تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,158 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,077,097 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,928,371 |
بررسی ویژگیهای مشترک شعر سبک هندی و معماری دورۀ صفوی (با تکیه بر اشعار صائب تبریزی) | ||
مطالعات شبه قاره | ||
مقاله 3، دوره 12، شماره 39، مهر 1399، صفحه 55-78 اصل مقاله (601.82 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2020.5556 | ||
نویسنده | ||
مصطفی دشتی آهنگر ![]() | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولایت | ||
چکیده | ||
یکی از دورههای مهم فرهنگ ایرانی دورۀ صفویه است؛ در این دوره، تبادلات فکری و فرهنگی موثری بین فرهنگ ایرانی و فرهنگ شبه قارۀ هند، وجود داشته است. از سویی تاثیر شبه قاره بر فرهنگ ایرانی در اصطلاحاتی همانند «سبک هندی» آشکار است و از سو دیگر، بسیاری از شاعران ایرانی در دربارهای هند نقش مهمی در پرورش تفکر و زبان فارسی در شبهقاره داشتهاند. این تاثیر و تاثرها جزیی جداییناپذیر از فرهنگ دورۀ صفوی است. هدف این مقاله، شناخت بهتر پیوندهای فرهنگ شبه قاره و ایران در دورهای خاص است و بر این مبنا، یکی از سوالات این تحقیق، چگونگی تاثیر و تاثر فرهنگ ایرانی و هندی و پیگیری آن در شعر و معماری این دوره با تاکید بر اشعار صائب است. دیگر اینکه چه ویژگیهای مشترکی بین معماری و شعر این دوره قابل شناسایی است. بنابراین این مقاله، با روش تحلیل مقایسهای، به پنج مورد مشترک در هر دو هنر میپردازد و نمونههایی برای آنها ذکر میکند. این پنج مورد عبارتند از: توجه به جزییات دقیق، قرینهسازی، استفاده از رنگهای متباین، تزیینات و عدم نوآوری و تقلید، از جملۀ این موارد هستند که در این مقاله بررسی شدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
شعر سبک هندی؛ معماری؛ جزءنگری؛ تزیین؛ قرینهسازی | ||
مراجع | ||
۱-اسماعیلی، مراد و حسنپور آلاشتی، حسین، بررسی تمایز و قیاسناپذیری سبک هندی با سبکهای قبل از آن، از چشمانداز نظریۀ تامس کوهن، شعرپژوهی (بوستان ادب)، سال ششم، شمارۀ سوم، پیاپی 21، صص 44-21، دانشگاه شیراز: 1393. ۲-بریسم، زهرا؛ ولی عرب، مسعود، بررسی نقوش تزیینی معماری ایرانی اسلامی با تکیه بر دورة ایلخانی، تاریخنامة خوارزمی، سال پنجم، شمارة شانزدهم، صص 19-37، 1396. ۳-بلر، شیلا؛ بلوم، جاناتان،هنر و معماری اسلامی، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: سمت، ج 2، 1388. ۴-بیزلی، الیزابت؛ هارورسن، مایکل، معماری و آبادانی بیابان: برای زیستن در فلات ایران. ترجمه مهدی گلچین عارفی و نگار صبوری، تهران: روزنه، 1391. ۵-پوپ، ارتور،معماری ایران، پیروزی شکل و رنگ، ترجمۀ کرامتالله افسر، تهران: فرهنگسرا، بیتا. ۶-تفضلی، عباسعلی،تاریخ هنر و معماری اسلامی تا دورۀ مغول، مشهد: سخن گستر، 1386. ۷-توحیدیان، رجب، تضاد معانی و مضامین در دیوان صائب تبریزی، اندیشههای ادبی، سال اول، شمارة دوم، صص 87-117، 1388. ۸-حائری، محمدحسن، سبک هندی و ناگفتههای آن،تاریخ ادبیات، شمارۀ 61، صص 70-45، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1388. ۹-حسنزاده میرعلی، عبدالله؛ شامانی، لیلا، بررسی تطبیقی مکتب باروک با سبک هندی، پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، دورة 3، شمارۀ 1، صص 66-51، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، 1391. ۱۰-حیدری، علی؛ صحرایی، قاسم؛ مومننیا، پروانه، مقایسة سبکی اقتفاهای صائب از حافظ، فنون ادبی، سال سوم، شمارة 1، صص 63-74، 1390 ۱۱-خاقانی شروانی، افضلالدین ابراهیم، دیوان خاقانی شروانی، تصحیح علی عبدالرسولی، تهران: چاپخانة سعادت، 1316. ۱۲-زمرشیدی، حسین، دورههای شکلگیری کاشیکاری معرق در بناهای ایران، رشد آموزش هنر، شمارة 8، صص 5-11، 1385. ۱۳-سلطانزاده، حسین، نمادگرایی در تاج محل، هویت شهر، سال پنجم، شمارة نهم، صص 37-48، 1390. ۱۴-__________، تداوم طراحی باغ ایرانی در تاج محل، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1378 ۱۵-سمسار، محمد حسن؛ ذکاء، یحیی، آینهکاری، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی، ج،2، 1374. ۱۶-شایستهفر، مهناز، تعامل معماری و شعر فارسی در بناهای عصر تیموری و صفوی، مطالعات هنر اسلامی، دورة 6، شمارة 11، صص79-104، 1388. ۱۷-شفیعیکدکنی، محمدرضا، شاعر آیینهها (بررسی سبک هندی و شعر بیدل دهلوی)، تهران: آگاه، 1379. ۱۸-______________، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگه، چاپ هفتم، 1378. ۱۹-شمیسا، سیروس،سبکشناسی شعر، تهران: فردوس، چاپ هفتم، 1380. ۲۰-صادقزاده، محمود، ادبیات غنایی و هنر معماری سنتی یزد، فصلنامۀ علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، سال هشتم، شمارۀ 28 و 29، صص 191-213، سنندج: دانشگاه آزاد سنندج، 1395. ۲۱-صائب تبریزی، میرزا محمدعلی، دیوان صائب تبریزی، تصحیح محمد قهرمان، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی،6 جلد، 1383. ۲۲-صفا، ذبیحالله، تاریخ ادبیات ایران، تلخیص از سید محمد ترابی، تهران: فردوس، ج 4، 1379. ۲۳-صفوی، کوروش، نگاهی به چگونگی پیدایش سبک هندی در شعر منظوم فارسی، زبان و ادب پارسی ،شمارۀ 15، صص 41-26، تهران: دانشکدۀ ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، 1381. ۲۴-طاهری، قدرتالله، چهار فرضیه در علل نبود تفکر بنیادین در شعر سبک هندی، کهننامۀ ادب پارسی، سال اول، شمارۀ دوم، صص 96-77،تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، 1389. ۲۵-طاهری، مرضیه؛ کرمی، محمد حسین، قافیه و مضمون آفرینی با تکرار قافیه در غزلیات صائب تبریزی، شعرپژوهی، سال هفتم ، شمارة سوم، پیاپی 25، 1394. ۲۶-عباسآبادی، مجتبی؛ حیدری، علی؛ صحرایی، قاسم؛ ، نقش قهوهخانههای عصر صفوی در تکوین سبک هندی، دو ماهنامة فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، شمارة 15، صص 199-219، 1396. ۲۷-غیوری، معصومه، محیط اعظم بیدل دهلوی و سبک هندی، کتاب ماه ادبیات، شمارۀ 19، صص 95-84، 1387. ۲۸-فتوحی، محمود، نقد ادبی در سبک هندی، تهران: سخن، 1385. ۲۹-_________، مصرع برجسته، میدان نازکاندیشی در سبک هندی، نامهی فرهنگستان (ویژهنامه شبهقاره). شماره 1 (پیاپی6)1، 1396. ۳۰-فریه، ر، دبلیو،هنرهای ایران، ترجمۀ پرویز مرزبان، تهران: فرزان، 1374. ۳۱-قهرمان، محمد، برگزیدة اشعار صائب و دیگر شعرای سبک هندی، تهران: سمت، چاپ چهارم، 1386. ۳۲-کیانی، محمد یوسف، تاریخ هنر معماری در دورۀ اسلامی، تهران: سمت، چاپ دهم، 1387. ۳۳-گامبریج، ارنست، تاریخ هنر، ترجمۀ علی رامین، تهران: نشر نی، 1393 ۳۴-مطیع، مهدی؛ منصوریان، مریم؛ سعدوندی، مهدی، بازنمود مفاهیم و ساختار ادبی قرآن در معماری اسلامی، مطالعات تطبیقی هنر، سال سوم، شماره ششم، اصفهان: دانشگاه هنر، صص 87-98، 1392. ۳۵-مکینژاد، مهدی، تاریخ هنر ایران در دورۀ اسلامی: تزیینات معماری، تهران: سمت، 1387. ۳۶-منوچهری دامغانی، ابوالنجم احمدبنغوص، دیوان منوچهری دامغانی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: زوار، چاپ دوم، 1375. ۳۷-موسوی، سیدکاظم؛ صفری، جهانگیر؛ حسینی، سیدمجتبی، تحلیل روانشناختی رنگ سرخ و سیاه در اشعارصائب، پژوهشنامة زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، سال چهار، شمارة چهار، صص 57-92، 1389. ۳۸-موسوی حاجی، سید رسول؛ تقوی، عابد؛ شریفی نژاد، ثریا، پژوهشی تطبیقی در ساختار کالبدی- فضایی باغ ایرانی در دوران صفوی و گورکانیان هند،فصلنامۀ مطالعات شبه قاره، سال ششم: شمارۀ بیستویکم، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص 167-151، 1393. ۳۹-مومنی، کورش؛ مسعودی، زهره، رابطۀ فرهنگ و معماری (با بررسی موزۀ هنرهای معاصر تهران)، جلوۀ هنر، تهران: دانشگاه الزهرا، شماره 15، صص 67-82، 1395. ۴۰-نصر اصفهانی، محمدرضا؛ خدادادی، فضلالله، گوتیک در ادبیات داستانی، دوفصلنامۀ پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دورۀ 1، شمارۀ 1، صص 161-191، 1392. ۴۱-نیکخو، عاطفه؛ جهانگرد، فرانک؛ قاسمی، ملیحه، بررسی ویژگیهای مشترک شعر سبک هندی و مینیاتور مکتب اصفهان، پژوهشهای ادبیات تطبیقی، دورة 4، شمارة 3، صص 81-108، 1395. ۴۲-وفایی تاجخاتونی، سحر، بررسی روابط ترامتنی (پارودیک) سبک هندی، نامۀ فرهنگستان(ویژهنامۀ شبهقاره)، دوره2، شمارۀ 2، 176-159، 1393. ۴۳-هواک، جان؛ مارتن، هانری، سبکشناسی هنر معماری، ترجمۀ پرویز ورجاوند، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ پنجم، 1386.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 537 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 388 |