تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 550 |
تعداد مقالات | 5,697 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,962,529 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,346,368 |
تحلیل ارجاعات بینامتنی و فرامتنی در تمثیلهای صائب | ||
پژوهشنامه ادب غنایی | ||
مقاله 10، دوره 17، شماره 33، پاییز و زمستان 1398، صفحه 189-208 اصل مقاله (425.57 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jllr.2019.4857 | ||
نویسندگان | ||
جلال عباسی1؛ محمد آهی ![]() | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان | ||
2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینای همدان | ||
چکیده | ||
نظریة ارجاع به بررسی روابط و خوانش بینامتنی و فرامتنی در متنها میپردازد. این نظریه، آثار ادبی مخاطب را به دیگر متنها و فرامتنها ارجاع میدهد و مخاطب میتواند براساس آن، متنها را با ارجاع به مصداقهای عینی و بیرونی، یا با ارجاع به متنهای دیگر درک و دریافت کند. پژوهش حاضر تمثیلهای صائب را ازمنظر این نظریه بررسی میکند؛ چراکه صائب در هر تمثیلی، مخاطب را به یک متن یا فرامتن ارجاع میدهد. نویسندگان سعی کردهاند با شیوة توصیفی– تحلیلی به معرفی و تحلیل متنها و فرامتنهایی بپردازند که صائب در ساختن تمثیلها از آنها بهره بردهاست. دستاورد این پژوهش بیانگر دو نکتة مهم است: اول اینکه تمثیل مبنای ارجاعی دارد؛ یعنی شاعر برای اثبات هر مدعایی خواننده را به یک مثل ارجاع میدهد و دیگر اینکه این مثلها براساس ارجاع بینامتنی یا فرامتنی ساخته شدهاند. قرآن مجید، احادیث، احکام شرعی و سرگذشت انبیاء از مهمترین متنها و اجتماعیات و طبیعت نیز از اصلیترین فرامتنهایی هستند که صائب در تمثیلپردازی از آنها بهره بردهاست. شیوة پژوهش ابتدا جمعآوری و دستهبندی تمثیلهای صائب براساس پیشزمینههای دینی، فکری و فرهنگی بودهاست؛ سپس این شواهد با توجه به گونههای ارجاع درونمتنی یا برونمتنی و خوانش محاکاتی یا نشانهای تحلیل و بررسی شدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
ارجاع؛ تمثیل؛ صائب؛ بینامتن و فرامتن | ||
مراجع | ||
1- قرآن مجید، ترجمة مکارم شیرازی. 2- آلن، گراهام، بینامتنیت، ترجمة پیام یزدانجو، چاپ پنجم، تهران: مرکز، 1395. 3- اسفندیاری، علی، دربارۀ شعر و شاعری، گردآوری سیروس طاهباز، تهران: دفترهای زمانه، 1368. 4- بارانی، محمد؛ خلیلی جهانتیغ، مریم؛ حکیمیفر، محمد، کاربرد استعارة مفهومی در قصاید ناصرخسرو، پژوهشنامة ادب غنایی، سال 14، شمارة 27، صص 62-41، دانشگاه سیستان و بلوچستان:پاییز و زمستان 1395. 5- پوینده، محمدجعفر، درآمدی بر جامعهشناسی ادبیات، چاپ سوم، تهران: نقش جهان، 1392. 6- حائری، محمدحسن، صائب و شاعران طرز تازه، چاپ اول، تهران: نسل آفتاب، 1390. 7- رحمدل شرفشادهی، غلامرضا، باران و تأویل نشانهشناختی پدیدارها در قرآن، اندیشۀ دینی، شمارۀ 14، صص 98-75، دانشگاه شیراز: بهار 1384. 8- زرّینکوب، عبدالحسین، سیری در شعر فارسی، چاپ اول، تهران: نوین، 1363. 9- ساسانی، فرهاد، تأثیر روابط بینامتنی در خوانش، زبان و زبانشناسی، شمارۀ 2، صص 56-39، انجمن زبانشناسی: پاییز و زمستان1384. 10- سلدن، رامان؛ ویدوسون، پیتر، راهنمای نظریههای ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، چاپ پنجم، تهران: طرح نو، 1392. 11- سلیمانی، زهرا، جلوههای امثال تازی در اشعار تعلیمی پارسی، تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، شمارۀ 12، صص 84-65، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر: تابستان 1391. 12- شایگانفر، حمیدرضا، نقد ادبی، چاپ دوم، تهران: دستان، 1384. 13- شبلی نعمانی، شعرالعجم (تاریخ شعر و ادبیات ایران)، ترجمة محمد تقی فخر داعی گیلانی، چاپ دوم، تهران: دنیای کتاب، 1363. 14- شفیعیکدکنی، محمدرضا، رستاخیز کلمات، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن، 1391. 15- ــــــــــــــــــــــ ، صورخیال در شعر فارسی، چاپ پنجم، تهران: آگه، 1372. 16- شیری، قهرمان، ابهام فریاد ناتمام، چاپ اول، همدان: دانشگاه بوعلی سینا، 1391. 17- ــــــــــــ ، تمثیل وتصویری نو از کارکردهای آن، کاوشنامة زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 20، صص 54-33، دانشگاه یزد: بهار و تابستان 1389. 18- صائب تبریزی، محمدعلی، دیوان، چاپ چهارم، تصحیح محمد قهرمان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1383. 19- صدرینیا، باقر، فرهنگ مأثورات متون عرفانی، چاپ اول، تهران: سخن، 1388. 20- صفا، ذبیح الله، تاریخ ادبیات در ایران، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات فردوس، 1371. 21- غلامرضا، علیاصغر، ساختار روایت در قصههای قرآن مجید، پژوهشهای ارتباطی، شمارۀ 64، صص 59-31، سازمان صدا و سیمای تهران:زمستان 1389. 22- فتوحی، محمود، نقد خیال، چاپ اول، تهران: نشر روزگار، 1379. 23- ـــــــــــــ ، تمثیل (ماهیت، اقسام، کارکرد) ، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 47 تا 49، صص 178-141،دانشگاه خوارزمی: زمستان 1384. 24- ـــــــــــــ ، بلاغت تصویر، چاپ سوم، تهران: سخن، 1393. 25- کفافی، محمدعبدالسلام، ادبیات تطبیقی، ترجمة حسین سیدی، مشهد: رضوی، 1382. 26- مدرسی، فاطمه، فرهنگ توصیفی نقد و نظریههای ادبی، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات ادبی، 1390. 27- مرتضایی، جواد، تمثیل، تصویر یا صنعت بدیعی؟، متنشناسی ادب فارسی، شمارۀ 12، صص 38-29، دانشگاه اصفهان: زمستان 1390. 28- نامور مطلق، بهمن، بینامتنیت، چاپ اول، تهران: سخن، 1395. 29- ـــــــــــــــ ، درآمدی بر بینامتنیت، چاپ دوم، تهران: سخن، 1394. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 389 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 207 |