تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 558 |
تعداد مقالات | 5,776 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,031,827 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,398,753 |
ارزیابی ریسک و درجه بندی پایداری محیط زیستی تالاب های بین المللی سواحل جنوبی ایران | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 4، دوره 9، شماره 23 - شماره پیاپی 1، خرداد 1399، صفحه 41-62 اصل مقاله (919.28 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2019.28320.1487 | ||
نویسندگان | ||
سمیرا جعفری آذر![]() ![]() ![]() ![]() | ||
1دانش آموخته کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، بهبهان | ||
2استادیار گروه محیط زیست دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان، بهبهان | ||
3دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران | ||
4استادیار گروه محیط زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز | ||
چکیده | ||
تالابها اکوسیستمهای حساس و بسیار ارزشمندی هستند اما امروزه امنیت و پایداری آنها از طریق عوامل مختلف طبیعی و انسانی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است. بنابراین، استفاده از روشهای ارزیابی ریسک محیطزیستی یکی از ابزارهای مهم در پژوهشهای مدیریت محیطزیست، شناسایی و کاهش عوامل بالقوه آسیبرسان محیطزیستی برای دستیابی به توسعه پایدار است. این پژوهش بهمنظور شناسایی، ارزیابی ریسکهای تهدیدکننده و درجهبندی پایداری محیطزیستی تالابهای بینالمللی سواحل جنوبی ایران واقع در استانهای خوزستان و هرمزگان به انجام رسید. بر این اساس برای شناسایی و اولویتبندی ریسکها از روش شناسی دلفی، به منظور اولویتبندی و محاسبه وزن شاخصها از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHp ) و برای رتبهبندی تالابهای مورد مطالعه بر اساس پایداری محیطزیستی آنها از تکنیک ELECTRE استفاده شد. بر اساس یافتههای حاصل از بررسیها در مجموع، 27 عامل فشار و تهدید شاخص برای تالابهای شادگان، خورالامیه و خورموسی، خورخوران، رودهای شور، شیرین و میناب، رودهای گز و حرا و تالاب جزیره شیدور شناسایی شد که رتبههای اول تا پنجم مربوط به تخلیه و دفع زباله در محدوده تالاب، تغییرات اقلیم و خشکسالیهای مداوم، آلودگی نفتی، احداث سد، بهرهبرداری بیرویه از پوشش گیاهی میباشد. در نهایت تحلیل و مقایسه برای رتبهبندی تالابهای مورد مطالعه بر اساس روش ELECTRE نشان داد که به نسبت تالابهای مورد مطالعه، تالاب شادگان، خورالامیه و خورموسی دارای بیشترین تهدید و فشار بوده و تالاب بینالمللی جزیره شیدور از وضعیت محیطزیستی مطلوبتری برخوردار میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
تالاب بینالمللی؛ سواحل جنوب ایران؛ ارزیابی ریسک محیط زیستی؛ ELECTRE | ||
مراجع | ||
استکی، عباسعلی (1383). بررسی مستمر اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت و توسعه پرورش میگو در منطقه تیاب، مؤسسه تحقیقات شیلات ایران، پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، بندرعباس. اسفنده، سرور؛ دانهکار افشین (1393). بررسی تطبیقی- مقایسه ای تالابهای استان هرمزگان با تلفیق روشهای MedWet و IBA. دومین همایش ملی مدیریت و مهندسی تالابها، کرج، 25-26 خرداد ماه. افشاری، مارال؛ حمیدیان مرجان (1385). بررسی زیست محیطی طرح آبیاری و زهکشی دشت شادگان بر اکوسیستم تالاب شادگان، همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده مهندسی علوم آب، 7ص. اکبرزاده، غلامعلی (1383). بررسی اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت کارگاههای پرورش میگو در منطقه تیاب (استان هرمزگان)، مؤسسه تحقیقات شیلات ایران، پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، بندرعباس، 145 ص. امیدی، سهیلا (1383). بررسی اثرات آبزی پروری بر محیط زیست در مناطق حله و دلوار بوشهر، پژوهشکده میگوی کشور، 195ص. انوشه، زهرا؛ سلماسی، سعید؛ جوزی علی (1390). اولویتبندی ریسکهای محیط زیستی فاز ساختمانی سد رودبار لرستان به روش SAW و ELECTRE، اولین کنفرانس بین المللی و سومین کنفرانس ملی سد و نیروگاههای برقآبی، تهران، 13ص. بدری، علی؛ سلمانی، محمد؛ قصابی، محمدجواد؛ عشورنژاد غدیر (1392). درجه بندی سکونتگاه های روستایی برای توسعه گردشگری بیابان با استفاده از روش ELECTERE III، (مطالعه موردی: خور و بیابانک)، جغرافیا و پایداری محیط، 3 (6)، صص. 22-1. بیات، رضا؛ جعفری، سمیه؛ چرخایی امیرحسین (1393). پایش تغییرات سطح خاک، پوشش گیاهی و آب تالاب شادگان با استفاده از فنآوری سنجش از دور، دومین همایش ملی بیابان با رویکرد مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه سمنان، 20 و 21 آبان ماه. پوررحیم نجف آبادی، زهرا؛ دهرآزما، بهناز؛ قاسمی، حبیب اله؛ مرتضوی، محمدصدیق؛ تقیپور بتول (1388). بررسی ویژگیهای رسوبشناختی و آلودگی رسوبات سطحی بنادر سیریک و جاسک به آرسنیک و جیوه، پژوهشهای چینه نگاری و رسوبشناسی، مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان، 25 (2)، صص. 47-64. جبل عاملی، محمد سعید؛ رضاییفر، آیت؛ لنگرودی علی (1386). رتبه بندی ریسک پروژه با استفاده از فرایند تصمیم گیری چندشاخصه، نشریه دانشکده فنی، 41(7)، صص 863-871. جعفری آذر، سمیرا (1394). ارزیابی ریسک زیست محیطی تالابهای بینالمللی سواحل جنوبی ایران. پایاننامه کارشناسی ارشد محیط زیست، ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان. 137ص. جعفری آذر، سمیرا؛ سبزقبایی، غلامرضا؛ توکلی، مرتضی؛ دشتی سولماز (1396). به کارگیری روشهای تصمیم گیری چندمعیاره در ارزیابی مخاطرات زیست محیطی تالاب بین المللی شادگان، خورالامیه و خورموسی، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 6 (24)، صص. 119-97. جعفری آذر، سمیرا؛ سبزقبایی، غلامرضا؛ توکلی، مرتضی؛ دشتی سولماز (1396). ارزیابی و اولویتبندی ریسکهای زیست محیطی تالاب بین المللی مصب رودهای گز و حرا، بومشناسی کاربردی، 6 (3)، صص. 86-71. جعفری آذر، سمیرا؛ سبزقبایی، غلامرضا؛ توکلی، مرتضی؛ دشتی سولماز (1396). ارزیابی و تحلیل ریسکهای زیست محیطی تالاب بین المللی خورخوران با استفاده از روشهای تصمیمگیری چند معیاره، علوم و مهندسی آبیاری، 40 (3)، صص. 75-63. حسنزاده کیابی، بهرام؛ منصوری، جمشید؛ گشتاسب میگوئی، حمید؛ مجنونیان هنریک (1383). معیارهای پیشنهادی برای ارزیابی جایگاه حفاظتی تالابهای ایران، محیطشناسی، 33، صص. 89-74. حسونی زاده، هوشنگ؛ صادقی، لیلا؛ جامعی، نازنین؛ محمدی بهبهانی مریم (1389). بررسی کیفیت آب تالاب شادگان با استفاده از شاخص WQI، همایش ملی آب پاک، تهران، 11 و 12 اسفند ماه. دهقانی، محسن (1392). استفاده مستقیم از جنگلهای مانگرو در ذخیره گاه زیستکره، سومین کنفرانس بین المللی برنامه ریزی و مدیریت محیطزیست، دانشگاه تهران. 5 آذر ماه. دیناروند، مهری؛ اسدی مصطفی (1390). نگرشی بر تیره های گیاهی غوطه ور و شناور در تالابهای استان خوزستان، اکوبیولوژی تالاب، دانشگاه آزاد اسلامی واحد، 2 (8)، صص. 94-87. رحیمی بلوچی، ل؛ زرع کار، آزاده؛ ملک محمدی بهرام (1391). بررسی تغییرات زیست محیطی با استفاده از سنجش از دور و شاخص کیفیت آب (مطالعه موردی: تالاب بین المللی شادگان)، مجله کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 3 (4)، صص. 55-43. رحیمی بلوچی، لیلا؛ ملک محمدی بهرام (1392). ارزیابی ریسکهای محیط زیستی تالاب بین المللی شادگان بر اساس شاخصهای عملکرد اکولوژیکی، محیط شناسی، 39 (1)، صص. 112-101. سبزعلیزاده، سارا؛ خلفه نیلساز، منصور؛ رحیم مغینمی رحیم (1388). بررسی کیفیت آب تالاب شادگان بر اساس پارامترهای فیزیکی و شیمیایی، اکوبیولوژی تالاب، 1(2)، صص. 36-20. سبزقبایی، غلامرضا؛ منوری، مسعود؛ ریاضی، برهان؛ خراسانی، نعمتاله؛ کرمی محمود (1391). آنالیز مقایسه ای فشارها و تهدیدات تالابهای گرمسیری با استفاده از روششناسی RAPPAM (مطالعه موردی: تالابهای استان خوزستان)، اکوبیولوژی تالاب، 4 (2)، صص. 68-55. شرکت سهامی آب منطقه ای استان هرمزگان (1393). مطالعات غیرتفضیلی منابع آب، محدوده های مطالعاتی میناب- بمانی و شمیل-تخت، مقایسه تغییر تراز سطح آب زیرزمینی(1392-1372) در آبخوان میناب، گزارش جلد چهارم. غزالیفر، نرگس؛ زارعی حمید (1391). ارزشهای زیست محیطی و ویژگی های بوم شناختی تالابهای استان خوزستان (مطالعه موردی: تالاب شادگان)، مجموعه مقالات سومین همایش ملی مقابله با بیابانزایی و توسعه پایدار تالابهای کویری ایران، اراک، صص. 92-88. فعال، زینب (1387). بررسی منابع آلاینده و کیفیت آب تالاب شادگان براساس نظام شاخص کیفیت آب، اولین همایش ملی تالابهای ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، 14و 15 اسفندماه. قدرجانی، راضیه؛ قیطرانی، نیما؛ خانیان، مجتبی؛ معصومیجویا فاطمه (1393). بررسی عوامل آلودگی آب تالاب بینالمللی شادگان، اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شوراهای شهر. قدسی پور، حسن (1389). فرایند تحلیل سلسله مراتبی(AHP). چاپ هشتم. دانشگاه صنعتی امیرکبیر. قدوسی بهبهانی، آرزو (1390). بررسی میران آلاینده های نفتی در خورآذینی و ارایه راهکار مدیریت زیست محیطی جهت تقلیل و پایش آن. پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس. 128ص. قنبرزاده، لیلا (1392). بررسی پتانسیلها و طبقه بندی حساسیت پذیری تالاب شادگان، اولین همایش ملی حفاظت از تالابها و اکوسیستمهای آبی، همدان، 29 فروردین ماه. قنواتی اصل، علی (1380). بررسی وضعیت زیست محیطی جنگلهای حرا (منطقه لافت- قشم). پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی. واحد علوم تحقیقات تهران. 89ص. کفاشی، سارا؛ یاوری ماندانا (1385). برآورد خسارت ناشی از آلودگی آب بر تالاب شادگان، سومین همایش ملی بحرانهای زیست محیطی ایران و راهکارهای بهبود آنها، اهواز، 6 دی ماه. کوچکزاده، احمد؛ شریفی حسینی، سارا؛ یزدیپور، عبدالرحمن؛ شهبازی علی (1390). بررسی تأثیر زه آبهای مزارع نیشکر بر کیفیت آب و بیوماس پوشش گیاهی تالاب شادگان، اولین همایش ملی راهبردهای دستیابی به کشاورزی پایدار، دانشگاه پیام نور خوزستان، 5 و 6 خرداد ماه. محمدی روزبهانی، مریم؛ راسخ، عبدالرحمن؛ جعفرآقایی حدیث (1392). ارزیابی زیستی تالاب شادگان با استفاده از شاخص هیلسنهوف (HFBI)، اکوبیولوژی تالاب، 5 (17)، صص. 86-75. معظمی، آرزو (1389). بررسی میزان آلاینده های نفتی (TPHs) در خور تیاب و ارایه برنامه مدیریت زیست محیطی جهت تقلیل و پایش اثرات، پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت محیطزیست، استاد راهنما: محمدصدیق مرتضوی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس. 130ص. مکوندی، رقیه؛ آستانی، سجاد؛ انوشه زهرا (1391). ارزیابی ریسک محیط زیستی تالابها با استفاده از روشهای TOPSIS و EFMEA (مطالعه موردی: تالاب شیرینسو در استان همدان)، اکوبیولوژی تالاب، 3 (12)، صص. 40-25. مکوندی، رقیه؛ آستانی، سجاد؛ چراغی مهرداد (1392). ارزیابی ریسک محیطزیستی تالابها با استفاده از روشهای SAW و EFMEA (مطالعه موردی: تالاب بین المللی انزلی)، اکوبیولوژی تالاب، 5 (17)، صص. 74-61. منوری، مسعود؛ رحیمی راضیه (1389). کاربرد ارزیابی ریسک زیست محیطی طرحهای توسعه برای حفاظت تالابها، اولین همایش ملی مقابله با بیابانزایی و توسعه پایدار تالابهای کویری ایران، اراک، سازمان جنگلها و مراتع کشور، 16ص. میرزا اسماعیلی، فاطمه (1390). بررسی میزان آلاینده های نفتی خورخوران و ارائه راهکارهای مدیریتی جهت تقلیل و پایش اثرات، پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته مدیریت محیطزیست، استاد راهنما: محمدصدیق مرتضوی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندرعباس. 132ص. Akincilar, A., Dagdeviren, M., (2014), A hybrid multi-criteria decision making model to evaluate hotel websites, International Journal of Hospitality Management, 36, pp. 263–271. Almeida, A. T. D., (2007), Multi-Criteria Decision Model for Outsourcing Contracts Selection Based on Utility Function and ELECTRE Method, www.elsevier.com. Barbier, E.B., (2013), Valuing Ecosystem Services for Coastal Wetland Protection and Restoration, Progress and Challenges, Department of Economics and Finance, University of Wyoming, 1000 E, University Ave., Laramie. Bassi, N., Dinesh Kumai, M., Sharma, A., Pardha- Saradhi, P., (2014), Status of wetlands in India: A review of extent, ecosystem benefits, threats and management strategies, Journal of Hydrology: Regional Studies 2, pp. 1-19. Beccali, M., Cellura, M., Mistretta, M., (2003), Decision Making in Energy Planning, Application of the ELECTRE Method at Regional Level for the Diffusion of Renewable Energy Technology. www.elsevier.com. Clayton, M. J., (1997), Delphi: A technique to harness expert opinion for critical decision-making tasks in education, Educational Psychology, 17(4), pp. 373-384. Damian, Sh., Waverly, Th., (2012), Ecological Risk Assessment, Department of Biology, North Carolina State University, Raleigh, North Carolina, USA, Progress in Molecular Biology and Translational Science, 112, pp.1877-1173. De Lange, H.J., Sala, S., Vighi, M., Faber, J.H., (2010), Ecological vulnerability in risk assessment: A review and perspectives, Science of the Total Environment, 408, pp. 3871–3879. Dunham, R., (1996), The Delphi technique Cited 2002 Mar 24. Retrieved from http://www.medsch.wisc.edu/adminmed/2002/orgbehav/delphi.pdf. Elmberg, J., Nummi, H., Poeysae, A., Sjoeberg, k., (1994), Relatronships between species number, lake size and resource diversity in assemblesay of breeding water fowl, Biogeogr, 21 (1), pp. 75-84. Georgopoulon, E., Lalas, D., Papagiannakis, L., (1997), A Multi-Criteria Decision Aids Approach for Energy Planning Problems: The Case of Renewable Energy Option, European Journal of Operational Research, 103 (1), pp. 38-54. Ghermandi, A., J.C.J.M. Van den Bergh, L.M., Brander, and P.A.L.D. Nunes., (2008), The Economic Value of Wetland Conservation and Creation: A Meta-Analysis. Working Paper 79, Fondazione Eni Enrico Mattei, Milan, Italy. Hockingset, M., Sue, S., Fiona, L., Nigel, D., José, C., Peter, V., (2010), Evaluating Effectiveness a framework for assessing management effectiveness of protected areas 2nd Edition, IUCN. Rue Mauverney 28. 1196 Gland, Switzerland. Hogarth, R.M., (1978), A note on aggregating opinions, Organizational Behavior and Human Performance, 21(1), pp. 40–46. Ilangkumaran, M., Karthikeyan, M., Ramachandran, T., Boopathiraja, M., Kirubakaran, B. (2015): Risk analysis and warning rate of hot environment for foundry industry using hybrid MCDM technique, Safety Science, 72, pp.133–143. Kankan, Wu., Luoping, Zh., (2014), Progress in the Development of Environmental Risk Assessment as a Tool for the Decision-Making Process, Journal of Service Science and Management, 7, pp.131-143. Kellett, B.M., Walse, T., Baristow, K.L., (2005), Ecological Risk Assessment for the Wetlands of the Lower Burdekin, CSIRO Land and Water Technical Report 26/05, Pp.34. Kennedy, H. P., (2004), Enhancing Delphi research: Methods and results, Journal of Advanced Nursing, 45(5), pp.195-200. Kim, K.G., Lee, H., Lee, D.H., (2011), Wetland restoration to enhance biodiversity in urban areas – a comparative analysis, Landscape and Ecological Engineering, 7, pp. 27–32. Mardani, A., Jusoh, A., MD nor, K., Khalifah, Z., Zakwan, N., Valipour, A., (2015), Multiple criteria decision-making techniques and their applications – a review of the literature from 2000 to 2014, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 28 (1), pp. 516-571. Molur, S., Smith, K.G., Daniel, B.A., Darwall, W.R.T., (2011), the Status and Distribution of Freshwater Biodiversity in the WesternGhats, India, International Union for Conservation of Nature, Publisher: IUCN: Cambridge, UK and Gland, Switzerland, and Zoo. 130pp. Monghasemi, S., Nikoo, M. R., Khaksar Fasaee, M. A., Adamowski, J., (2015), A novel multi criteria decision making model for optimizing time–cost–quality trade-off problems in construction projects, Expert Systems with Applications, 42 (6), pp. 3089–3104. Ozesmi, S.L., Bauer, E.M., (2002), Satellite remote sensing of wetlands, Wetlands Ecology and Management, 10 (5), pp. 381-402. Papadopoulos, A., Karagiannidis, A., (2008), Application of the Multi-Criteria Analysis Method ELECTRE III for the Optimization of Decentralized Energy Systems, Omega, 36 (5), pp. 766-776. Paustenbach, D.J., (2002), Human & Ecological Risk Assessment, Theory & Practice New York: John Wiley & Sons. 1556pp Prato, T., (2012), Increasing resilience of natural protected areas to future climate Change: A fuzzy adaptive management approach, Ecological Modelling, 242(1), pp. 46-53. Rajesh, R., Ravi, V., (2015), Supplier selection in resilient supply chains: A grey relational analysis approach, Journal of Cleaner Production, 86, pp. 343–359. Ramsar Convention Official Website., (2017), WWW.RAMSAR.ORG Rezaian, S., Jozi, S. A., (2011), Environmental Risk Analysis by Using Multi-Criteria Decision-Making Method (Case Study: Karoon 3 Dam of Iran), 2nd International Conference on Environmental Engineering and Applications IPCBEE, 17, IACSIT Press, Singapore. Saaty, T.L., (2008), Decision making with the analytic hierarchy process, Services Saaty, T.L., Vargas, L.G., (1991), Prediction, Projection and Forecasting. Kluwer Academic Publishers. Dordrecht. 251 p. Sabzghabaei, G.R. Monavari, S. M. Biazi, B. Khorasani, N. and M. Karami., (2015), Analysing pressures and threats on the Southern Wetlands of Iran with the application of RAPPAM methodology (Case study: Khuzestan Province), Global NEST Journal, 17(2), pp. 344-356. Ten Brink, P., Badura, T., Farmer, A., Russi, D., (2012), The Economics of Ecosystem and Biodiversity for Water and Wetlands: ABriefing Note, Institute for European Environmental Policy, London. 84pp. Walaszczyk, Ludmita., (2016), Project Risk Assessment in Enterprises with the Use of TOPSIS Method in the 2014–2020 Perspective, Studia Materialy, 1(2), pp. 71– 79. Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Bagočius, V., (2015), Multi-criteria selection of a deep-water port in the Eastern Baltic Sea, Applied Soft Computing, 26, pp. 180–192. Zedler, J.B., Kercher, S., (2005), Wetland resources: status, trends, ecosystem services, and restorability, Annual Review of Environment and Resources, 15(30), pp. 39–74. Zhang, sh., Sun, B., Yan, L., Wang, Ch., (2013), Risk identification on hydropower project using the IAHP and extension of TOPSIS methods under interval-valued fuzzy environment, Natural Hazards, 65 (1), pp.359-373. Zhang, T., Yuan, J., (2005), Decision-aid for Power Distribution System Planning Problems Using ELECTRE III, The 7th International Conference of Power Engineering. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 577 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 559 |