تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 488 |
تعداد مقالات | 5,068 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,367,988 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,963,231 |
تحلیل تأثیرات مخاطرات محیطی بر پایداری امنیت نواحی روستایی مرزی (مورد شناسی: روستاهای سروآباد کردستان و درمیان خراسان جنوبی) | ||
فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای | ||
مقاله 9، دوره 9، شماره 33، زمستان 1398، صفحه 161-188 اصل مقاله (1.75 MB) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2019.5181 | ||
نویسنده | ||
عبدالمجید احمدی ![]() | ||
استادیار و هیئت علمی گروه جغرافیای دانشگاه بزرگمهر قائنات | ||
چکیده | ||
تأمین امنیت پایدار مناطق مرزی، لازمۀ مدیریت و سازگاری با تهدیدهای نوینی است که مختلکنندۀ آن هستند. در این میان، یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده، مخاطرات محیطی است که با توجه به شرایط اقلیمی و توپوگرافی کشور و همچنین، ضعفهای متعدد اقتصادی، اجتماعی و نهادی در سطح محلی، میتواند با تبدیلشدن به بحران، موجب آسیبپذیری و برجایگذاردن تأثیرات نامطلوب بسیاری بر عرصۀ امنیت نواحی روستایی مرزی شود. دراینراستاپژوهش کاربردی حاضر که با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفتهاست، به بررسی وضعیت آسیبپذیری پایداری امنیت نواحی روستایی مرزی شهرستان سروآباد استان کردستان و درمیان استان خراسان جنوبی بهواسطۀ تداوم مخاطرات محیطی و تبدیلشدن آنها به بحرانهایی پرداخته که معضلات بسیاری بر کیفیت زندگی، بهعنوان هستۀ اصلی پایداری امنیت این نواحی برجای گذاشتهاند. در این پژوهش آمیخته که در بخش کِیفی، با نمونهگیری هدفمند و مصاحبۀ نیمهساختارمند با مدیران، صاحبنظران و آگاهان محلی عرصۀ توسعه و امنیت نواحی روستایی مورد مطالعه و تجزیهوتحلیل آنها با تکنیک تئوری بنیادی، دادههایی گردآوری و سپس، در بخش کمّی نیز بهدنبال توزیع 100 پرسشنامه در میان این افراد و تجزیهوتحلیل آنها با روش تحلیل عاملی و تحلیل مسیر، به تأیید آنها پرداخته شدهاست. مهمترین یافتههای بهدستآمده نشان دادند که تداوم بحرانهای حاصل از مخاطرات محیطی در نواحی روستایی دو شهرستان مذکور، موجب ایجاد ناپایداری در ابعاد مختلف امنیتی مناطق موردِمطالعه شدهاند که این تأثیرات در 53 شاخص در قالب 3 عامل آیندۀ ناپایدار امنیتی و معضلات سیاسی-نظامی، ناپایداری امنیت غذایی و محیطی-کالبدی و ناپایداری امنیت اقتصادی و اجتماعی و در سه عرصۀ اصلی ناپایداری امنیت ملی، ناپایداری امنیت انسانی و ناپایداری آیندۀ امنیتی منطقه، جای گرفتند. در این میان ناپایداری امنیت در عرصههای اقتصادی و اجتماعی بهواسطۀ تداوم بحرانهای محیطی موجود، بیشترین تأثیر را (بار کلی برابر با 0.492) بر ایجاد ناپایداری امنیتی مناطق روستایی مرزی موردِمطالعه (وضع موجود و آینده) دارا بود. | ||
کلیدواژهها | ||
امنیت پایدار؛ مخاطرات محیطی؛ بحرانهای محیطی؛ نواحی روستایی مرزی شهرستانهای مریوان و درمیان | ||
مراجع | ||
احمدی، خدابخش. (1383). اصول و روشهای مداخلۀ روانی در بحران حوادث. مجلۀ طب نظامی، سال 2، شمارۀ 6، صص 51-45. الوانکار، سیدرضا؛ نظری، فرزانه؛ فتاحی، ابراهیم. (1395). تأثیر تغییر اقلیم بر شدت و دورۀ بازگشت خشکسالیهای ایران. نشریۀ تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 2، شمارۀ 3، صص 120-99. آزادبخت، بهرام؛ رضایی، مژگان. (1391). نقش مخاطرات محیطی در امنیت مرزی (مطالعۀ موردی: زاهدان). همایش شهرهای مرزی و امنیت؛ چالشها و رهیافتها، زاهدان، دانشگاه سیستان بلوچستان. آشنا، حسامالدین؛ اسمعیلی، محمدصادق. (1388). امنیت فرهنگی؛ مفهومی فراسوی امنیت ملی و انسانی. فصلنامۀ راهبرد فرهنگ، سال 1، شمارۀ 5، صص 83-79. آقایی، علی اکبر و تاش، تیمور(1389). بررسی رابطه و فرآیند آسیب اجتماعی و امنیت اجتماعی، مجله علمی تخصصی دانشنامه، سال 3، شماره 78، صص22-3. باقری، حسین؛ موسوی، سید علیرضا؛ لطفی، مصطفی. (1393). الگوی امنیت پایدار در جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی، سال 9، شمارۀ 32، صص 50-17. باقری، نجات. (1389). نقش ویژگیهای طبیعی در ناپایداری روستاها با تأکید بر توپوگرافی: شهرستان زنجان (85-1375). پایان نامۀ کارشناسیارشد رشتۀ جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه زنجان. بذرافشان، جواد؛ طولابینژاد، مهرشاد. (1395). تحلیل اثرات و کارکردهای سرمایۀ اجتماعی در امنیت پایدار روستاهای مناطق مرزی بخش مرکزی شهرستان سراوان. فصلنامۀ تحقیقات کاربردی، سال 16، شمارۀ 41، صص 76-55. حیدری، وحید؛ جمشیدی، ابراهیم. (1395). بررسی مفهوم امنیت زیستمحیطی با نگاهی به چالشهای امنیت زیستمحیطی ایران. فصلنامۀ راهبرد اجتماعی و فرهنگی، سال 5، شمارۀ 21، صص 231-199. حیدریفر، رئوف؛ رضایی، ناصر. (1396). ضرورت توجه به مخاطرات محیطی از رهیافت امنیت ملی (با تأکید بر امنیت زیستمحیطی). دوفصلنامۀ حقوق محیطِزیست، سال 2، شمارۀ 1، صص 49-38. داناییفرد، حسن. (1384). تئوریپردازی با استفاده از رویکرد استقرایی: استراتژی مفهومسازی تئوری بنیادی. دوماهنامۀ علمی-پژوهشی، دانشگاه شاهد، سال 12، شمارۀ 11، صص 70-57. رضازاده، زهرا؛ شاطری، مفید؛ راستی، عمران. (1393). اقدامات توسعه و نقش آن در تأمین امنیت پایدار مناطق مرزی (مطالعۀ موردی: مرز خراسان جنوبی با افغانستان). فصلنامۀ مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، سال 9، شمارۀ 1، صص 72-49. رضیئی، طیب. (1394). بررسی ویژگیهای خشکسالی در منطقۀ خشک و نیمهخشک ایران. فصلنامۀ مهندسی و مدیریت آبخیز. سال 4، شمارۀ 7، صص 378-363. رهنمایی، محمدتقی؛ پورموسوی، سید موسی. (1385). بررسی ناپایداریهای امنیتی کلانشهر تهران براساس شاخصهای توسعۀ پایدار شهری. پژوهشهای جغرافیایی، سال 38، شمارۀ 57، صص 193-177. زاهدی، شمسالسادات؛ نجفی، غلامعلی. (1384). بسط مفهومی توسعۀ پایدار. فصلنامۀ مدرس علوم انسانی، سال 10، شمارۀ 4، صص 76-44. زرقانی، سید هادی؛ عباسزاده، مریم؛ موسوی، محمد باقر؛ سعادتی، زهرا (1397). تحلیل و آثار پیامدهای اجتماعی-امنیتی خشکسالی با تأکید بر مرزها شرقی. دهمین کنگرۀ انجمن ژئوپولتیک و دومین همایش جغرافیا و برنامهریزی مناطق مرزی ایران، خراسان جنوبی، دانشگاه بیرجند. سرور، رحیم؛ محمدی، سمیه؛ ویسان، محمد. (1393). بررسی شاخصهای توسعه در مناطق مرزی درراستای تحقق امنیت پایدار (مطالعۀ موردی: شهرستانهای مرزی استان آذربایجان غربی). پژوهشنامۀ جغرافیای انتظامی، سال 2، شمارۀ 7، صص 54-25. طبرسا، غلامعلی. (1383). تبیین شاخصهای مدیریت حوادث با رویکرد پیشگیری از وقوع بحران. فصلنامۀ کمال مدیریت، سال 1، شمارۀ 5، صص 73-53. عباسزاده، هادی؛ کرمی، کامران. (1390). سرمایۀ اجتماعی و امنیت ملی پایدار. فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال 14، شمارۀ 51، صص 58-31. علایی، حسین. (1391). امنیت پایدار در سند چشمانداز بیستسالۀ جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ راهبرد دفاعی، سال 10، شمارۀ 39، صص 34-1. علیزاده، عمران؛ پیشگاهیفرد، زهرا. (1390). امنیت زیستمحیطی و تحول مفهوم امنیت در قرن 21. چشمانداز جغرافیایی (مطالعات انسانی)، سال 6، شمارۀ 14، صص 119-107. فتحیپور، ارسالان؛ قدمی، محسن؛ هندیانی، عبدالله. (1397). جایگزینی صنعت گردشگری با درآمد نفت: ضرورت تحقق امنیت پایدار. فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال 21، شمارۀ 81، صص 55-34. فرتوکزاده، حمیدرضا؛ وزیری، جواد. (1388). شایستگی دستیابی به سامانۀ دفاعی؛ یک نظریۀ دادهبنیان. فصلنامۀ سیاست علم و فناوری، سال 2، شمارۀ 2، صص 96-77. فرمانداری شهرستان درمیان.(1397)، وضعیت اشتغال در شهرستان درمیان، برگرفته شده از سایت: http://www.sk-darmian.ir/ فنی، امالسلمه؛ علیجانی، بهلول. (1393). تحلیل فضایی خشکسالیهای بلندمدت ایران. پژوهشهای جغرافیای طبیعی. سال 3، شمارۀ 45، صص 12-1. قاسمی، محمدعلی. (1384). امنیت انسانی: مبانی مفهومی و الزامات راهبردی. فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال 6، شمارۀ 4، صص 830-817. قیصری، نورالله و حسینی، مهدی. (1392). ابعاد و شاخصهای امنیت پایدار؛ مبتنی بر مدل مهندسی همگرایی ملی. فصلنامۀ آفاق امنیت، سال 5، شمارۀ 20، صص 28-17. کاویانیراد، مراد. (1390). امنیت زیستمحیطی از منظر ژئوپولتیک. نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دورۀ 20، شمارۀ 23، صص 106-85. کریمی، مرتضی؛ احمدی، مرتضی. (1392). پیامدهای امنیتی ناشی از مخاطرات محیط (زلزله) در کلانشهر تهران. فصلنامۀ پژوهشهای حفاظتی-امنیتی دانشگاه جامع امام حسین، سال 2، شمارۀ 3، صص 104-79. متقی، افشین؛ کاویانیراد، مراد؛ نجفی، سجاد. (1394). رابطۀ امنیت زیستمحیطی با امنیت ملی (مطالعۀ موردی بیوتروریسم). فصلنامۀ مجلس و راهبرد، سال 22، شمارۀ 83، صص 90-75. مختاریهشی، حسین؛ وزین، نرگس؛ قادریحاجت، مصطفی. (1396). بررسی پایداری امنیت روستاهای مرزی استان سیستان و بلوچستان. فصلنامۀ جغرافیا و سرزمین، سال 14، شمارۀ 54، صص 60-43. مرادی، ناهید. (1391). شهرهای مرزی و مسائل امنیتی و انتظامی آنها. همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، چالشها و رهیافتها، زاهدان، دانشگاه سیستان و بلوچستان. مرکز آمار ایران.(1397)، فرهنگ آبادیهای 1390 و 1395شهرستانهای سروآباد و درمیان.(1395)، منتشر شده توسط مرکز آمار آمار ایران. میر، علی؛ میر، سعید؛ خلیلزاده، معصومه. (1394). سرمایۀ اجتماعی و نقش آن در احساس امنیت (موردِمطالعه: استان لرستان). فصلنامۀ مدیریت سرمایه اجتماعی، سال 2، شمارۀ 4، صص 603-585. نصری، قدیر. (1381). معنا و ارکان جامعهشناسی امنیت. نشریۀ راهبرد، سال 1، شمارۀ 1، صص 128-113. نیکبین، مهنا؛ کرمی، مهرداد. (1391). بررسی پایداری اجتماعی-فرهنگی توسعۀ گردشگری (مطالعۀ موردی: جزیرۀ کیش). فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال 5، شمارۀ 2، صص 157-135. Baldwin, D. (1997). Studies Association The concept of security. Review of International Studies. Vol. 23, No. 2, pp.5-26.
Biswas, N. R.(2011). Is the environment a security threat? environmental security beyond securitization .international affairs review, Vol. 20, No. 1,pp1-22.
Brauch, H. G.(2015). Security Threats, Challenges, Vulnerability and Risks , International security, peace. development and environment, Vol. I, Encyclopedia of Life Support Systems (EOLSS) . at: https : // www.eolss.net/Sample-Chapters / C14 /E1-39B-02.pdf.
Brown, O.(2005).The Environment and our Security How our understanding of the links has changed. A contribution to the International Conference on Environment, Peace and Dialogue among Civilizations Tehran, Iran, May 9–10, Published by the International Institute for Sustainable Development.
Chandler, D.(2007). The security–development nexus and the rise of ‘anti-foreign policy. Journal of International Relations and Development .Vol. 10, No. 4, pp 362-386.
Davies, T., & Davies, A.(2018). Increasing communities’ resilience to disasters: An impact-based approach. International Journal of Disaster Risk Reduction. Vol.,31,No.8 ,pp742–749.
Department of Defense) U.S(..(2015). National security implications of climate-related risks and a changing climate. at:https: //archive.defense.gov / pubs/150724-congressional-report-on-national-implications –of - climate-change.pdf ?source = govdelivery.
Etkin, D.(2016). Hazard, Vulnerability, and Resilience, Disaster Theory An Interdisciplinary Approach to Concepts and Causes. Publication: Woburn, United States.
Ignacio, J .,& Rivero ,M. S .(2009). Measuring tourism sustainability: proposal for a composite index. Tourism Economics. No.2,Vol,15,pp 277–296.
Janoušková, S., Hák, T.,& Oulehlová, A.(2014).Environmental Security: What Conceptual Framework?. International Conference on Agriculture, Biology and Environmental Sciences (ICABES'14) Dec. 8-9, 2014 Bali (Indonesia) http://dx.doi.org/10.17758 / IAAST . A1214029 21.
Khagram, S.., Clark, W., & Firas., R. D.(2003). From the environment and human security to sustainable security and development. Journal of Human Development.Vol. 4,No.2,pp289-313.
Mesjasz, C.(2004).Security as an analytical concept. Paper presented at the 5th Pan-European conference on International Relations, in The Hague, Cracow University of Economics Cracow, Poland.
Moghim, S.,& Garna, R. K.(2019). Countries' classification by environmental resilience.Journal of Environmental Management .Vol.230,No.29, pp 345–354.
Newman, J. P., Maier, H. R., Riddell, G. A., Zecchin, C.,& Daniellm, J. E.(2017). Review of literature on decision support systems for natural hazard risk reduction: Current status and future research directions. Environmental Modelling & Software. Vol. 96,No.20 ,pp 378-409.
Pranevičienė, B.,& Vasiliauskienė, V.(2018). Security in crisis situations: the problems of the limits of the human rights. journal of security and sustainability issues.Vol. 7, N. 3, pp 438-451.
Quandt, A.(2017).Measuring livelihood resilience: The Household Livelihood Resilience Approach (HLRA). World Development. Vol.107,No.35, pp 253–263.
Rezaeia, R., Gholifarb, E., & Safa, L.(2016). Identifying and explaining the effects of drought in rural areas in Iran from viewpoints of farmers (Case Study: Esfejin village, Zanjan county).journal of Desert .Vol.21,NO.3, pp 56-64.
Richard, J., & Basu Ray, D.( 2007). Human Security: National Perspectives and Global Agendas. Journal of International Development. No.4,Vol,19,pp 457-472 1.
WFP.(2008). Managing weather risk for agricultural development and disaster risk reduction, at:https://maintenance.ifad.org/documents/38714170/39150184/Managing+weather+risk+for+agricultural+development+and+disaster+risk+reduction.pdf/f71b7b63-0b05-445e-a474-fc1c827e72a1.
Zala, B.(2010). Looking for leadership: sustainable security in latin america & the caribbean , Oxford Research Group(building bridge for global security), at: https : //www. files .ethz .ch /isn / 121908/10-09 _ Looking %20 for% 20 Leadership_0.pdf.
Ziervogel, G., & Ericksen, P.(2010). Adapting to climate change to sustain food security. WIREs Climate Change,Vol,1,No,1,pp 525-540. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 72 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 99 |