تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 701 |
تعداد مقالات | 6,850 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,205,228 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,517,529 |
مدل سازی علل خشک شدن دریاچه ارومیه با استفاده از پویائی شناسی سیستم | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 12، دوره 8، شماره 21 - شماره پیاپی 3، مهر 1398، صفحه 207-230 اصل مقاله (4.06 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2019.26081.1437 | ||
نویسندگان | ||
علیرضا بافنده زنده* 1؛ لیلا حاجی حتملو2؛ ناصر دانای نعمت آباد3 | ||
1دانشیار، گروه مدیریت، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز | ||
2کارشناسی ارشد، گروه مهندسی صنایع سیستم، موسسه غیر دولتی الغدیر، تبریز | ||
3کارشناسی ارشد، گروه مدیریت توسعه و مهندس صنایع، پژوهشکده توسعه و برنامه ریزی جهاد دانشگاهی، تبریز | ||
چکیده | ||
اگر چه دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران، دومین دریاچه شور جهان و بیستمین دریاچه بزرگ جهان است و از نظر آب و هوایی متعادل کننده هوای محیط زیست منطقه میباشد، اما در چند دهه اخیر رو به زوال گذاشته است. دلایل متعددی برای خشک شدن این دریاچه ذکر شده است. در این مقاله با توجه به پویایی مسئله محیط زیست، پویائی شناسی سیستم بهعنوان متدولوژی مناسب برای مدلسازی علل خشک شدن دریاچه ارومیه به کار گرفته شده است. مطابق متدولوژی معرفی شده توسط استرمن، ابتدا مرز مسئله مورد مطالعه قرار گرفت. متغیرهای کلیدی و رفتار تاریخی آنها در این مرحله بررسی و مطالعه شد. سپس با استفاده از نمودار زیرسیستم، نمودارهای علی حلقوی و نقشه جریان انباشت، فرضیه پویای مسئله تدوین گردید. پس از شبیهسازی و آزمون مدل در نهایت برخی از راهکارهای احتمالی احیاء دریاچه مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، کاهش ورودی آبهای سطحی به دریاچه و سدسازی دو عامل اصلی کاهش آب دریاچه میباشند. بنابراین تأمین حق آبه دریاچه، محدود نمودن ساخت و ساز سدها میتواند دو راهکار برای توقف روند خشک شدن دریاچه ارومیه باشد. هر چند دینامیزم موجود در درون مسئله به کارگیری هر راه حلی را با دشواریها و عوارض جانبی متعدد میتوانند مواجهه کند. | ||
کلیدواژهها | ||
دریاچه ارومیه؛ پویائی شناسی سیستم؛ محیط زیست؛ بحران آب | ||
مراجع | ||
آتااف، تورکایا، (1378)، دریای خزر: مشکلات و مسائل زیست محیطی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال هشتم، دوره سوم، شماره 25، صفحات 123 – 115. استرمن، جان د. (1388)، پویایی شناسی کسب و کار، ترجمهی کوروش برارپور، پریسا موسوی اهرنجاتی، بنفشه بهزاد، مرضیه امامی، لاله رضایی عدل، حسن فغانی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها. بهشتی آلآقا، علی، رئیسی، فائز، گلچین، احمد، 1390، اثرات آشفتگی ناشی از تبدیل اراضی جنگلی به کشاورزی بر برخی شاخصهای بیولوژیک کیفیت خاک در اکوسیستمهای جنگلی شمال ایران، نشریه بومشناسی کشاورزی، جلد 3، شماره 4، صفحات 453-439. توفیقی، محمدعلی، زین الدینی، مصطفی, گلشنی، علی اصغر، (1385)، شبیه سازی دو بعدی هیدرودینامیک دریاچه ارومیه برای تعیین الگوی جریان، دوره 3، شماره 4، صص 37-47 جامعهی مهندسان مشاور ایران، (1390)، ارزشیابی پایداری فرآیند توسعه و پیآمدهای آن در دریاچهی ارومیه. جلیلی، شیدا، مرید، سعید، بناکار، احمد، نامدارقنبری، رضا، (1390)، ارزیابی تأثیر شاخصهای اقلینی NAO و SOI بر تغییرات تراز دریاچهی ارومیه، کاربرد روشهای آنالیز طیفی سریهای زمانی، نشریهی آب و خاک، جلد 25، شمارهی 1، صفحات 145-140. حسنزاده، المیرا، ضرغامی، مهدی، حسنزاده، یوسف، نورانی، وحید، (1389)، تعیین سهم تأثیر ساخت سازههای هیدرولیکی بر کاهش تراز آب دریاچه ارومیه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز. دفتر مدیریت به هم پیوسته حوضه آبریز دریاچه ارومیه (وزارت نیرو)، (1392)، وضعیت و چالشهای آب زیرزمینی حوضه آبریز دریاچه ارومیه و ارائه راهکارها. ارائه شده در کارگروه تخصصی مدیریت آبهای سطحی و زیرزمینی دریاچه ارومیه. دفتر مطالعات پایه شرکت مدیریت منابع آب ایران، گروه مطالعات آبهای زیرزمینی (دمپا)، (1393)، بررسی وضعیت منابع آب زیرزمینی کشور تا پایان سال آبی 91-92. رجبی هشجین، مهدی، سراوانی، سروش، (1394)، ضرورت احیای دریاچه ارومیه، علل خشکی و تهدیدات، گزارش ستاد احیای دریاچه ارومیه. رسولی، علیاکبر، عباسیان، شیرزاد، جهانبخش، سعید، (1387)، پایش نوسانهای سطح آب دریاچهی ارومیه با پردازش تصاویر چند سنجندهای و چند زمانهای، فصلنامهی مدرس علوم انسانی، دورهی 12، شمارهی 2، صفحات 71-53. زاهدی، مجید، قویدل رحیمی، یوسف، (1386)، تعیین آستانه خشکسالی و محاسبه میزان بارش قابل اعتماد ایستگاه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه، پژوهش های جغرافیائی، دوره 39، شماره 59، صص 21-34 سامانی، محمد ولی، (1389)، بررسی وضعیت بحرانی آب دریاچه ارومیه، گزارش مرکز پزوهش های مجلس شورای اسلامی، کد موضوعی 250. سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری سازمانهای دولتی، تشکل های زیست محیطی و جوامع محلی (EPA)، (1389)، برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه، خرداد ماه. سلیمی ترکمانی، حجت، (1390)، بررسی مشکل زیستمحیطی دریاچهی ارومیه از منظر حقوق بینالملل محیطزیست، فصلنامه راهبرد، سال 20، شمارهی 58، صفحات 202-177. شفیعیفر، مهدی، ولیزاده، علیرضا، (1387)، مدلسازی تر و خشکشدن مرز در مدل دوبعدی جریان آب کمعمق، تحقیقات منابع آب ایران، سال چهارم، شمارهی 1، صفحات 58 – 50. شهریاری، مهدی، (1380)، فاجعهی زیست محیطی دریاچهی آرال، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شمارهی 33، صفحات 166-153. صلاحی، برومند، گودرزی، مسعود، حسینی، سید اسعد، 1394، پیش بینی تغییرات دما و بارش در دهه 2050 در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه، نشریه علمی-پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز، جلد 8، شماره 4، صص 425-438. علیزاده، امین (1374)، اصول هیدرولوژی کاربردی، دانشگاه امام رضا (ع). علویپناه، سید کاظم، خدائی، کمال، جعفربیگلو، منصور، (1384)، مطالعه کارایی دادههای ماهوارهای در بررسی کیفیت آب در دو سوی میانگذر دریاچه ارومیه، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 53، صفحات 69 – 57. کردوانی، پرویز، سرور، رحیم، صوفی، اکبر، (1395)، علل کاهش سطح آب دریاچه ارومیه، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا، دوره جدید، سال چهاردهم، شماره 50، صص 93-110 کمالی، میثم و یونس زاده جلیلی، سهیلا، (1395)، بررسی تغییرات کاربری اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهوارهای، مرکز تحقیقات سنجش ازدور(RSRC) دانشگاه صنعتی شریف کمیته اجتماعی- فرهنگی ستاد احیای دریاچه ارومیه، (1394)، دریاچه ارومیه علل خشکی و تهدیدات احتمالی (1)، شهریور ماه، (http://ulrp.sharif.ir/fa) گلابیان، حسین، (1388)، ارومیانا طرحی برای تأمین کسری آب ورودی برای احیاء و تثبیت اکوسامانهی دریاچهی ارومیه، ستاد احیای دریاچه ارومیه. گلیان، سعید، ابریشمچی، احمد، تجریشی، مسعود، (1386)، تحلیل سیاستهای بهرهبرداری از منابع آب در حوضهی آبریز با روش پویایی سیستم، آب و فاضلاب، شمارهی 63، صفحات 80-70. محمدرضاپورطبری، محمود، (1390)، بهرهبرداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی با رویکرد انتقال آب بین حوضهای: حدودهی مطالعاتی پیرانشهر، آب و فاضلاب، شمارهی 4، صفحات 113 – 103. ملکی، قاسم، (1378)، دریاچه آرال: بحران محیط زیستی، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال هشتم، دوره سوم، شماره 26، صفحات 66 – 53. وزارت نیرو، دفتر برنامهریزی کلان آب و آبفا، (1391)، بررسی مسائل، چالشها و فرصتهای حوضهی آبریز دریاچهی ارومیه گزارش نهایی. وزارت نیرو، دفتر برنامهریزی کلان آب و آبفا، (1389)، بهنگامسازی طرح جامع آب کشور. مرکز آمار ایران، سرشماری های عمومی نفوس و مسکن 1335 الی 1390 Hassanzadeh, Elmira. Zarghami, Mahdi. Hassanzadeh, Yousef. 2012, "determining the main factors in declining the urmia lake level by using system dynamics modeling ", water resource manage, 26: 129-145. Riedel, Frank. Kossler, Annette. Tarasov, Pvel. Wonnemann, Bernd. 2011, "A study Holocene foraminifera from the aral sea and west Siberian lakes and its implication for migration pathways", quaternary international, volume229issues 1-2, pages 105-111. Alizadeh Choobari, O., Ahmadi Givi, F., Mirzaei, N. and Owlad, E. (2016), Climate change and anthropogenic impacts on the rapid shrinkage of Lake Urmia. Int. J. Climatol., 36: 4276-4286. doi:10.1002/joc.4630. Fazel, Nasim, Berndtsson, Ronny, Bertacchi, Uvo Cintia, Madani, Kaveh, Kløve, Bjørn, 2017, Regionalization of precipitation characteristics in Iran’s Lake Urmia basin, Theoretical and Applied Climatology, Volume 132, Issue 1–2, pp 363–373. Shadkama, Somayeh Ludwig, Fulco, van Oel, Pieter Kirmit, Çağla, Kabat, Pavel, 2016, Impacts of climate change and water resources development on the declining inflow into Iran's Urmia Lake, Journal of Great Lakes Research, Volume 42, Issue 5, p. 942-952. Boroffka, Nikolaus.Oberhänsli, Hedi. Sorrel, Philippe. Demory, Francois. Reinhardt, Christian. Wünnemann, Bernd. Alimov, Kamildzhan. Baratov, Sergey. Rakhimov, Kamildzhan. Saparov, Nasbirgen. Shirinov, Timur. Krivonogov, Sergey K., Röhl, Ursula. 2006, "Archaeology and climate: settlement and lake-level changes at the Aral Sea ", geo archaeology, vol. 21, pages 721-734. Micklin, Philip p.1989 " Desiccation of the Aral Sea: a water management disaster in the Soviet Union ", science, vol.241 no.4870 pp. 1170-1176... | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,013 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,148 |