دانشگاه سیستان و بلوچستان

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات29
تعداد شماره‌ها644
تعداد مقالات6,315
تعداد مشاهده مقاله9,882,497
تعداد دریافت فایل اصل مقاله6,471,919
بساک, حسن. (1401). تصویر‌سازی‌های بدیع در غزلیات بیدل دهلوی. نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 14(42), 63-92. doi: 10.22111/jsr.2020.28814.1902
حسن بساک. "تصویر‌سازی‌های بدیع در غزلیات بیدل دهلوی". نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 14, 42, 1401, 63-92. doi: 10.22111/jsr.2020.28814.1902
بساک, حسن. (1401). 'تصویر‌سازی‌های بدیع در غزلیات بیدل دهلوی', نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 14(42), pp. 63-92. doi: 10.22111/jsr.2020.28814.1902
بساک, حسن. تصویر‌سازی‌های بدیع در غزلیات بیدل دهلوی. نشریه علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان, 1401; 14(42): 63-92. doi: 10.22111/jsr.2020.28814.1902

تصویر‌سازی‌های بدیع در غزلیات بیدل دهلوی

مطالعات شبه قاره
مقاله 3، دوره 14، شماره 42، خرداد 1401، صفحه 63-92    اصل مقاله (430.08 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jsr.2020.28814.1902
نویسنده
حسن بساک*
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور (نویسنده مسئول)
چکیده
نازک‌‌خیالی‌‌ها، مضمون‌‌سازی‌‌ها و تصویر‌‌سازی‌‌های بدیع در غزلیات عبدالقادر بیدل دهلوی خواننده را با نوعی شگفتی، ابهام و پیچیدگیِ بیان روبه‌‌رو می‌کند. وی به‌عنوان نمایندۀ سبک هندی، در ایجاد تصاویر پیچیدۀ بدیع و درهم‌‌تنیده و مبهم، مهارت بسیاری دارد. بیشتر تصاویر اشعار او، بازتاب یک صحنه و موقعیت است؛ به‌‌گونه‌ای حسّی و ملموس یا ذهنی و معقول که با بهره‌‌گیری خاص شاعر از کلمات شکل می‌گیرند. چگونگی تصویرسازی و نحوۀ انعکاس تصاویر در شعر بیدل دهلوی، پرسش اصلی این پژوهش است. این مقاله که به روش توصیفی و تحلیل محتوا به انجام رسیده‌است، نشان می‌‌دهد سه شیوۀ متفاوت در کاربرد تصاویر شعری بیدل به لحاظ الگوبرداری از استادان برجستۀ پیشین و همچنین ابهام و ازدحام تصاویر، به چشم می‌‌خورد: الف) تصاویر سعدی و حافظ‌‌گونه؛ تصاویر ساده و خوش‌‌ساختی که در خدمت تجسّم‌بخشیدن به مفهوم و تداعی معنی شکل می‌گیرند. ب) تصاویر نظامی و خاقانی‌‌وار؛ که در این‌‌گونه اشعار، علاوه بر تصویر مرکزی و اصلی که بار معنایی بیت را به دوش می‌کشد، شاعر چند تصویر پیچیده و درهم‌‌تنیده را نیز برای ابهام هنری در شعر خلق می‌کند. ج) تصاویر خاص بیدل؛ تصاویر بسیار پیچیده و لایه‌‌لایه که گاه شعر را تا مرز بی‌معنی‌بودن می‌کشاند. این‌گونه تصاویر که به‌‌عنوان هویّت شعری بیدل محسوب می‌‌شوند، معمولاً کاربرد کمتری در غزلیات وی دارند.
کلیدواژه‌ها
بیدل دهلوی؛ سبک هندی؛ غزلیات؛ تصویرسازی؛ نازک خیالی
مراجع
  1. آرزو، عبدالغفور، خوشه‌هایی از جهان‌بینی بیدل، مشهد: ترانه، 1381.
  2. آزاد بلگرامی، غلام‌علی، خزانة عامره، چاپ کانپور، منشی نولکشور، 1871م.
  3. آشوری، داریوش، شعر و اندیشه، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز، 1380.
  4. احمد، عزیز، تاریخ تفکر اسلامی در هند، ترجمۀ نقی لطفی و محمدجعفر یاحقی، تهران: کیهان و انتشارات علمی و فرهنگی، 1366.
  5. اشرف‌زاده، رضا، فرهنگ‌‌ بازیافته‌های ادبی از متون‌‌ پیشین، مشهد: سخن‌‌گستر، 1386.
  6. اکبری‌‌حبشی، محمد؛ فرضی، حمیدرضا و دهقان، علی. «قاعده‌‌کاهی و غرابت قاموسی در غزلیات بیدل دهلوی»، فصلنامۀ مطالعات شبه‌قاره، دورۀ 7، شمارۀ 23، صص 7-24، دانشگاه سیستان و بلوچستان: تابستان 1394.
  7. اکرمی، محمدرضا، استعاره در غزل بیدل، چاپ اول، تهران: نشر مرکز،1390.
  8. بساک، حسن، سیر بیدل‌پژوهی و نگاهی دوباره به برخی ‌‌تازگی‌‌های سخن او، فصلنامۀ سبک‌‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شمارۀ 24،‏ صص 87-109، دکتر امید مجد: تابستان 1393.
  9. بهار، محمدتقی، سبک‌شناسی، 3 جلد، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر، 1370.
  10. بیدل دهلوی، عبدالقادر، کلیّات مولانا ابوالمعانی عبدالقادر بیدل دهلوی، به تصحیح خال‌محمد خسته و خلیل‌الله خلیلی، به اهتمام حسین آهی، چاپ اول، تهران: فروغی، 1366.
  11. پارساپور، زهرا، سبک هندی در دو حوزۀ ادبی ایران و هند، فرهنگ، سال 19، شمارۀ 1 و 2، صص 93-138، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: بهار و تابستان 1385.
  12. توحیدیان، رجب، مخالف‌‌خوانی و انحراف از نُرم در ‌‌شعر بیدل دهلوی، فصلنامۀ مطالعات شبه‌قاره، دورۀ 8، شمارۀ 27، صص 25-42، دانشگاه سیستان و بلوچستان: تابستان 1395.
  13. جدیدالاسلامی، حبیب؛ صفایی‌‌کشته‌‌گر، نسرین، موسیقی بیرونی دیوان بیدل دهلوی، فصلنامۀ مطالعات شبه‌قاره، دورۀ 3، شمارۀ 6، صص 65-88، دانشگاه سیستان و بلوچستان: بهار 1390.
  14. جوانی، حجّت‌اله؛ خادمی، سمیّه. منشأ آفرینش و جایگاه انسان در شعر بیدل دهلوی، فصلنامۀ مطالعات شبه‌قاره، دورۀ 6، شمارۀ 18، صص 7-28، دانشگاه سیستان و بلوچستان: تابستان 1393.
  15. حافظ، شمس‌الدین محمد، دیوان خواجه شمس‌‌الدین محمد حافظ شیرازی، به اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: به سرمایۀ کتابخانۀ زوّار، بی‌‌تا.
  16. حسینی، حسن، بیدل، سپهری و سبک هندی، چاپ اول، تهران: سروش، 1368.
  17. خوشگو، بندر بن داس، سفینه خوشگو، هند: انتشارات ادارۀ تحقیقات عربی- فارسی پنته، 1378ق.
  18. سرخوش، محمد‌افضل، کلمات الشعرا، هند: انتشارات دانشگاه مدارس، 1915م.
  19. سلجوقی، صلاح‌الدین، نقد بیدل، به اهتمام محمدابراهیم شریعتی افغانستانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات یکتا، 1380.
  20. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا، شاعر آینه‌ها (بررسی سبک هندی و شعر بیدل)، چاپ پنجم، تهران: آگاه، 1366.
  21. شمیسا، سیروس، سبک‌شناسی شعر، چاپ اول، تهران: انتشارات فردوس، 1374.
  22. ـــــــــــــــ ، سیر غزل در شعر فارسی، چاپ دوم، تهران: انتشارات فردوس، 1369.
  23. صائب تبریزی، میرزا محمدعلی، دیوان صائب تبریزی، به کوشش محمد قهرمان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1364.
  24. صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات در ایران، جلد پنجم، بخش دوم، تهران: انتشارات فردوس، 1371.
  25. فاطمی، حسین، تصویرگری در غزلیات شمس، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1364.
  26. فتوحی، محمود، بلاغت تصویر، تهران: انتشارات سخن، 1386.
  27. کاظمی، محمدکاظم، کلید در باز (رهیافت‌هایی در شعر بیدل)، تهران: سورۀ مهر، 1364.
  28. گوپاموی، محمد قدرت‌الله، نتایج الافکار، بمبئی: چاپخانۀ سلطانی، 1336.
  29. میری، مریم؛ صمصام، حمید. برجسته‌سازی‌های ادبی در شعر بیدل دهلوی، نشریۀ زیبایی‌شناسی ادبی، دورۀ 5، شمارۀ 20، صص 140-101، دانشگاه آزاد اسلامی اراک: تابستان 1393.
30. یاحقی، محمدجعفر، فرهنگ اساطیر، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی و سروش، 1369

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 491
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 256


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب