تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,159 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,107,456 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,939,285 |
مقایسة منظومههای عاشقانۀ «رابعه و بکتاش» عطار و «سلامان و ابسال» جامی | ||
پژوهشنامه ادب غنایی | ||
مقاله 1، دوره 17، شماره 33، مهر 1398، صفحه 9-26 اصل مقاله (412.96 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jllr.2019.4849 | ||
نویسندگان | ||
سوسن بیگلری1؛ حسن بساک ![]() ![]() | ||
1دانشجوی دکترای ادبیات غنایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد | ||
2دانشیار زیان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور | ||
چکیده | ||
منظومة تمثیلی «رابعه و بکتاش» از الهینامة عطار نیشابوری، با درونمایة عرفانی در 421 بیت با مضامین عشق عذری سروده شدهاست. رابعه با اینکه شاهزاده است، عاشق بکتاش (غلام برادرش حارث) میشود. منظومة «سلامان و ابسال» نیز در 10860 بیت از هفتاورنگ جامی، داستان تمثیلی شرح دلدادگی ابسال (دایه) به سلامان است. در هر دو داستان، دختران شروعکنندة عشقاند. «رابعه» عاشق «بکتاش» و «ابسال» عاشق «سلامان» و عشقشان نسبتبه معشوق پایدار و پاک است. هر دو شخصیت از خاندان سلطنتی هستند؛ پدر رابعه، شاه بلخ و پدر سلامان، شاه یونان است و هر دو از درون خانواده به زندگی خود پایان میدهند. «رابعه» توسط برادرش از بین میرود و «ابسال» خود را در آتش میسوزاند. این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیل محتوا انجام شد، نشان میدهد که مهارت سرایندگان این دو منظومه در توصیف دقیق عشق و همچنین منش شخصیتها، مخاطب را تا پایان داستان تحتتأثیر قرار میدهد و با وجود رمزآلودبودن هر دو حکایت، عشقی جذاب و پایدار در سیر داستان روایت میشود. مسألۀ اصلی این پژوهش مقایسة منظومههای عاشقانۀ «رابعه و بکتاش» عطار و «سلامان و ابسال» جامی و بیان تفاوتها و همانندیهای دو منظومه، تبیین و توصیف دقیق عشق و همچنین منش شخصیتها و تأثیر آن بر مخاطب است و اینکه فضای عاشقانۀ داستان چگونه در پیشبُرد روند داستان مؤثر بودهاست؟ | ||
کلیدواژهها | ||
رابعه و بکتاش؛ عطار نیشابوری؛ سلامان و ابسال؛ عبدالرحمن جامی؛ مقایسه | ||
مراجع | ||
1- آبرامز، مایر هوارد، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمۀ سعید سبزیان مرادآبادی، با مقدمۀ میرجلالالدین کزازی، تهران: رهنما، 1384. 2- اشرفزاده، رضا، حکایت رابعه: شرح احوال و اشعار و قصۀ عشق او با بکتاش از الهینامۀ عطار، تهران: اساطیر، 1382. 3- امین، سید حسن، سلامان و ابسال؛ اسطورهای یونانی در منابع ایرانی، مجلة ایرانشناسی، شمارۀ 60، صص 747–735، تهران: تیر 1382. 4- بساک، حسن، مقایسۀ خسرو و شیرین نظامی با وامق و عذرای میرزا محمدصادق نامی، پژوهشنامۀ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال چهاردهم، شمارۀ 26، صص 40-27، زاهدان: بهار و تابستان 1395. 5- تمیمداری، احمد، کتاب ایران (تاریخ ادب پارسی، مکتبها، دورهها، سبکها و انواع ادبی)، تهران: هدی، 1379. 6- جامی، عبدالرحمنبناحمد، سلامان و ابسال جامی، بمبئی: شرفالدین الکتبی و اولاد، 1355. 7- جعفری ناهید، بیان رمزی عطار نیشابوری در شرح نکات و دقائق عرفانی داستان «رابعهوبکتاش»، مجلۀ عرفان اسلامی، دورۀ 13، شمارۀ 52، صص 257-237، زنجان: تابستان 1396. 8- ذوالفقاری، حسن، یکصد منظومة عاشقانه، چاپ دوم، تهران: چرخ، 1394. 9- رضاییاردانی، فضلالله، نقد تحلیلی- تطبیقی منظومۀ خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی گنجوی، پژوهشنامۀ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، دورۀ 6، شمارۀ 11، صص 112-87، زاهدان: پاییز و زمستان 1387. 10- روضاتیان، سیده مریم، رمزگشایی قصة «سلامان و ابسال» حنینبناسحاق با توجه به کهنالگوهای یونگ، نشریة فنون ادبی دانشگاه اصفهان، شمارة 1، صص 106-97، اصفهان: پاییز و زمستان 1388. 11- طغیانی، اسحاق؛ آرامیده، لیلا، تأملی در «سلامان و ابسال» جامی، مجلۀ اندیشههای ادبی، دورۀ 2، شمارۀ 3، صص 103-87، اراک: بهار 1389. 12- عطار نیشابوری، محمدبنابراهیم، الهینامه، مقدمه و تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا شفیعیکدکنی، چاپ ششم، تهران:سخن، 1392. 13- عوفی، سدیدالدین محمد، لبابالالباب، ج ۲، بیجا: لیدن، ۱۹۳۰م. 14- قدیرییگانه، شبنم، بررسی دو سبک فکری در حکایت «رابعه و بکتاش»، نشریة تخصصی سبکشناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شمارۀ 4، صص 166-143، تهران: زمستان 1389. 15- واحددوست، مهوش، رویکردهای فلسفی، عرفانی و روانشناختی «سلامان و ابسال» جامی، مجلۀ تخصصی زبان و ادبیات دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دورۀ 35، شمارۀ 4-3، صص 471-459، مشهد: پاییز و زمستان 1381. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 823 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 535 |