تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 566 |
تعداد مقالات | 5,821 |
تعداد مشاهده مقاله | 8,145,850 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,451,670 |
مکان یابی عرصۀ مناسب برای پروژههای اصلاح و توسعه در مراتع مطالعۀ موردی: مراتع دشت قاین | ||
9فصلنامه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 6، دوره 18، شماره 60، مهر 1399، صفحه 117-136 اصل مقاله (1.6 MB) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2020.5652 | ||
نویسندگان | ||
علی رجبی1؛ مجید آجورلو ![]() | ||
1دانشآموخته کارشناسی ارشد مرتعداری، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل. ایران | ||
2دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل، زابل. ایران | ||
3دکتری آبخیزداری، ادارۀ کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی، بیرجند، ایران | ||
چکیده | ||
هدف این مطالعه، مکانیابی عرصه مناسب برای اجرای پروژههای بذرپاشی و بذرکاری، کپهکاری، کنتور فارو، پیتینگ و پخش سیلاب در مراتع دشت قائن، استان خراسان جنوبی میباشد. وسعت مراتع محدوده مورد مطالعه 7300 هکتار بود که مکانیابی عرصه مناسب برای اجرای پروژهها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد. ابتدا، بر اساس مستندات علمی، معیارهای مؤثر در انتخاب عرصه مناسب برای اجرای هر یک از پروژههای مذکور تعیین شد. سپس، با توجه به معیارهای انتخاب شده، تعداد 80 پرسشنامه به صورت ماتریس زوجی برای هر یک از پروژهها طراحی گردید. برای تکمیل پرسشنامه، از خبرگان دانشگاهی و کارشناسان خواسته شد که وزن هر معیار را تعیین و در نهایت وزن نهایی (اهمیت نسبی) هر معیار، بر اساس میانگین هندسی تمامی پرسشنامههای تکمیل شده محاسبه شد. درخت سلسله مراتبی با نرخ ناسازگاری مناسب با استفاده از نرمافزار Expert Choice ترسیم گردید. در نهایت، نقشه مکانیابی عملیات مورد نظر با استفاده از نرمافزار ArcGIS و اهمیت نسبی هر معیار تهیه گردید. نتایج نشان داد که مصاحبه شوندگان معتفد بودند که در مکانیابی عرصه مناسب برای عملیات پیتینگ مقدار بارش و شیب منطقه و برای عملیات پخش سیلاب شیب، حجم رواناب و نفوذپذیری خاک اهمیت بیشتر دارند. به علاوه، معیار اقلیم و شیب اهمیت نسبی بیشتری در تعیین عرصه مناسب برای بذر پاشی و بذرکاری؛ بارندگی بیشترین اهمیت نسبی در مکانیابی عرصه برای عملیات کپهکاری و در نهایت در تعیین عرصه مناسب برای عملیات کنتورفارو، شیب و حجم رواناب بیشترین اهمیت نسبی را نشان دادند. براساس نقشههای مکانیابی تولید شده، 628 هکتار از مراتع منطقه برای انجام پخش سیلاب مناسب بودند. به علاوه، وسعت عرصه مناسب برای عملیات کنتور فارور و پیتینگ به ترتیب 103 و 199 هکتار برآورد گردید. وسعت عرصههای مناسب برای اجرای عملیات بذرکاری و کپهکاری هم به ترتیب برابر با 3623 و 2750 هکتار محاسبه شد. | ||
کلیدواژهها | ||
بذرپاشی و بذرکاری؛ کپهکاری؛ کنتور فارو؛ پیتینگ؛ پخش سیلاب | ||
مراجع | ||
- فرجی سبکبار حسنعلی؛ سیروس حسنپور؛ سیدکاظم علویپناه؛ سیامک الیاسپور (1390). مکانیابی عرصههای مناسب خش سیلاب با استفاده از فرایند سلسلهمراتبی (AHP) در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، مطالعۀ موردی: حوضه آبخیز گربایگان، دشت فسا، شیراز، جغرافیای طبیعی. دورۀ 14. شمارۀ 4. صفحات 25-13. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=160897
- جنگجو، محمد (1388). اصلاح و توسعۀ مرتع، انتشارات جهاد دانشگاهی، مشهد. - جوزی، سید علی؛ فرخنده عبادزاده (1392). ارزیابی توان بومشناسی بهمنظور استقرار کاربری مرتعداری با تصمیمگیری چندمعیاره (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز دلی باغ ملک خوزستان)، علوم و مهندسی محیط زیست. دورۀ 1. شمارۀ 2. صفحات 33-23. https://www.magiran.com/paper/1349059
- چابک بلداجی، مسلم؛ محمد حسنزاده نفوتی؛ زهره ابراهیمی خوسفی (1390). مکانیابی عرصۀ پخش سیلاب با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی (مطالعۀ موردی: حوزۀ آبخیز عشقآباد طبس)، علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. دورۀ 4. شمارۀ 13. صفحات 38-31. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=177034
- دریجانی، علی؛ سمانه شاهحسین دستجردی؛ ناصر شاهنوشی فروشانی (1389). تعیین اولویتهای مدیریت ریسک خشکسالی در بخش کشاورزی شهرستان گنبد کاووس با استفاده از تکنیک تحلیل سلسلهمراتبی، مجلۀ اقتصاد کشاورزی. دورۀ 5. شمارۀ 1. صفحات 59- 37. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=175948
- دفتر طرحریزی و هماهنگی آبخیزداری (1387). ضوابط و دستورالعملهای فنی مرتع- دستورالعمل فنی مرتعکاری (نشریۀ شمارۀ 422)، انتشارات سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری. تهران. https://www.frw.org.ir/UploadedFiles/gFiles/2a25b087aaa1405.pdf - دفتر طرحریزی و هماهنگی آبخیزداری (1387ب). ضوابط و دستورالعملهای فنی مرتع- دستورالعمل اصلاح مراتع با استفاده از روشهای ذخیرۀ نزولات آسمانی(نشریۀ شمارۀ 419)، انتشارات سازمان جنگلها. مراتع و آبخیزداری. تهران. https://www.frw.org.ir/UploadedFiles/gFiles/a4e4727a0733441.pdf
- دلبری، سیدعلی؛ سیدعلیرضا داودی (1391). کاربرد تکنیک فرایند سلسلهمراتبی (AHP) در رتبهبندی شاخصهای ارزیابی جاذبههای توریستی، مجلۀ تحقیق در عملیات و کاربردهای آن. دورۀ 2. شمارۀ 33. صفحات 79-57. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=183987
- دهداری، سمیه؛ حسین ارزانی؛ حمید موحد؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ حسین شعبانعلی فمی (1393). کاربرد فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) در مقایسۀ وضعیت بهرهبرداری مراتع طرحدار و بدون طرح شهرستان سمیرم، تحقیقات مرتع و بیابان ایران. دورۀ 21. شماره 3. صفحات 293-283. https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=244507
- دهقانی، مرتضی؛ حسین قاسمی؛ آرش ملکیان (1392). اولویتبندی مکانی عملیات کاهش سیل و کنترل فرسایش با استفاده از روش منطق فازی )مطالعة موردی: حوزة آبخیز فورگ(، نشریه مرتع و آبخیزداری (مجلۀ منابع طبیعیایران).دورۀ 66. شمارۀ 1. صفحات 88-73. https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=258908
- راهداری، وحید؛ علیرضا سفیانیان؛ سعید پورمنافی؛ حمید قیومی محمدی (1396). بررسی تأثیر سطوح ریسک و جبران بر روی نتایج ارزیابی قابلیت اراضی در محیط فازی )مطالعة موردی: زیرحوضة پلاسجان(، محیط زیست طبیعی (مجلۀ منابع طبیعی ایران). دورۀ 70. شمارۀ 4. صفحات 855-843. https://doi.org/10.22059/jne.2017.229949.1356 - زیردست، اسفندیار (1389). کاربرد فرایند تحلیل شبکهای (ANP) در برنامهریزی شهری و منطقهای، نشریۀ هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. دورۀ 41. صفحات 90- 79. https://jfaup.ut.ac.ir/article_22270.html
- سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری (1387). دستورالعمل اصلاح مرتع با استفاده از روشهای ذخیرۀ نزولات آسمانی، نشریۀ شمارۀ 419. انتشارات سازمان جنگلها. مراتع و آبخیزداری. تهران. https://www.frw.ir/UploadedFiles/gFiles/a4e4727a0733441.pdf
- ظهیری، عبدالرضا؛ حسین شریفان؛ فرزانه ابارشی؛ مهدی رحیمیان (1393). ارزیابی پدیدههای ترسالی و خشکسالی در استان خراسان با استفاده از نمایههای (PNPI, SPI, NITZCHE)، نشریۀ آبیاری و زهکشی ایران. دورۀ 4. شمارۀ 8. صفحات 865-845. http://idj.iaid.ir/article_54846.html
- عابدیراد، منوچهر (1374). مرتع و مرتعداری- فنولوژی گیاهان مرتعی و تکنولوژی احیای شورهزارها، انتشارات همسایه. تهران. - عزیزی، سیدنقی؛ محمد مهدوی؛ محمدرضا جوادی (1390). مکانیابی پروژههای اصلاح و احیاء مرتع با استفاده ازGIS و مقایسۀ آن با طرحهای مرتعداری و دانش بومی مرتعداران در مراتع جاشلوبار مهدیشهر، فصلنامۀ علمیتخصصی اکوسیستمهای طبیعی ایران. دورۀ 1. شمارۀ 3. صفحات 20- 13. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=157967
- کرمی، امید؛ سیدمحمد حسینی نصر؛ حمید جلیلوند؛ میرحسن میریعقوبزاده (1392). کاربرد فرایند تحلیل سلسلهمراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی در ارزیابی تواناراضی حوزۀ آبخیز بابلرود برای مرتعداری، تحقیقات مرتع و بیابان. دورۀ 20. شمارۀ 1. صفحات 114-101. https:/doi.org/10.22092/IJRDR.2013.2986
- گرگی،مرضیه؛حسینپیریصحراگرد؛سهیلانوری(1398). پتانسیلسنجی توسعۀ کاربری زنبورداری با استفاده از فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (مطالعۀ موردی: مراتع تمین، شهرستان میرجاوه). فصلنامۀ جغرافیا و توسعه. دورۀ 55. صفحات 254-237. https:/doi.org/10.22111/gdij.2019.4586
- محمودی، عباسعلی؛ بهاره چکشی؛ مصطفی پژمرده؛ محمود فالسلیمان (1397). تأثیر اجرای طرحهای مرتعداری بر وضعیت پوشش گیاهی و خصوصیات خاک مراتع از دیدگاه مجریان طرح (مطالعۀ موردی: استان خراسان جنوبی، شهرستان قاینات). هفتمین کنفرانس ملی مرتع و مرتعداری ایران. 19-18 اردیبهشت، کرج. http://iransrm.ir/files/site1/files/Abbas_Ali_Mahmoudi.pdf
- مصداقی، منصور (1394). مرتعداری در ایران، چاپ چهارم. دانشگاه صنعتی سجاد، مشهد. - ملکیان، آرش؛ اصغر افتادگان خوزانی؛ غدیر عشورینژاد (1391). پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی حوضۀ آبخیز اخترآباد با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی فازی، پژوهشهای جغرافیای طبیعی. دورۀ 44. شمارۀ 4. صفحات 152-131. https://doi.org/10.22059/JPHGR.2012.30246
- همتی، بهنام؛ معصومه فروزانی؛ مسعود یزدانپناه؛ بهمن خسرویپور (1394). مقایسه کاربرد فرایند تحلیل شبکه (ANP) و تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) در تحلیل شاخص فقر آبی کشاورزی: مورد مطالعه شهرستان دزفول، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. دورۀ 11. شمارۀ 2. صفحات 221- 203. http://www.iaeej.ir/article_13961.html
- Al-Zubi, Y.A (2009). “Application of analytical hierarchy process for the evaluation of climate change impact on echo-hydrology: the case of Azraq Basin in Jordan”. Journal of Applied Sciences, Volume 9, Issue 1, PP. 135-141. https://scialert.net/fulltext/?doi=jas.2009.135.141
- Chuma, C., Orimoogunje, O. I. O., Hlatywayo, D. J. & Akinyede, O. J (2013). “Application of remote sensing and geographical information systems in determining the groundwater potential in the crystalline basement of Bulawayo metropolitan area, Zimbabwe”. Advances in Remote Sensing, Volume 2, PP. 149-161. https://doi.org/10.4236/ars.2013.22019
- Hasan, M.R., Tetsuo, K. & Islam, S.A (2009). “Landfill demand and allocation for municipal solid waste disposal in Dhaka city—an assessment in a GIS environment”. Journal of Civil Engineering, Volume 37,Issue2,PP.133-149. https://www.jce-b.org/doc_file/3702005.pdf
- Justin, J.D (1915). Discussion of "Run–off from Rainfall and Other Data," by Adolph F. Meyer, M. Am. Soc. C. E. Transactions of the American Society of Civil Engineers, USA. - Khedrigharibvand, H., Azadi H., Teklemariam D., Houshyar, E., De Maeyer, Ph. & Witlox, N (2019). “Livelihood alternatives model for sustainable rangeland management: a review of multi-criteria decision-making techniques”. Environment, Development and Sustainability, Volume 21, PP.11-36. https://doi.org/10.1007/s10668-017-0035-5
- Pramanik, M.K (2016). “Site suitability analysis for agricultural land use of Darjeeling district using AHP and GIS techniques”. Modelling Earth Systems and Environment, Volume 2, Issue 56, https://doi.org/10.1007/s40808-016-0116-8
- Roger, MC, Durk, R., & Cazemier, P (2000). “Representing and processing uncertain soil information for mapping soil hydrological properties”. Journal of Computers and Electronics in Agriculture, Volume 29, Issue 1-2, PP. 41-57. https://doi.org/10.1016/S0168-1699(00)00135-6
- Saaty, T.L (1980). The Analytic Hierarchy Process. New York: McGraw-Hill. - Wang, G., Qin L., Li, G. & Chen, L (2009). “Landfill site selection using spatial information technologies and AHP: A case study in Beijing, China”. Journal of environmental management, Volume 90, Issue8, PP. 2414-2421. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2008.12.008
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 187 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 195 |