مقایسۀ دستگاه‌های معرفت‌شناسی با محک روش‌شناسی در برنامه‌ریزی فضایی

مختاری کرچگانی, علی; توکلی, مرتضی; احمدی پور, زهرا

doi:10.22111/gdij.2020.5470

	شماره های تماس اداره نشریات و مجلات علمی دانشگاه
	نام مجله پژوهش های تاریخی به پژوهش های تاریخی ایران و اسلام تغییر یافت.

دانشگاه سیستان و بلوچستان

تعداد نشریات	27
تعداد شماره‌ها	556
تعداد مقالات	5,734
تعداد مشاهده مقاله	8,018,334
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	5,389,917

	مقایسۀ دستگاه‌های معرفت‌شناسی با محک روش‌شناسی در برنامه‌ریزی فضایی
فصلنامه جغرافیا و توسعه
دوره 18، شماره 59، تیر 1399، صفحه 185-210 اصل مقاله (1.03 MB)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2020.5470
نویسندگان
علی مختاری کرچگانی ¹؛ مرتضی توکلی ²؛ زهرا احمدی پور³
¹دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
²دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
³استاد جغرافیا سیاسی، دانشکد علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
موضوع این مقاله، مطالعه معرفت‌شناسی دستگاه‌های برنامه‌ریزی فضایی (عقلانیت کلاسیک، نسبی‌گرایی پست‌مدرن و عقلانیت کثرت‌گرا- انتقادی) است. هدف این مقاله تبیین عقلانیت کثرت‌گرا- انتقادی در برنامه‌ریزی فضایی است که برای رسیدن به این هدف ابتدا لازم است، جایگاه و نسبت عقلانیت در برنامه‌ریزی فضایی مورد واکاوی قرار گیرد. سپس سه رویکرد معرفت شناختی برنامه‌ریزی فضایی عقلانیت کلاسیک، نسبی‌گرایی پست‌مدرن و عقلانیت کثرت‌گرا- انتقادی مورد تحلیل انتقادی و مقایسه تطبیقی قرار گرفته‌اند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مفهوم عقلانیت در برنامه‌ریزی فضایی گسترده‌تر از معنای دکارتی آن است و نسبی‌گرایان پست‌مدرن، عقلانیت کلاسیک را به کل عقلانیت نسبت می‌دهند. همچنین تعارضات معرفتی موجود در نسبی‌گرایی پست‌مدرن، برنامه‌ریزی فضایی را از ماهیت جمعی، عملی و واقع‌گرای خود دور می‌کند. در مقابل رویکرد عقلانیت کثرت‌گرا- انتقادی است که توانسته است ضعف‌های عقلانیت کلاسیک را رفع کند و به انتقادات نسبی‌گرایی پست‌مدرن نسبت به عقلانیت پاسخ دهد. این رویکرد معرفتی معتقد است که عقلانیت نوین مبتنی بر ظرفیت استدلالی و فراگیر است که امکان پذیرش و گردهم‌آوردن اندیشه‌ها، اهداف و ارزش‌های متفاوت ذی‌نفعان برنامه‌ریزی فضایی در سطوح مختلف فضایی فراهم می‌کند. تمامی این فرایند، در چارچوب یک فضای باز و دموکراتیک صورت می‌گیرد که می‌تواند ذی‌نفعان برنامه‌ریزی را متقاعد کند که پیرامون منفعت عمومی به یک توافق آگاهانه برسند.
کلیدواژه‌ها
دستگاه‌های معرفت‌شناسی؛ عقلانیت کلاسیک؛ نسبی‌گرای پسامدرنیسم؛ عقلانیت کثرت‌گرا - انتقادی؛ برنامه‌ریزی فضایی

مراجع
- اجلالی و همکاران (1390) نظریۀ برنامه‌ریزی: دیدگاه‌های سنتی و جدید، تهران. نشر آگه. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/2534306 - افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین (1393) مدیریت توسعۀ روستایی (بنیان‌های نظری)، تهران. انتشارات سمت. http://iranbuybook.com/9789645305848 - بیورگارد، رابرت ای (1388) میان مدرنیته و پسامدرن: وضعیت مبهم برنامه‌ریزی در ایالت متحدۀ آمریکا، نشر شده در کتاب کمپل، ا و فاینشتاین (همان) نظریه‌های برنامه‌ریزی (سدۀ بیستم). ترجمۀ عارف اقوامی مقدم. تهران، نشر آذرخش. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1691487 - داداشپور، هاشم؛ مجتبی رفیعیان؛ محمدرضا حق‌جو (1397). بایستگی به‌کارگیری مفهوم عقلانیت در برنامه‌ریزی فضایی راهبردی، فصلنامۀ برنامه‌ریزی و آمایش فضا. دورۀ بیست و دوم. شمارۀ 1. بهار 1397. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-14015-fa.html - رامشت، محمدحسین و همکاران (1396). نسبی‌گرایی در ژئومورفولوژی، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی. دورة 49. شمارۀ 1. بهار 1396، صفحات 20-1. https://journals.ut.ac.ir/article_61576.html - ساعی، علی (1392) عقلانیت دانش علمی روش‌شناسی انتقادی، تهران. نشر آگه. https://www.iranketab.ir/book/18793-scientific-knowledge - فریدمن، جان (1388).الگوی نا-اقلیدسی در برنامه‌ریزی، در کتاب کمپل، ا و فاینشتاین (1388) نظریه‌های برنامه‌ریزی (سدۀ بیستم). ترجمۀ عارف اقوامی مقدم. تهران. نشر آذرخش. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1691487 - کاپلستون، فدریک‌چارلز (1386). تاریخ فلسفه: از دکارت تا لایب‌بیتس، جلد 4. ترجمۀ غلامرضا اعوانی. شرکت انتشارات علمی فرهنگی. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/542980 - کمپل،ا و فاینشتاین (1388) نظریه‌های برنامه‌ریزی (سدۀ بیستم)، ترجمه عارف اقوامی مقدم. تهران. نشر آذرخش. https://saneibook.com/Products/%281%29-44896 - مانهایم، کارل (1385). دموکراتیک‌شدن فرهنگ، ترجمۀ پرویز اجلالی. تهران، نشر نی. https://nashreney.com/content/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%B4%D8%AF%D9%86-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF/ - هیلی پتسی (1388).برنامه‌ریزی‌مذاکره‌ای، چرخش ارتباطی در نظریۀ برنامه‌ریزی، فصل 12 کتاب کمپل، ا و فاینشتاین (1388) نظریه‌های برنامه‌ریزی (سدۀ بیستم). ترجمه‌عارف اقوامی مقدم. تهران. نشر آذرخش. صفحات 405-371. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1691487 - Alexander. R. Ernest (2000) Rationality Revisited: Planning Paradigms in a Post-Postmodernist Perspective, 3 Journal of Planning Education and Research 2000 19: 242. https://doi.org/10.1177%2F0739456X0001900303 - Allmandinger, Philip (2017) Planning Theory (planning, Environment, Cities), 3^rd Edition, Palgrave.https://pwb02mw.press.jhu.edu/title/geography-and-human-spirit - Buttimer, A. 1976. Grasping the dynamism of lifeworld' Annals of the Association of American Geographers 66: 277–292. https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.1976.tb01090.x - Buttimer, A. 1994. Geography and the Human Spirit. The Johns Hopkins University Press. https://pwb02mw.press.jhu.edu/title/geography-and-human-spirit - Buttimer, A. and Wallin, L. 1999. Nature and Identity in Cross-Cultural Perspective. Dordrecht: Kluwer. https://www.springer.com/gp/book/9780792356516 - Buttimer, A., S. Brunn and U. Wardenga. 2000. Text and image: Social construction of regional knowledges.Leipzig:Inst.fürLänderkunde. https://philpapers.org/rec/BUTTAI - Combrink, A, (2010) Cognitive Development in planning Theory, Dissertation submitted in fulfilment of the requirements for the degree Master of Artium at the Potchefstroom Campus of the north-West University, Supervisor Prof L. Van Rensburg. https://dspace.nwu.ac.za/bitstream/handle/10394/4564/Combrink_A.pdf;sequence=2 - Cresswell, Tim, 2004. Place: A Short Introduction. London: Blackwell. https://www.wiley.com/en-ir/Place:+A+Short+Introduction-p-9781118725443 - Derek Gregory (1994). Geographical imaginations, Wiley-Blackwell; 1 edition (February 7, 1994). ISBN-10: 0631183310 https://www.abebooks.com/products/isbn/9780631183310/30589718056&cm_sp=snippet-_-srp1-_-PLP1 - Eisen, A (1978) “The Meaning and Confusion of Weberian Rationality”, The British Journal of Socioligy, vol 29 (1), (doi: 10.2307/589219) https://www.jstor.org/stable/589219?seq=1 - Eisner, E., (2006). Does Art Based Research Have a Future? Studies in Art Education. Journal of Issues &Research. 48(1). https://eric.ed.gov/?id=EJ767098 - Evans, E, Marco Juz, Susan Sandbeck, Kate Theobald (2013) Steady City Administration, translated by Gholamreza Kazemian and Khedr Faraji Rad, Parham Naghsh Publications. [In Persian] https://www.fadakbook.ir/product/4238 - Fainstein, S. S. (2010). The just city. Ithaca, NY: Cornell University Press, ISBN: 0801446554. https://doi.org/10.1007/s10901-011-9243-8 - Faludi, A (1987). A Decision-Centered view of Environmental planning, Oxford, Pergamon Press. https://doi.org/10.1007/s10901-011-9243-8 - Forester, J. (1987) ‘Critical theory and planning practice’, in Forester, J. (ed.) Critical Theory and Public Life. Cambridge, MA: MIT Press, 202–30. https://doi.org/10.1080/01944368008977043 - Forester, John (1984) Bounded Rationality and the Politics of Muddling, Public Administration Review, Vol 44 (1), (doi: 10.2307/975658). https://www.jstor.org/stable/975658?seq=1 - Friedmann, John (2011) Insurgencies: Essays in Planning Theory, London and New York: Routledge, ISBN 978-0-415-78152-7. https://www.researchgate.net/publication/263406066_Insurgencies_Essay_in_Planning_Theory - Habermas, Jürgen (1998) Truth and Justification, publisher Wily. ISBN: 978-0-745-69500-6.https://www.wiley.com/en-ir/Truth+and+Justification-p-9780745695006 - Healey, P. (1993). Planning Through Debate: The Communicative Turn in Planning Theory’, in F. Fischer and J. Forester (eds), The Argumentative Turn in Policy Analysis and Planning (London: University College London). https://doi.org/10.1068%2Fb230217 - Healy, S (2009). Toward an epistemology of public participation. Journal of Environmental Management, 90(4), 1644–1654. doi: 10.1016/ j.jenvman.2008.05.020. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2008.05.020 - Hillier, J (2010). Introduction. In J. Hillier & P. Healey (2016). The Ashgate research companion to planning theory: Conceptual challenges for spatial planning (PP.1-34). Farnham & Burlington, VT:Ashgate.https://doi.org/10.4324/9781315279251 - Hopkins, Lewis. D (2001). Urban development: The Logic of Making plans, Island Press, ISBN: 1559638532. https://www.twirpx.com/file/1631139/ https://www.springer.com/gp/book/9780792356516 - Lefebvre, Henri (1991). The production of space, Vol.142, Blackwell: Oxford. https://monoskop.org/images/7/75/Lefebvre_Henri_The_Production_of_Space.pdf - Massey, D (2005). For Space, Sage, London. https://uk.sagepub.com/en-gb/eur/for-space/book227109 - Massey, Doreen (1997). A Global Sense of Place, In T. Barnes and D. Gregory, eds., Reading Human Geography (PP.315-23). London: Arnold. http://banmarchive.org.uk/collections/mt/pdf/91_06_24.pdf - Moroni, Stefano (2004). Towards a Reconstruction of the public interest criterion, Planning Theory, Vol 3(2): 151-171, Sage. https://doi.org/10.1177/1473095204044779 - Mosterín, Jesús (2008). Lo mejor posible: Racionalidad y acción humana. Madrid: Alianza Editorial, 2008. 318 pp. isbn: 978-84-206-8206-8.https://www.libreriatrama.com/es/libro/lo-mejor-posible_151366 - Paris, Chris (1982). Critical Readings in Planning Theory, Pergamon Press Oxford. http://www.booksprice.com/9781483114125 - Popper, K. R (2012) The Logic of Scientific Discoveries, translated by Hossein Kamali, Tehran, Scientific and Cultural Publishing Company. [In Persian] https://rayabook.net/index.php/?option=com_hikashop&ctrl=product&task=show&cid=10834 - Relph Edward, C (2008). A Pragmatic Sense of Place” in Making Sense of Place, eds. F. Vanclay, et al, Australian National Museum. https://www.academia.edu/35463917/A_Pragmatic_Sense_of_Place - Relph Edward, C (2008). Place and Placelessness, London: Pion Ltd; UK ed. edition (First published 1976), ISBN-13: 978-0850861761. https://uk.sagepub.com/en-gb/eur/place-and-placelessness/book249276 - Relph Edward, C (2015). Place and Connection” in The Intelligence of Place: Topographies and Poetics, ed. J. Malpas, Bloomsbury Academic. https://www.bookdepository.com/Intelligence-Place-Jeff-Malpas/9781350036338 - Rosenberg. Alex (2013), Philosophy of Science: A Contemporary introduction, Third edition published 2012 by Routledge. ISBN: 978-0-415-89176-9 (hbk) https://philpapers.org/rec/ROSPOS-7 - Schubeler, Peter (2013). Planning for Participation? Reflections on Infrastructure Development Projects in Urban Indonesia. disp- The Planning Review. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2011.05.006 - Seamon, David (1979). A Geography of the Lifeworld: Movement, Rest, and Encounter. NY: St. Martin’s. https://www.academia.edu/215390/A_GEOGRAPHY_OF_THE_LIFEWORLD_1979_ - Seamon, David (2004). In Tom Mels, ed., Grasping the Dynamism of Urban Place: Contributions from the Work of Christopher Alexander, Bill Hillier, and Daniel Kemmis. In Tom Mels, ed., Reanimating Places (pp. 123-45). Burlington, Vt: Ashgate. https://www.jstor.org/stable/2562470?seq=1 - Seamon, David(2000).A Way of Seeing People and Place: Phenomenology in Environment Behavior Research. In S. Wapner, J. Demick, T. Yamamoto, and H. Minami, eds., Theoretical Perspectives in Environment-Behavior Research (PP.157-78). New York: Plenum. https://www.powersofplace.com/pdfs/Way-of-Seeing-People-and-Place.pdf - Simon. Herbert. A (1945). Administrative Behavior, New York: Free Press. https://www.amazon.com/Administrative-Behavior-4th-Herbert-Simon/dp/0684835827?tag=askcomdelta-20 - Soja, Edward (1989). Postmodern geographies: The reassertion pf space in critical social theory, Verso London. http://dx.doi.org/10.4135/9781446213742.n16 - Soja, Edward (2000). Postmetropolis: Critical Studies of Cities and Regions. Oxford: Basil Blackwell. https://www.wiley.com/en-us/Postmetropolis:+Critical+Studies+of+Cities+and+Regions-p-9781577180012 - Soja, Edward(1980).The Socio-Spatial Dialectic, Annals of the Association of American Geographers,Vol.70, No. 2, PP.207-225. https://www.jstor.org/stable/2562950?seq=1 - Stroker, R. (2010). Establishing a rational planning process. Silver Spring, MD: Center for Effective Public Policy. Taylor, M. (2007). https://scholar.google.com/scholar?hl=en&as_sdt=0%2C5&scioq=Establishing+a+Rational+Planning+Process&q=Establishing+a+Rational+Planning+Process&oq= - Community participation in the real world: Opportunities and pitfalls in new governance spaces. Urban Studies, 44(2), 297–317. doi:10.1080/00420980601074987. https://doi.org/10.1080%2F00420980601074987 - Taylor, N (1998). Urban Planning Theory Since 1945, Publisher: SAGE Publications, 1998. ISBN: 0761960937. https://www.barnesandnoble.com/w/urban-planning-theory-since-1945-nigel-taylor/1100512982 - Thorpe, Amelia (2017). Rethinking participation, Rethinking planning, Planning Theory & Practice, 18:4,566-82,DOI:10.1080/14649357.2017.1371788. https://ssrn.com/abstract=3071561 - Thrift N (2007). Non-Representational Theory. London:Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203946565 - Thrift N and May J (eds.) (2001) Timespace: Geographies of Temporality. London: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203360675 - Tuan, Yi-Fu (1976). Humanistic Geography. Annals of the Association of American Geographers. 66. PP. 266–276. https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.1976.tb01089.x - Tuan, Yi-Fu (1979). Space and place: Humanistic representative, in Gale and G. Olsson (eds.), Philosophy in geography, 387- 427. http://apcg.uoregon.edu/amarcus/geog620/Readings/Tuan_1979_space-place.pdf - Tuan, Yi-Fu (1991). Language and the Making of Place: A Narrative-Descriptive Approach. Annals of the Association of American Geographers. 81. PP.684-696. https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.1991.tb01715.x - Tuan, Yi-Fu (1996). Cosmos and Hearth: A Cosmopolite’s Perspective. Minneapolis: University of Minnesota Press. https://www.upress.umn.edu/book-division/books/cosmos-and-hearth - Tuan, Yi-Fu (2004) Place, Art, and Self. University of Virginia Press, Santa Fe, NM, in association with Columbia College, Chicago, IL. ISBN 1-930066-24-4. https://www.amazon.com/Place-Art-Self-Yi-Fu-Tuan/dp/1930066244?tag=askcomdelta-20 - Tuan, Yi-Fu (2013). Romantic Geography: In Search of the Sublime Landscape. University of Wisconsin Press, Madison, WI. ISBN 978-0-299-29680-3. https://www.goodreads.com/book/show/17885385-romantic-geography - Tuan, Yi-Fu, (1974). Topophilia: A Study of Environmental Perceptions, Attitudes, and Values. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall. https://trove.nla.gov.au/version/45411656 - Wilber, k. (1998). The marriage of science and soul: Integrating science and religion. Random House.http://www.shamogoloparvaneh.com/Wilber,%20Ken%20-20Marriage%20Of%20Sense%20&%20Soul.pdf
آمار تعداد مشاهده مقاله: 242 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 158

Journal Management System. Designed by sinaweb.

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

آمار

مقایسۀ دستگاه‌های معرفت‌شناسی با محک روش‌شناسی در برنامه‌ریزی فضایی