دانشگاه سیستان و بلوچستان

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات27
تعداد شماره‌ها604
تعداد مقالات6,158
تعداد مشاهده مقاله9,078,997
تعداد دریافت فایل اصل مقاله5,929,199
شعبانی, امامعلی, سجادی, فریبرز. (1398). حمام و کارکردهای سیاسی آن در سده‌های میانه تاریخ ایران. نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 13(25), 67-84. doi: 10.22111/jhr.2019.4968
امامعلی شعبانی; فریبرز سجادی. "حمام و کارکردهای سیاسی آن در سده‌های میانه تاریخ ایران". نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 13, 25, 1398, 67-84. doi: 10.22111/jhr.2019.4968
شعبانی, امامعلی, سجادی, فریبرز. (1398). 'حمام و کارکردهای سیاسی آن در سده‌های میانه تاریخ ایران', نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 13(25), pp. 67-84. doi: 10.22111/jhr.2019.4968
شعبانی, امامعلی, سجادی, فریبرز. حمام و کارکردهای سیاسی آن در سده‌های میانه تاریخ ایران. نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 1398; 13(25): 67-84. doi: 10.22111/jhr.2019.4968

حمام و کارکردهای سیاسی آن در سده‌های میانه تاریخ ایران

مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام
مقاله 4، دوره 13، شماره 25، مهر 1398، صفحه 67-84  XML اصل مقاله (793.19 K)
نوع مقاله: علمی و پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2019.4968
نویسندگان
امامعلی شعبانی email 1؛ فریبرز سجادی2
1دانشیار گروه تاریخ دانشگاه مازندران
2عضو هیات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری
چکیده
حمام به عنوان یکی از شاخصه‌های حائز اهمیت شهرهای اسلامی- ایرانی علاوه بر کارکردهای اجتماعی و گاهی علمی و فرهنگی، در امر سیاست نیز محل رجوع بوده است. این موضوع به حدی اهمیت دارد که می‌تواند به فهم تاریخ تحولات سیاسی تاریخ ایران در سده‌های میانه اسلامی کمک کند. این پژوهش به روش توصیفی–تحلیلی در پی پاسخ به این سئوال اصلی بوده است که کارکردهای سیاسی حمام در سده‌های میانه تاریخ ایران چیست؟ یافته‌های پژوهش حکایت از آن دارد که موقعیت ممتاز جغرافیایی حمام و قرار گرفتن آن در مرکز شهر و در کنار کانون­های مهم شهری- از جمله مسجد و بازار- در کنار ویژگی­های معماری این بنا، موجب گردید تا بسیاری از قتل‌ها و سوء قصدها در حمام صورت پذیرد. در این سوءقصدها ده­ها سلطان، خلیفه، وزیر و امیر به قتل رسیدند و یا دچار صدمه و آسیب جسمی گردیدند. سوءقصدکنندگان نیز از طیف­های مختلف اجتماع هستند که خود می‌تواند به طور مستقل مورد پژوهش قرار گیرد. نکته دیگر آن که تعدادی از قتل­های صورت گرفته در مقطع مورد اشاره به طور غیرمستقیم و در ارتباط با حمام به وقوع پیوسته است که در هر صورت از جایگاه مهم این بنای شهری حکایت دارد. وجود نمونه‌های متعدد از سوءقصدهای ناکام در حمام نیز خود بر این اهمیت بیش از پیش صحه می‌گذارد. علاوه بر این حمام با توجه به ظرفیت بالای تبلیغی در اجتماع، محل مناسبی برای تبلیغ، اعتراض و یا تبلیغ سیاسی بوده است.
واژگان کلیدی: حمام، قتل‌های سیاسی، اعتراض سیاسی، تاریخ ایران، سده‌های میانه.
کلیدواژه‌ها
واژگان کلیدی: حمام؛ قتل‌های سیاسی؛ اعتراض سیاسی؛ تاریخ ایران؛ سده‌های میانه
مراجع
  1. آملی، اولیاء الله (1348). تاریخ رویان، به کوشش منوچهر ستوده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  2. ابن اثیر، عزالدین علی (1385ق/1965م). الکامل فی التاریخ، ج11، بیروت: دارالصادر.
  3. ----------- (1371). تاریخ کامل، ترجمه محمد حسین روحانی و حمیدرضا آژیر، ج11، تهران.
  4. ----------- (1371). تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه عباس خلیلی- ابوالقاسم حالت، ج18، 19،21، 25، تهران: علمی.
  5. ---------- -(1368). تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ترجمه علی هاشمی حائری، ج16، تهران: علمی.
  6. ابن اخوه (1365).­ معالم القربه­، آیین شهرداری­، ترجمه جعفر شعار­، تهران: علمی و فرهنگی­.
  7. ابن اسفندیار، محمد بن حسن (1389). تاریخ طبرستان، ج2، تصحیح عباس اقبال آشتیانی، تهران: انتشارات اساطیر.
  8. ابن بلخی(1374). فارسنامه، تصحیح منصور رستگار فسایی، شیراز: بنیاد فارس شناسی.
  9. ابن خلدون­، عبدالرحمان(1363).­ تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ج2-4، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  10. ------------ (1375). مقدمه­، ج2، ترجمه محمد پروین گنابادی­، تهران: علمی و فرهنگی.
  11. ابن‌خلکان، شمس‌الدین احمدبن‌محمد (1381). منظر‌الانسان(ترجمه و فیات‌الاعیان)، ج 1، ترجمه احمد بن ‌محمد سنجری، تصحیح فاطمه مدرسی، ارومیه: دانشگاه ارومیه.
  12. ابن عبری، غریغوریوس ابوالفرج (1377). تاریخ مختصرالدول، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران: علمی و فرهنگی.
  13. اشپولر، برتولد(1373). تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه جواد فلاطوری- مریم میراحمدی، ج2، تهران: علمی و فرهنگی.
  14. ------- (1386). تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میرآفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
  15. اقبال آشتیانی­، عباس(1384). تاریخ مغول­، تهران­: امیرکبیر.
  16. باسورث، ادموند کلیفورد(1371). «تاریخ سیاسی و دودمانی ایران(614-390ق)»، تاریخ ایران کمبریج، ج5، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
  17. بدلیسی، شرف خان (1377). شرفنامه، تصحیح ولادیمیر ولییا مینوف، تهران: اساطیر.
  18. بنداری اصفهانی، فتح بن علی (2536). تاریخ سلسله سلجوقی، ترجمه محمد حسین جلیلی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  19. بیانی، شیرین(1370). دین و دولت در ایران عهد مغول، ج1، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  20. بیهقی، ابوالفضل(1374). تاریخ بیهقی، ج1، تصحیح خطیب رهبر، تهران: انتشارات مهتاب.
  21. پاپا دو پولو، الکساندر (1374: «معماری مدنی در اسلام»، ترجمه آرزو اقبالی، فصلنامه هنر، ش29.
  22. جرفاذقانی، ابوالشرف ناصح(1374). تاریخ یمینی، تصحیح جعفر شعار، تهران: علمی و فرهنگی.
  23. جوزجانی، ابوعمر عثمان(1363). طبقات ناصری، تصحیح عبدالحی حبیبی، ج1، تهران: دنیای کتاب.
  24. جوینی، عطاملک(1385). تاریخ جهانگشای، تصحیح محمد قزوینی، ج1، تهران: دنیای کتاب.
  25. حسینی، ابوالحسن علی بن ناصر(1380). زبدة التواریخ، اخبارالامراء و الملوک السلجوقیه، ترجمه رمضانعلی روح اللهی، تهران: ایل شاهسون بغدادی.
  26. خواندمیر­، غیاث­الدین­بن­همام(1380). ­تاریخ حبیب­السیر­، تهران­: خیام­.
  27. رجبی، پرویز(1386). سده‌های گمشده (دیلمیان، علویان، آل زیار و آل بویه)، ج3، تهران: پژواک کیوان.
  28. روح الامینی، محمود (1386). حمام عمومی در جامعه و فرهنگ و ادب دیروز، تهران: اطلاعات.
  29. سمرقندی، کمال الدین عبدالرزاق (1383). مطلع سعدین و مجمع بحرین، ج1، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  30. شبانکاره ای، محمد بن علی بن محمد(1376). مجمع الانساب، به کوشش میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
  31. شعبانی، امامعلی- سعیده جباره (بهار و تابستان 1393). «حمام و کارکردهای اجتماعی آن در سده های میانه تاریخ ایران»، پژوهش نامه تاریخ اقتصادی و اجتماعی، سال سوم، شماره اول، صص89-109.
  32. طبری، محمد بن جریر(1375). تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج15، تهران: اساطیر.
  33. طرائفی خوارزمی، قاسم بن حسین (1382). بدائع الملح، نواهای نمکین، ترجمه موفق بن طاهر خوارزمی، تصحیح مصطفی اولیایی، تهران: نشر میراث مکتوب.
  34. طقوش، محمد سهیل(1390). دولت عباسیان، ترجمه حجت الله جودکی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  35. عوفی، سدید الدین محمد (1386). متن انتقادی جوامع الحکایات و لوامع الروایات، ج3، تصحیح امیر بانو مصفا و مظاهر مصفا، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  36. فخار تهرانی، فرهاد (1379). «حمامها»، معماری ایران دوره اسلامی، محمد یوسف کیانی، تهران: سمت.
  37. فروزانی، ابوالقاسم(1384). غزنویان از پیدایش تا فروپاشی، تهران: سمت.
  38. قزوینی، زکریا بن محمد بن محمود(1373). آثار البلاد و اخبار العباد، تهران: امیرکبیر.
  39. قمی، حسن بن محمد (1361). تاریخ قم، ترجمه حسن بن علی بن حسن عبدالملک قمی، تحقیق جلال الدین تهرانی، تهران: توس.
  40. کسروی، احمد (1353). شهریاران گمنام، ج2، تهران: امیرکبیر.
  41. کیانی، محمد یوسف (1379). معماری ایران دوره اسلامی، تهران: سمت.
  42. مخلصی، محمد علی (1382). «تزیینات و آرایه ی حمام»، کتاب ماه هنر، ش 57 و 58.
  43. مرعشی­، ظهیر الدین(1345). ­تاریخ طبرستان و رویان­ و مازندران­، تهران­: شرق­.
  44. مستوفی، حمدالله (1364). تاریخ گزیده، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر.
  45. مسعودی، ابوالحسن علی(1347). مروج الذهب و معادن الجواهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج2، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  46. مسکویه رازی، ابوعلی(1376). تجارب الامم و تعاقب الهمم، ترجمه علینقی منزوی، ج5 و 6، تهران: توس.
  47. ممتحن، حسینعلی(1371). نهضت قرمطیان، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  48. واصفی­، زین الدین محمود(1349). بدایع الوقایع­، ج2، تهران: بنیاد فرهنگ ایران­.
  49. نخجوانی، هندوشاه بن سنجر بن عبدالله صاحبی. (1357). تجارب السلف در تواریخ الخلفا و وزرای ایشان. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: کتابخانه طهوری.
  50. یزدی، شرف الدین علی (1387). ظفرنامه، ج1، تصحیح سعید میر محمد صادق و عبدالحسین نوایی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.

 

Floor.w.(1988)bathhouses. Iranica encychopaedia.v.111.london and new York: routledge & kegan paul.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 473
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 468


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب