اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 27 |
| تعداد شماره‌ها | 556 |
| تعداد مقالات | 5,734 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,018,332 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,389,916 |
تحلیل کمّی الگوی رشد کالبدی- فضایی شهر اراک | ||
| جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای | ||
| دوره 10، شماره 35، تیر 1399، صفحه 65-84 اصل مقاله (1.47 MB) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gaij.2020.5453 | ||
| نویسندگان | ||
| فاطمه اسمعیل‌پور1؛ محمدحسین سرائی* 2؛ نجما اسمعیل‌پور3 | ||
| 1دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری دانشگاه یزد | ||
| 2دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه یزد | ||
| 3استادیار گروه شهرسازی دانشگاه یزد | ||
| چکیده | ||
| یکی از موضوعات اساسـی در ارتبـاط بـا توسعۀ شهری، فـرم یـا شـکل شـهر اسـت. شـکل شـهر بـه دو نوع اصـلی، فشـرده و گسـترده و انـواع اشـکال فرعـی تقسـیم می‌شـود. از آنجـا کـه بـین شکل شـهر و پایـداری آن رابطـۀ تنگـاتنگی وجـود دارد، مدیران شـهری بایسـتی از شـکل و الگــوی توســعۀ شــهر خود آگــاهی داشــته‌باشند تــا بتواننــد آن را در‌جهــت پایــداری بیشــتر ســوق دهنـد. بر این اساس، در چارچوب نظریۀ توسعۀ پایدار و رشد هوشمند شهری، الگوی رشد فضایی شهر اراک در قالب سه فرضیة پژوهشی طرح و ارزیابی شد. داده‌های موردنیاز از سرشماری نفوس و مسکن و داده‌های واحد GIS شهرداری اراک جمع‌آوری شد. برای آزمون فرضیات، از تکنیک‌های تحلیلی استفاده شد. همچنین برای آزمون گرایش الگوی رشد شهر از روش هلدرن و شاخص‌های متریک (تراکم، تمرکز و پیوستگی)، برای آزمون نحوة توزیع فضایی جمعیت از ضرایب آنتروپی و جینی و برای تشخیص الگوی رشد کالبدی- فضایی شهر اراک ازنظر میزان تجمع و پراکندگی جمعیت از ضرایب موران، میانگین نزدیک‌ترین همسایگی، خوشه‌بندی کم/زیاد، خوشه‌بندی فضایی چند‌فاصله و تحلیل خوشه/ناخوشه همگی الگوی خوشه‌ای و ضریب G عمومی استفاده شد. نتایج آزمون نشان داد که علی‌رغم رشد اسپیرال شهر طی سال‌های 1385-1365، شهر الگوی رشد فشرده را از سال 1390 به بعد آغاز کرده‌است. ازنظر نحوة توزیع فضایی جمعیت، تعادل نسبی در توزیع جمعیت در مناطق پنج‌گانۀ شهر تأیید شد و همچنین شهر اراک الگوی رشد خوشه‌ای با شکل‌گیری یک نقطۀ داغ در بخش مرکزی و بافت ارگانیک و یک نقطۀ سرد در بخش شرق- شمال‌شرقی دارد. در این راستا لازم است مدیران شهری با تدوین سیاست‌های مناسب از محاسن شهر فشرده بهره برده و از بروز معایب شهر فشرده پیشگیری کنند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شهر اراک؛ الگوی رشد فضایی؛ رشد پراکنده؛ رشد فشرده | ||
| مراجع | ||
|
ابراهیمی، امین. (1392). توسعۀ درون‌زا ضرورت توسعۀ شهری، اولین همایش ملی شهرسازی و معماری در گذر زمان: قزوین. اسمعیل‌پور، نجما. (1390). بررسی تأثیر رشد پراکنده بر نابودی اراضی کشاورزی صفاشهر و راهبردهای تعدیل آن. مجلۀ پژوهش و برنامه‌ریزی شهری(دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت)، سال دوم، شمارۀ چهارم، صص 96-73. http://jupm.miau.ac.ir/article_1555.html
پشمدارفرد، زینب؛ رضایی، حسام. (1393)، بررسی چگونگی پیاده‌سازی الگوی رشد هوشمند شهری با تأکید بر توسعۀ میان‌افزا، اولین کنفرانس ملی توسعۀ پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی، تهران. پوراحمد، کیومرث؛ حبیبی، احمد؛ کشاورز، مهناز. (1389) سیر تحول مفهوم‌شناسی بازآفرینی شهری به‌عنوان رویکردی نو در بافت‌های فرسودة شهری، مطالعات شهر ایرانی اسلامی(پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری جهاددانشگاهی)، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 92-73. https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=118469
تلخابی، حمیدرضا. (1391). توسعۀ درونی شهر اراک (با تأکید بر بافت‌های فرسودۀ بخش مرکزی)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی، دانشکدۀ علوم جغرافیایی. تقوایی، مسعود؛ سرائی، محمدحسین. (1383). گسترش افقی شهرها و ظرفیت‌های موجود زمین (مورد شهر: یزد). تحقیقات جغرافیایی(محمدحسین پاپلی یزدی)، دورۀ 19، شمارۀ 2، شمارۀ پیایی (73)، صص 210-187. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=14992
جلالیان، حمید؛ ضیائیان، پرویز؛ دارویی، پرستو؛ کریمی، خدیجه. (1394). تحلیل خزش شهری و تحولات کاربری اراضی (مطالعات تطبیقی شهرهای ارومیه و اصفهان)، فصلنامۀ برنامه‌ریزی کالبدی- فضایی(دانشگاه پیام نور)، سال دوم، شمارۀ چهارم، صص 98-73. http://psp.journals.pnu.ac.ir/article_2414.html
حاتمی، داود؛ رحمانی، اسماعیل. (1396). تحلیل الگوی رشد فضایی– کالبدی شهر چابهار با رویکرد رشد هوشمند، فصلنامۀ مطالعات عمران شهری(پاکزاد آزادخانی)، دورۀ اول، شمارۀ دوم، پاییز 1396، صص 139-118. http://ensani.ir/fa/article/382431
حسینی، سیدهادی؛ سلیمانی‌مقدّم، هادی. (1385)، برنامه‌ریزی شهری و تضعیف مفاهیم محله‌ای، مسکن و محیط روستا(پژوهشکده سوانح طبیعی )، شمارۀ 11، صص 41-28. https://www.noormags.ir/view/fa/creator/255904/%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85
خلیلی، امین. (1395). ارائۀ الگوی بهینه جهت رشد هوشمند شهری با تأکید بر توسعۀ میان‌افزا (نمونۀ موردی: شهر ارومیه)، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد در رشتۀ برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما: دکتر اصغر عابدینی، دانشگاه ارومیه، دانشکدۀ معماری، شهرسازی و هنر، گروه شهرسازی. خیرالدین، رضا؛ سالاریان، فردیس. (1394). الگوسازی گرایش‌های فضایی شهرها با استفاده از الگوی رشد خودکار سلولی درجهت امکان‌سنجی و انتظام توسعۀ فضایی شهر چالوس، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی(دانشگاه خوارزمی)، شمارۀ 39، صص 176-153. https://jgs.khu.ac.ir/article-1-2605-fa.html
داداش‌پور، هاشم؛ سالاریان، فردیس. (1394). تحلیل تأثیر عوامل جمعیتی و توسعۀ اراضی ساخته‌شده بر پراکنده‌رویی در شهر (منطقۀ مرکزی مازندران)، جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای(دانشگاه فردوسی مشهد)، سال سیزدهم، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی 24، صص 183-157. https://www.magiran.com/volume/105864
داداش‌پور، هاشم؛ میری لواسانی، سید امیررضا. (1394). تحلیل الگوهای فضایی پراکنده‌رویی در منطقۀ کلان‌شهری تهران، برنامه‌ریزی فضایی (دانشگاه اصفهان). دورۀ پنجم، شمارۀ اول، شمارۀ پیاپی 16، صص 146-123. http://sppl.ui.ac.ir/article_16025.html
رهنما، محمدرحیم؛ ذبیحی، جواد (1390). تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچۀ دسترسی در مشهد، جغرافیا و توسعه(دانشگاه سیستان و بلوچستان)، شمارۀ 2، صص 26-5. http://gdij.usb.ac.ir/article_543.html
رهنما، محمدرحیم؛ عباس‌زاده، غلامرضا. (1385). مطالعۀ تطبیقی سنجش درجه پراکنش/ فشردگی در کلان‌شهرهای سیدنی و مشهد، جغرافیا و توسعۀ ناحیه‌ای(دانشگاه فردوسی مشهد)، شمارۀ ششم، صص 128-101. https://jgrd.um.ac.ir/article/view/3073
سرائی، محمدحسین. (1384). فرایند عرضۀ زمین و تأثیر آن بر گسترش شهرها (مورد شهر یزد)، رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان. سیدرضایی، میرحسین؛ اکبرزاده، محرم؛ حسین‌زاده، عیسی؛ موسی‌پور، حیدر. (1396). تحلیلی بر الگوی گسترش فضایی- کالبدی شهر خوی با استفاده از مدل های آنتروپی شانون و هلدرن، کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد. شریف‌نژاد، مجتبی؛ نصریان، زهره؛ بیضایی، میترا؛ شکیبا، امین. (۱۳۹۵). ارزیابی و سنجش تطبیقی میزان فشردگی بافت‌های تاریخی و نوساز شهر یزد، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی(دانشگاه اصفهان)، سال ۲۷، شمارۀ پیاپی ۶۴، شمارۀ ۴، زمستان ۱۳۹۵، صص ۱۸–۱. https://www.magiran.com/author/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%20%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C
شیخی، حجت؛ ذاکر‌حقیقی، کیانوش؛ منصوری، سحر. (1392). بررسی پراکنده‌رویی شهر بروجرد و راهکارهای توسعۀ درونی آن، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری(دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت)، سال چهارم، شمارۀ 15، صص 56-37. http://jupm.miau.ac.ir/article_347.html
-صحنه، بهمن؛ دهداری، مصطفی؛ معمری، ابراهیم. (1394). تحلیل الگوی کالبدی فضایی شهر آق‌قلا در استان گلستان، مطالعات نواحی شهری(دانشگاه شهید باهنر کرمان)، دورۀ 2، شمارۀ 4 شمارۀ پیاپی 5، زمستان 1394، صص 79-96. https://jusg.uk.ac.ir/?_action=article&keywords=%D8%A2%D9%82+%D9%82%D9%84%D8%A7
ضمیری، محمدرضا؛ نسترن، مهین؛ محمدزاده، حمیده. (1392). تحلیلی بر شکل و روند توسعۀ فضایی و کالبدی شهر بجنورد، فصلنامۀ آمایش محیط(دانشگاه آزاد اسلامی ملایر)، شمارۀ 23، صص180-167. http://ebtp.malayeriau.ac.ir/article_528932.html
عسگری، علی. (1390). تحلیل آمار فضایی با Arc GIS، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران. علی‌اکبری، اسماعیل (1396). عرصه‌های درون‌افزای شهری و کارآمدی سیاست رشد درون‌افزای شهر تهران، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری(موسسه جغرافیا)، دورۀ 5، شمارۀ 2، تابستان 1396، صص 22-1. https://journals.ut.ac.ir/article_63988.html
علی‌نژاد طیبی، کاووس؛ حسینی‌امینی، حسن. (1394). تحلیل نظام توسعۀ کالبدی شهر فیروزآباد با رویکرد پدافند غیرعامل، برنامه‌ریزی کالبدی-فضایی(دانشگاه پیام نور)، سال دوم، شمارۀ 4، صص 135-123. http://psp.journals.pnu.ac.ir/article_4869.html
فرشچین، امیررضا؛ شریفیان، احسان؛ رفیعیان، مجتبی؛ رمضانی، راضیه. (1396). تبیین نظری مبانی توسعة میان‌افزا و رویکردهای رویه‌ای آن، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای(دانشگاه سیستان و بلوچستان)، شمارۀ 23، صص 182-165. http://gaij.usb.ac.ir/issue_447_470.html
قرخلو، مهدی؛ زنگنه‌شهرکی، سعید. (1388). شناخت الگوی رشد کالبدی فضایی شهر با استفاده از مدل‌های کمّی (مطالعۀ موردی: شهر تهران)، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی(دانشگاه اصفهان)، شمارۀ 34، صص 40-19. https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=103591
طرح جامع شهر اراک. (1383). مهندسین مشاور شهر و خانه، وزارت مسکن و شهرسازی.
Abhishek, N., Jenamani, M., & Mahanty, B. (2017). Urban growth in Indian cities: Are the driving forces really changing?. Habitat International, 69, 48-57.
-Anderson, W.P., Kanaroglou, P.S. and Miller, E.J. (1996).”Urban form, energy and the environment: a review of issues, evidence and policy”. Urban Studies, 33(1), pp7-35.
DEPALMA, S. (2006), Infill Development Standards and Policy Guide, NEW JERSEY MEADOWLANDS COMMISSION, NEW JERSEY.
-Fang, L., Li, P., & Song, S. (2017). China’s urban development policies and city growth dynamics: An analysis based on the Gibrat’s Law. International Review of Economics & Finance, 52, 322-329.
Feng, L. (2009). Applying remote sensing and GIS on monitoring and measuring urban sprawl. A case study of China. Revista Internacional Sostenibilidad, Tecnología y Humanismo, (4), 47-56.
Hall Jon(2009), The Benefits and Costs of Urban Sprawl or Leapfrogging Urban Development, University of Western Sydney Urban Research Centre, 30th January 2009.
Ji, W., Ma, J., Twibell, R. W., & Underhill, K. (2006). Characterizing urban sprawl using multi-stage remote sensing images and landscape metrics. Computers, Environment and Urban Systems, 30(6), 861-879.
Karakayaci, Zuhal(2016), "THE CONCEPT OF URBAN SPRAWL AND ITS CAUSES." Journal of International Social Research9, no. 45.
-Meeus, S. J., & Gulinck, H. (2008). Semi-urban areas in landscape research: A review. Living Reviews in Landscape Research, 2(3), 1-45.
O''SULLIVAN, D., & Unwin, D. J. (2003). Geographic Information Analysis Wiley: Hoboken.
Qingsong He, Yan Song, Yaolin Liu, Chaohui Yin (2017), Diffusion or coalescence? Urban growth pattern and change in 363 Chinese cities from 1995 to 2015.journal of sustainable cities and society Volume 35, November 2017, Pages 729-739.
Salingarose. Nikos A, 2006, Compact City Replaces Sprawl, Chapter in: Crossover: Architecture, Urbanism, Technology, Edited by Arie Graafland & Leslie Kavanaugh (010 Publishers, Rotterdam, Holland), p.p 100-115
Zhang, Tingwei. (2000). “Land market forces and government''s role in sprawl: The case of China”, Cities, Volume 17, Issue 2, April 2000, Pages 123-135.
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S026427510000007X | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 256 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 237 |
||
