تحلیلی انتقادی بر سیاست شهری آب از منظر ظرفیت نهادی (مورد شناسی: شهر بیرجند)

رضایی, ابراهیم; ابراهیم‌زاده, عیسی; اسکندری‌ثانی, محمد

doi:10.22111/gaij.2019.4706

	شماره های تماس اداره نشریات و مجلات علمی دانشگاه
	نام مجله پژوهش های تاریخی به پژوهش های تاریخی ایران و اسلام تغییر یافت.

تعداد نشریات	27
تعداد شماره‌ها	582
تعداد مقالات	5,958
تعداد مشاهده مقاله	8,580,031
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	5,667,228

	تحلیلی انتقادی بر سیاست شهری آب از منظر ظرفیت نهادی (مورد شناسی: شهر بیرجند)
جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای
مقاله 5، دوره 9، شماره 31، تیر 1398، صفحه 73-92 اصل مقاله (1.24 MB)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2019.4706
نویسندگان
ابراهیم رضایی¹؛ عیسی ابراهیم‌زاده^* ²؛ محمد اسکندری‌ثانی³
¹دانشجوی کارشناسی ‌‌ارشد جغرافیا و برنامه‌‌ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان
²استاد جغرافیا و برنامه‌‌‌ریزی شهری- منطقه‌‌ای، دانشگاه سیستان و بلوچستان
³استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه بیرجند
چکیده
آب گنجینۀ مشترک انسان‌ها و تخریب منابع آبی به‌منزلۀ تخریب پایه‌های توسعه است. نگاهی نقادانه به سند چشم‌انداز و برنامه‌های فرادست شهری و منطقه‌ای، گویای این مهم است که نشانه‌هایی از تغییر تفکر سنتی به نگاه سیستمی در حوزۀ آب در حال تکوین است. با توجه به استانداردهای بین‌المللی، شهر بیرجند در زمرۀ شهرهای حساس به آب قرار داشته‌است و بررسی ظرفیت نهادی آب درجهت بهبود عملکرد مدیریتی در محدودۀ مورد مطالعه حیاتی به‌نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی ظرفیت نهادی شهر بیرجند درخصوص مدیریت بهینه و یکپارچۀ منابع آب و همچنین ایجاد نظام حکمروایی شایستۀ آب و با نگاه کمّی- کیفی، به‌لحاظ روش، تحلیلی- توصیفی و به‌لحاظ هدف، کاربردی است. به‌منظور گردآوری اطلاعات موردنیاز علاوه‌بر مطالعات اسنادی، تعداد 50 پرسشنامه نیز از سوی صاحب‌نظران حوزۀ شهری، آب، اعم‌از سیاست‌‌گذاران، مدیران و کارشناسان مجرّب فنی و حقوقی آب در شهر بیرجند تکمیل شد. داده‌‌ها پس از ورود به نرم‌‌افزار آماریSpss و Amos، با استفاده از مدل‌‌ معادلات ساختاری، تحلیل ‌‌عاملی و تحلیل‌‌ مسیر، مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت. نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل یافته‌‌ها حاکی از آن است که رابطۀ سیاست و قوانین به‌صورت معناداری بر تقویت ظرفیت نهادی مؤثر است؛ در عین حال تقویت ظرفیت نهادی آب به بهبود و توسعۀ توان عملیاتی مدیریت آب وابسته است؛ بنابراین تشویق مشارکت بخش ‌‌خصوصی، مشارکت کاربران و نظم در پاسخگویی و ذی‌‌حسابی کم‌‌ترین‌‌تأثیر و تمرکززدایی قوانین و استفاده از علوم و فناوری‌‌های ‌‌جدید بیشترین تأثیر را درجهت تقویت ظرفیت نهادی آب در محدودۀ مورد مطالعه دارند؛ از‌این‌رو انجام اصلاحات نهادی آب درجهت افزایش کارآیی، بهره‌‌وری و توسعۀ عدالت توزیعی آب در شهر بیرجند ضروری بوده و راهبرد نهایی تحول مدیریت آب، تحریک ارادۀ جمعی کنشگران در جهتی واحد برای دستیابی به حکمروایی شایسته آب است.
کلیدواژه‌ها
ظرفیت نهادی؛ حکمروایی آب؛ مدیریت شهری؛ بیرجند

مراجع
ابراهیم‌‌زاده، عیسی؛ اسکندری‌‌ثانی، محمد؛ رضایی، ابراهیم. (1397). تحلیلی بر پیوند هم‌‌افزای برنامه‌‌ریزی شهری و مدیریت یکپارچۀ منابع آب (مطالعۀ موردی: شهر بیرجند)، اولین همایش رقابت‌‌‌پذیری و آیندۀ تحولات شهری(28 خرداد 1397، دانشگاه تربیت مدرس)، تهران، صص 385-370. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ اسدیان، مرتضی. (1392). تحلیل و ارزیابی میزان تحقق‌پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران (موردشناسی: شهر کاشمر)، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، صاحب امتیاز: دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال سوم، شمارۀ پیاپی 6، صص 30-17. بنی‌‌‌حبیب، محمدابراهیم؛ دولت‌‌آبادی، نرگس‌‌خاتون. (1396). ظرفیت‌‌سازی برای دیپلماسی آب و محیط زیست جهت حل معضل ریزگردها، علوم اجتماعی، صاحب امتیاز: دانشگاه علامه طباطبایی، سال 26، شمارۀ 77، صص 285-245. بیات، پرویز؛ صبوحی صابونی، محمود؛ کیخا، احدعلی؛ احمدپور، محمود؛ کرمی، عزت‌‌الله. (1394). مفهوم نهاد آب و نگاهی به تجربۀ اصلاحات نهاد آب در سایر کشورها. سیاست‌‌های راهبردی کلان، صاحب امتیاز: مجمع تشخیص مصلحت نظام، سال سوم، شمارۀ 11، صص 138-115. زندحسامی، حسام؛ فرهادی، کاوه. (1396). بازاندیشی در نظام آینده‌‌اندیشی (مطالعۀ موردی: بحران آب). علوم اجتماعی، صاحب امتیاز: دانشگاه علامه طباطبایی، 26 (77)، صص 360-315. سیدمرتضی حسینی، راحله. (1397)، بهینه‌‌‌سازی مدیریت آب بر مبنای رهیافت‌‌های حقوق بشر. تحقیقات منابع آب ایران، صاحب امتیاز: انجمن علوم و مهندسی منابع آب، 14 (1)، صص 31-25. شیرازی، حسینعلی؛ اکبرپور، ابوالفضل. (1390). برآورد تقاضای آب شهری با استفاده از سری فوریه (مطالعۀ موردی: شهر بیرجند)، کنفرانس بین‌‌المللی آب و فاضلاب(7 اردیبهشت 1390 در محل شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور)، تهران، ایران، صص12-1. عبدالله‌‌زاده، غلامحسین؛ جهانگیر، لیلا؛ محبوبی، محمدرضا؛ قزل، عبدالوهاب. (1397). تأثیر الگوی مدیریت مشارکتی در بهره‌‌برداری بهینۀ آب در شهرستان آق‌‌قلا. پژوهش آب در کشاورزی، صاحب امتیاز: مؤسسه تحقیقات آب و خاک،جلد 32، شمارۀ 1، صص 145-131. عسکری بزایه، فاطمه. (1395). حکمرانی آب: مروری بر مفاهیم، چالش‌‌‌ها، ابزارها و تدابیر نهادی. مدیریت آب در کشاورزی، صاحب امتیاز: انجمن آبیاری و زهکشی ایران، 3(1)، بهار و تابستان، صص 34-25. قائمی، آلاله؛ لاریجانی، مریم؛ شبیری، سیدمحمد؛ سرمدی، محمدرضا. (1396). ارائۀ مدل مفهومی حکمرانی پایدار در مدیریت به‌هم‌پیوستۀ منابع آب کشور با تأکید بر آموزش و ظرفیت‌‌‌سازی. آب و فاضلاب، صاحب امتیاز: مهندسین مشاور طرح و تحقیقات آب و فاضلاب ، 28(4)، صص 117-112. قائمی، آلاله؛ لاریجانی، مریم؛ شبیری، سیدمحمد؛ سرمدی، محمدرضا. (1395). تدوین الگوی آموزش محیط زیست جهت تقویت حکرانی پایدار منابع آب کشور. مدیریت شهری، صاحب امتیاز: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور، شمارۀ 15(22)، صص194-177. قناعت، محسن؛ مأمن‌پوش، علیرضا؛ آقابابایی، میترا. (1392). بررسی ضرورت‌‌های مشاهده‌شده جهت آغاز فعالیت‌‌های بسترسازی مدیریت آبیاری مشارکت‌‌مدارانه در شبکۀ آبشار رودخانۀ زاینده‌‌رود، آبیاری و زهکشی ایران، صاحب امتیاز: انجمن آبیاری و زهکشی ایران ، شمارۀ 1(7)، صص 9-1. کاظمیان، غلامرضا؛ رستگار، حامد. (1394). مدیریت شهری از نظریه تا عمل، ادارۀ شهرها در کشورهای در حال توسعه. تهران: تیسا، چاپ دوم. کلانتری، خلیل؛ همتی، گلشن؛ جمعه‌‌‌پور، محمود. (1396 الف). بومی‌‌سازی الگوی شهرهای حساس به آب (مطالعۀ موردی: کلان‌شهر تهران)، پژوهش‌‌های جغرافیای برنامه‌‌ریزی شهری، صاحب امتیاز: دانشگاه تهران، دورۀ 5، شمارۀ 3، صص493-469. کلانتری، کیومرث؛ مکنون، رضا؛ کریمی، داریوش. (1396ب). استقرار چارچوب حقوقی مدیریت یکپارچۀ منابع آب در حوضه‌‌های آبریز ایران، مطالعات راهبردی سیاست‌‌گذاری عمومی، صاحب امتیاز: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، دورۀ 7، شمارۀ 25، صص 51-35. مرکز آمار ایران. (1395). آمار تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن، سال 1395-1335. میرعمادی، طاهره. (1396). آینده‌‌پژوهی انتقادی حکمرانی آب در ایران، سیاست‌‌گذاری عمومی، صاحب امتیاز: دانشگاه تهران، دورۀ 3، شمارۀ 4، صص 124-105. همتی، گلشن؛ جمعه‌‌‌پور، محمود؛ کلانتری، خلیل. «بومی‌‌سازی الگوی شهرهای حساس ‌‌به ‌‌آب (نمونۀ مورد مطالعه: کلان‌شهر تهران)»، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران. (1395). Alcon, F., Tapsuwan, S., Martínez-Paz, J.M., Brouwer, R. & M.D. Miguel. (2014). Forecasting Deficit Irrigation Adoption Using A Mixed Stakeholder Assessment Methodology. Technological Forecasting and Social Change, 83(1), pp183-193. Allan, J.A. (2003). “Integrated water resources management is more a political than a technical challenge”. Developments in Water Science. Vol ٥۰. No 1. pp 9-23. Biswas, A.K. (2004). “Integrated water resources management: a reassessment: a water forum contribution”. Water international. Vol 29. No 2. pp 248-256. Brown, A.L., (2015). "Insights from the everyday: Implications of reframing the governance of water supply and demand from ‘people’ to ‘practic", WIREs Water, 2, 415-424. Brown, R. (2012). Transitioning to the water sensitive city: the socio-technical challenge. In C. Howe & C. Mitchell (Eds.), Water sensitive cities : 29–42. London,UK. Cosgrove,WJ., Rijsberman, FR. (2014). World Water Vision, Making Water Everybody's Business, 1st Edition. London, UK: Routlledge, https://www.routledge.com/. Feldman, D., Sengupta, L. S., Stuvick, L., Stein, E., Pettigrove, V. and Arora, M. (2015). Governance issues in developing and implementing offsets for water management benefits: Can preliminary evaluation guide implementation effectiveness?. WIREs Water, 2 (2). https://doi.org/10.1002/wat2.1061. Gazmuri, R. and Rosegrant, M. (1994). Chilean Water Policy: The Role of Water Rights, Institutions, And Markets, paper prepared for the Irrigation Support Project for Asia and the Near East (ISPAN). International Food Policy Research Institute, Washington, DC. He, X., (2016). Legal methods of mainstreaming climate change adaptation in Chinese water management. Springer. Iranian Water Policy Research Institute, (2014), Preliminary evaluation of the national water governance, IWPRI perspective, Tehran, Iran. (In Persian), pp5-183. Kenney, D.S. (2005). Prior Appropriation and Water Rights Reform in the Western United States. International Food Policy Research Institute, Washington, DC. Kumar, M. (2009). Institutional and Regulatory Economics of Public Private Partnerships in Infrastructure: Evidences from Stochastic Cost Frontier Analysis and Three Case Studies of Urban Water Utilities. Bachelor of Technology, Indian School of Mines University, India, pp 2-337. Kuzdas, C., Wiek, A., Warner, B., Vignola, R., Morataya, R. (2014). Sustainability Appraisal of Water Governance Regimes: The Case of Guanacaste, Costa Rica, 54: 205, pp 205–222. https://doi.org/10.1007/s00267-014-0292-0, Rutherford, M. (2007). American Institutional Economics in the Interwar Period, in A Companion to the History of Economic Thought. Edited by: Warren J. Samuels, Jeff E. Biddle, and John B. Davis, Blackwell Publishing Ltd, pp 15-286. Saleth, RM. and Dinar, A. (2004). The institutional economics of water a cross-country analysis of institutions and performance. Edward Elgar Publishing Limited, Washington, pp74-398. Strang, K. D. (2017). Needs assessment of international capacity building using a Delphi technique. World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development, 13(4), 286-302. United Nations Committee of Experts on Public Administration., (2006), "Definition of basic concepts and terminologies in governance and public administration", United Nations Economic and Social Council, USA, pp1-276. Wiek, A., & Larson, K. L. (2012). Water, People and sustainability a systems framework for anal using and assessing water governance regimes. Water resources management, 26(11), pp 35-184, 3153-3171.doi: 10.1007/s11269-012-0065-6.
آمار تعداد مشاهده مقاله: 425 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 388

Journal Management System. Designed by sinaweb.

پیوندهای مفید

اخبار و اعلانات

آمار

تحلیلی انتقادی بر سیاست شهری آب از منظر ظرفیت نهادی (مورد شناسی: شهر بیرجند)