌های استان گیلان در زمینۀ انواع فعالیت‌های کشاورزی و صنایع تبدیلی و تکمیلی مناطق روستایی پرداخته است. اطلاعات موردنیاز درجهت توصیف و تحلیل وضعیت، از داده‌‌های ثبتی و رسمی همچون سرشماری عمومی کشاورزی 1393، سالنامۀ آماری استان گیلان سال 1393، داده‌‌های ثبتی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان و... به‌دست آمده است. سپس با استفاده از مدل‌‌های مختلف همچون تکنیک ضریب مکانی، شاخص تخصصی و تکنیک پیوستگی مکانی، ضمن تجزیه و تحلیل، ظرفیتی که بالاترین مزیت را در یک شهرستان نسبت‌به سایر شهرستان‌‌ها داراست، برای آن شهرستان معرفی کرده و درنهایت، الگوی پیشنهادی برمبنای خوشه‌‌های فعالیت (خوشۀ صنایع تبدیلی و تکمیلی، خوشۀ صنایع دستی، خوشۀ فعالیت گردشگری، خوشۀ تنوع‌‌بخشی فعالیت زراعی، خوشۀ تنوع‌‌بخشی فعالیت باغی) در سطح منطقهای/ شهرستان ارائه شده است. به‌طورکلی نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که استان گیلان به‌لحاظ تمرکز و تنوع صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در حد متوسطی قرار دارد. شاخص تخصصی برای شهرستان‌‌های بندرانزلی و سیاهکل، املش و تالش به‌ترتیب 85/33، 2/42، 5/42، 52/49 نشانگر برخورداری از تنوع فعالیت‌های صنعتی روستایی در این شهرستان‌‌هاست. همچنین نتایج حاصل از مقدار Laمحاسبه‌شده نیز بیانگر آن است که بین سطح زیرکشت محصولات زراعی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان، پیوستگی بسیار بالایی (La= 84.45) وجود دارد. این پیوستگی در ارتباط با سطح زیرکشت محصولات باغی و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن برابر با (La= 60.62) و نیز بین تعداد انواع دام‌‌ها و تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی وابسته به آن در مناطق روستایی استان گیلان در سطح متوسط و معادل (La= 57.39) است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ظرفیت‌‌های اقتصادی؛ متنوعسازی اقتصادی؛ توسعۀ منطقهای؛ الگوی پیشنهادی؛ استان گیلان | ||
| مراجع | ||
|
افراخته، حسن؛ ریاحی، وحید؛ جوان، فرهاد. (1394). پایداری اقتصادی سکونت‌گاه‌های روستایی شهرستان رضوانشهر، انجمن جغرافیای ایران، فصلنامه جغرافیا، سال 13، دورۀ جدید، شمارۀ 46، صص 117-93. باران، پل اف. (1359). اقتصاد سیاسی رشد. ترجمۀ کاوه آزادمنش. تهران: خوارزمی. جوان، جعفر؛ شایان، حمید؛ نوغانی، محسن. (1390). پایدارسازی جمعیتی سکونت‌گاه‌های روستایی شهرستان مشهد با تأکید بر رویکرد متنوعسازی فعالیت‌های اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌‌‌ای، شمارۀ 16، صص 144-125. جوان، جعفر؛ علوی‌‌زاده، سید امیرمحمد؛ کرمانی، مهدی. (1390). نقش متنوعسازی فعالیت‌های اقتصادی در توسعۀ پایدار روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان سمیرم)، انجمن جغرافیای ایران، فصلنامه جغرافیا، سال 9، شمارۀ 29، صص 43-17. چراغی، مهدی؛ قدیری‌معصوم، مجتبی؛ رضوانی، محمدرضا. (1395). نقش درآمدهای غیرکشاورزی در امنیت غذایی خانوارهای روستایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، فصلنامۀ تغذیه و امنیت غذایی، سال 13، شمارۀ 4، صص 78-71. حاجی‌‌نژاد، علی؛ مظفری، زهرا. (1395). بررسی میزان اثرگذاری فعالیت‌های غیرکشاورزی در توسعۀ ابعاد اقتصادی و اجتماعی سکونت‌گاه‌های روستایی (مطالعۀ موردی: معادن فیروزۀ خراسان رضوی)، دانشگاه فردوسی مشهد، مجلۀ پژوهش و برنامه‌‌ریزیروستایی، سال 5، شمارۀ 1 (13)، صص 135-123. دوکاسترو، ژوزوئه. (1379). انسان گرسنه: ژئوپلتیک گرسنگی. ترجمۀ منیر جزنی. تهران: جاویدنیا. ریاحی، وحید؛ نوری، آذر. (1393). تنوع‌‌بخشی فعالیت‌های اقتصادی و پایداری روستاها (مورد: شهرستان خرم‌دره)، دانشگاه خوارزمی، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال 3، شمارۀ 4 (10)، صص 128-113. سجاسی‌قیداری، حمدالله؛ رومیانی، احمد؛ صانعی، سمیه. (1393). ارزیابی و تبیین کارکرد صنایع روستایی در توسعه (مورد: دهستان صائین‌قلعه در شهرستان ابهر)، دانشگاه خوارزمی، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال 3، شمارۀ 2 (8)، صص 105-87. سقایی، مهدی؛ رستمی، مجید. «امکان‌‌سنجی گردشگری کشاورزی در ایران» (1384). پنجمین همایش اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زاهدان. سیدنقوی، میرعلی؛ بابایی، علی. (1392). ارزیابی سیاست‌‌های توسعۀ اقتصادی روستایی از دیدگاه منطقهای با نگاهی بر سیاست‌‌های دولت در ایران، دانشگاه تهران، پژوهشهای روستایی، دورۀ 4، شمارۀ 3، صص 479-451. قادرمزی، حامد. (1394). برنامه‌‌ریزی راهبردی توسعۀ اشتغال در نواحی روستایی شهرستان جوان‌رود، دانشگاه خوارزمی، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال 4، شمارۀ 1 (11)، صص 130-109. قاسمی، مریم؛ جوان، جعفر. (1393). تبیین رابطۀ تنوع‌‌بخشی فعالیت‌های اقتصادی و توسعۀ پایدار روستایی (مطالعۀ موردی: شهرستان مشهد)، دانشگاه تهران، پژوهشهای روستایی، دورۀ 5، شمارۀ 2، صص 262-237. قدیری‌معصوم، مجتبی؛ ضیانوشین، محمدمهدی؛ خراسانی، محمدامین. (1389). پایداری اقتصادی و رابطۀ آن با ویژگی‌‌های مکانی-فضایی (مطالعۀ موردی: روستاهای دهستان کوهین شهرستان کبودرآهنگ)، موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی، فصلنامۀ روستا و توسعه، سال 13، شمارۀ 2، صص 29-1. کلانتری، خلیل. (1380). برنامه‌‌ریزی و توسعۀ منطقهای (تئوری‌‌ها و تکنیک‌ها). تهران: انتشارات خوش‌بین. چاپ اول. گل‌محمدی، فرهود. (1389). توسعۀ صنایع دستی و فناوری متوسط با هدف گسترش توریسم و اشتغال پایدار روستایی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، مسکن و محیط روستا، شمارۀ 131، صص 94-73. محمدی‌یگانه، بهروز؛ ولائی، محمد. (1393). تنوع‌‌بخشی به اقتصاد روستاها درجهت تحقق توسعۀ پایدار (مورد: دهستان مرحمت‌‌آباد شمالی شهرستان میاندوآب)، دانشگاه خوارزمی، فصلنامۀ اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی، سال 3، شمارۀ 2 (8)، صص 70-54. میسر، کریس. (1382). جایگاه تنوع اکولوژیکی در توسعۀ پایدار. ترجمۀ علیرضا کوچکی، عبدالمجید مهدوی دامغانی. مشهد: دانشگاه فردوسی. نصیری، اسماعیل. (1387). صنایع روستایی، عاملی تأثیرگذار بر فرایند توسعۀ اقتصادی و اجتماعی: نمونۀ تجربی روستاهای شهر بومهن، موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد کشاورزی، فصلنامۀ روستا و توسعه، سال 11، شمارۀ 1، صص 58-35.
Barkley, C., Henry, M., (1997), Rural Industrial Development: To Cluster or Not to Cluster, Review of Agricultural Economics, Vol. 19, No. 2, PP: 311-322.
Braczyk, H.J., Cooke, Ph., Heidenreich, M. (1998), Regional Innovation Systems: The role of governances in a globalized world, London: UCL Press.
Choi, H.S. (2001). Rural Industrialization through science and technology. Korea: Institute of industrial science and technology.
Corral, L., Reardon, T. (2001). Rural nonfarm incomes in Nicaragua. World Development, Vol. 29, No. 3, PP: 427–442.
Cortright, J. (2002), The Economic Importance of Being Different: Regional Variations in Tastes, Increasing Returns, and the Dynamics of Development, Economic Development Quarterly, Vol. 16, No. 1, PP: 3–16.
Domenico, ML.D., Miller, G. (2012), Farming and Tourism Enterprise: Experiential Authenticity in the Diversification of Independent Small-scale Family Farming, Tourism Management, Vol. 33, No. 2, PP: 285-294.
Drabenstott, M. (2003), The New Frontier for U.S. Rural Policy, Paris: OECD, The Future of Rural Policy.
Escobal, J. (2001). The determinants of nonfarm income diversification in rural Peru. World Development, Vol. 29, No. 3, PP: 497–508.
Feldman M.P. (2000), Location and Innovation: the New Economic Geography of Innovation, Spillovers and Agglomeration, in Clark G., Feldman M. and Gertler M. (Eds) The Oxford Handbook of Economic Geography, PP. 373–94, Oxford: Oxford University Press.
Gibbs, R.M., Bernat, A. Jr. (1997), Rural Industry Clusters Raise Local Earnings, Rural Development Perspectives, USDA Economic Research Service, Vol. 12, No. 3.
Gibson, J., Susan, O. (2010). The Effect of Infrastructure Access and Quality on NonFarm Enterprises in Rural Indonesia, World Development, Vol. 38, No. 5, PP: 717–726.
Glaeser E.L. (2000), The New Economics of Urban and Regional Growth, in Clark G., Feldman M. and Gertler M. (Eds) The Oxford Handbook of Economic Geography, PP. 83–98. Oxford: Oxford University Press.
Hall, P. (1996). Urban- Regional Planning, Routledg.
Henry, M. and Drabenstott, M., (1996), A New Micro View of the US Rural Economy, Economic Review, 2nd quarter, PP: 53-70.
Henry, M., Barkley, D., Zhang, Y. (1997), Industry Clusters in the TVA Region: Do they affect development of rural areas?, TVA Rural Studies Contractor Paper.
Hertz, T., winters, P., de la O, A.P., Quinones, E., Davis, B., Zezza, A. “Wage inequality in international perspective: Effects of location, sector, and gender”, Conference Paper – FAO-IFAD-ILO Workshop on “Gaps, trends and current research in gender dimensions of agricultural and rural employment: Differentiated pathways out of poverty, Rome. (2009).
Hoang, X., Cong, S. (2014). Non-Farm Activity, Household Expenditure, and Poverty Reduction in Rural Vietnam: 2002–2008, World Development, Vol. 64, PP: 554–568.
IFAD. (2010). From summit resolutions to farmers’ fields: Climate change, food security and smallholder agriculture, Proceedings of the Governing Council High-Level Panel and Side Events.
IFAD. (2011). Feeding future generations –Young rural people today, prosperous farmers tomorrow, Rome: Plenary panel discussion, 34th session of the Governing Council.
ILO. (2011). Food Security through Decent Work, Policy Brief, Geneva: ILO.
ILO. (2012). Global Employment Trends 2012. Preventing a deeper job crisis, Geneva: ILO.
Isgut, A. (2004). Non-farm income and employment in rural Honduras: Assessing the role of locational factors. Journal of Development Studies, Vol. 40, No. 3, PP: 59–86.
Krugman, P. (1991), Geography and Trade, Cambridge: MIT Press.
Kung, J., Lee, Y.F. (2001). So what if there is income inequality? The distributive consequence of nonfarm employment in rural China. Economic Development and Cultural Change, Vol. 50, No. 1, PP: 19–46.
Lange, A., Piorr, A., Siebert, R., Zasada, I. (2013), Spatial Differentiation of Farm Diversification: How rural attractiveness and vicinity to cities determine farm households’ response to the CAP, Land Use Policy, Vol. 31, PP: 136-144.
Lanjouw, J., Lanjouw, P. (2001). The rural non-farm sector: Issues and evidence from developing countries. Agricultural Economics, Vol. 26, PP: 1–23.
Lanjouw, P. (2001). Nonfarm employment and poverty in rural El Salvador. World Development, Vol. 29, No. 3, PP: 529–547.
Lee, D. “Diversification of the rural economy: a case study on rural industrialization in the republic of Korea”. Presented at the Japan program/ INDES 2001, Conference Japan.
Mishra, A.K., Goodwin, B.K. (1997). Farm income variability and the supply of offfarm labor. American Journal of Agricultural Economics, Vol. 79, No. 3, PP: 880–887.
Munnich, L., Schrock, G., Cook, K., (2002), Rural Knowledge Clusters: The Challenge of Rural Economic Prosperity, US EDA: Reviews of Economic Development Literature and Practice.
Olale, E., Henson, S. (2013), The Impact of Income Diversification among Fishing Communities in Western Kenya, Food Policy, Vol. 43, PP: 90-99.
Porter, M.E. (1990), The Competitive Advantage of Nations, New York: The Free Press.
Porter, M.E. (2003), The Economic Performance of Regions, Regional Studies, Vol. 37, No. 6&7, PP: 549–578.
Porter, M.E. (2004), Competitiveness in Rural U.S. Regions: Learning and Research Agenda, Institute for Strategy and Competitiveness.
Queiruga, D., Gonza’lez-Benito, J., Spengler, T. (2008). Evaluation of sites for the location of WEEE recycling plants in Spain. Waste management. Vol. 28, No. 1, PP: 181-190.
Quigley, J. (2002), Rural Policy and the New Regional Economics: Implications for Rural America, UCAL Berkeley.
Ranis, G., Stewart, F. (1993). Rural nonagricultural activities in development, Theory and application. Journal of Development Economics, Vol. 40, No. 1, PP: 75–101.
Rid, W., Ezeuduji, I.O., Probstl-Haider, U. (2014), Segmentation by Motivation for Rural Tourism Activities in The Gambia, Tourism Management, Vol. 40, PP: 102-116.
Rosenfeld, S.A. (2009a), A Compendium of Clusters in Less Populated Places: Circumstances, Intersections and Outcomes, Regional Technology Strategies, Inc, Carrboro, NC.
Rosenfeld, S.A. (2009b), Generating Local Wealth, Opportunity, and Sustainability through Rural Clusters, Regional Technology Strategies, Inc, Carrboro, NC.
Rosenfeld, S.A., (2001), Networks and Clusters: the Yin and Yang of Rural Development, Exploring Policy Options for a New Rural America, Federal Reserve Bank of Kansas City: Center for the Study of Rural America.
Scott, A.J. (1996), Regional Motors of the Global Economy, Futures, Vol. 28, No. 5, PP: 391–411.
Stauber, K. (2001), Why Invest in Rural America and How?: A Critical Public Policy Question for the 21st Century, Economic Review, Second Quarter.
The International Bank for Reconstruction and Development. (2003), Agriculture & Rural Development Department, Rural Financial Services Implementing The Bank’s Strategy To Reach The Rural Poor, Agriculture & Rural Development Department, N.W. Washington, DC.
UNIDO, (2003), A Path out of Poverty: Developing rural and women entrepreneurship, UNIDO, Vienna.
Weaver, D., Oppermann, M. (2000). Tourism Management, Australia: John Wiley and Sons. cabdirect.org
Winters, P., Davis, B., Carletto, G. (2009), Assets, Activities and Rural Income Generation: Evidence from a Multicountry Analysis, World Development, Vol. 37, No. 9, PP: 1435–1452.
World Bank, (1995), Rural Nonfarm Employment; Background paper for World Development Report.
World Bank, (2000), Gender, Poverty,and; Nonfarm Employment in Ghana and Uganda, The World Bank; Development Research Group, Rural Development and Human Development Network; Social Protection Team.
World Bank, (2001), Rural Non-Farm Activities; and Rural Development; From Experience Towards Strategy.
World Bank, (2005), Rural Reform, Nonfarm Development and Rural Modernization In China; Dong Fureng.
Zhu, N., Luo, X. (2006). Nonfarm activity and rural income inequality: A case study of two provinces in China. World Bank Research Working Paper No. 3811. Washington, DC: World Bank. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 435 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 915 |
||
