تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 475 |
تعداد مقالات | 4,928 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,260,074 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,884,247 |
پایش تغییرات نمایههای پرندگان و ماهیان تالاب بینالمللی هامون با استفاده از ماتریس متقاطع کیسیم | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 مهر 1399 اصل مقاله (1004.93 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2020.33333.1624 | ||
نویسندگان | ||
ملیحه عرفانی ![]() | ||
1استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل | ||
2استادیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه بیرجند | ||
3دانش آموخته کارشناسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه زابل | ||
چکیده | ||
تغییرات بومشناختی شدید تالابهای بینالمللی هامون در دهههای اخیر منجر به قرار گرفتن آن در لیست سیاه مونترال شده است. از این رو در این پژوهش پیشبینی و اعتبارسنجی تغییرات نمایههای پرندگان و ماهیان در آینده برای این تالابها مورد توجه قرار گرفت. روش مورد استفاده ماتریس آثار متقاطع کیسیم بوده که توسط آن اثر هر متغیر بر دیگر متغیرها در بازه عددی 3+ (اثر شدید و مثبت) تا 3- (اثر شدید و منفی) توسط متخصصان محیطزیست ارزشگذاری شده است. با توجه به محدودیتهای این روش از نظر تعداد متغیرها و فراوانی متغیرها، عوامل اثرگذار بر این نمایهها در چهار دسته کلی تحت عنوان متغیر اقتصادی، اجتماعی، مدیریت حیاتوحش و مدیریت منابع آب در نظر گرفته شد. بهمنظور بهدست آوردن احتمالات متغیرها و پیشبینی ارزش نمایهها در سال 1412، از مُد نظرات استفاده و روند آینده شبیهسازی شد. اعتبارسنجی مدل با استفاده از بازدیدهای میدانی طی دو سال متوالی انجام گرفت. نتایج حاصل از شبیهسازی کیسیم نشان داد که نمایههای پرندگان و ماهیان در طول سالهای 1383 تا 1412 روند نزولی خواهند داشت. نمایه پرندگان به ترتیب از 77/0 به 28/0 و ماهیان از 60/0 به 22/0 خواهد رسید. بر اساس نتایج اعتبارسنجی، صحت مدل قابل قبول است و میتوان با اطمینان به نتایج بهدست آمده از نظرات کارشناسان در ماتریس اثرات متقاطع اعتماد کرد. این مطالعه نشان داد روش کیسیم به خوبی اثرات متقابل بین اجزاء سیستم را بررسی میکند و از این طریق قادر به پیشبینی اثرات آینده است. عوامل اقتصادی و اجتماعی ضعیف، خود منجر به بدتر شدن وضعیت نمایههای ماهیان و پرندگان میشود و با بدتر شدن این شرایط، فشار بر منابع نیز بیشتر خواهد شد. روند نزولی مدیریت حیاتوحش و منابع آب نیز هشداری جدی است که باید مورد توجه تصمیمگیران قرار گیرد. تغییرات بومشناختی شدید تالابهای بینالمللی هامون در دهههای اخیر منجر به قرار گرفتن آن در لیست سیاه مونترال شده است. از این رو در این پژوهش پیشبینی و اعتبارسنجی تغییرات نمایههای پرندگان و ماهیان در آینده برای این تالابها مورد توجه قرار گرفت. روش مورد استفاده ماتریس آثار متقاطع کیسیم بوده که توسط آن اثر هر متغیر بر دیگر متغیرها در بازه عددی 3+ (اثر شدید و مثبت) تا 3- (اثر شدید و منفی) توسط متخصصان محیطزیست ارزشگذاری شده است. با توجه به محدودیتهای این روش از نظر تعداد متغیرها و فراوانی متغیرها، عوامل اثرگذار بر این نمایهها در چهار دسته کلی تحت عنوان متغیر اقتصادی، اجتماعی، مدیریت حیاتوحش و مدیریت منابع آب در نظر گرفته شد. بهمنظور بهدست آوردن احتمالات متغیرها و پیشبینی ارزش نمایهها در سال 1412، از مُد نظرات استفاده و روند آینده شبیهسازی شد. اعتبارسنجی مدل با استفاده از بازدیدهای میدانی طی دو سال متوالی انجام گرفت. نتایج حاصل از شبیهسازی کیسیم نشان داد که نمایههای پرندگان و ماهیان در طول سالهای 1383 تا 1412 روند نزولی خواهند داشت. نمایه پرندگان به ترتیب از 77/0 به 28/0 و ماهیان از 60/0 به 22/0 خواهد رسید. بر اساس نتایج اعتبارسنجی، صحت مدل قابل قبول است و میتوان با اطمینان به نتایج بهدست آمده از نظرات کارشناسان در ماتریس اثرات متقاطع اعتماد کرد. این مطالعه نشان داد روش کیسیم به خوبی اثرات متقابل بین اجزاء سیستم را بررسی میکند و از این طریق قادر به پیشبینی اثرات آینده است. عوامل اقتصادی و اجتماعی ضعیف، خود منجر به بدتر شدن وضعیت نمایههای ماهیان و پرندگان میشود و با بدتر شدن این شرایط، فشار بر منابع نیز بیشتر خواهد شد. روند نزولی مدیریت حیاتوحش و منابع آب نیز هشداری جدی است که باید مورد توجه تصمیمگیران قرار گیرد. | ||
کلیدواژهها | ||
تالاب؛ هامون؛ KSIM؛ شبیهسازی متقاطع؛ نمایه. | ||
مراجع | ||
احمد پور، موسی؛ احمدپور، محسن؛ حسینی، سیدحمید؛ هوشیار، فرزاد؛ حسنزاده حسینآبادی، حسن، سینکاکریمی، محمد حسین (1393). بررسی جایگاه حفاظتی تالاب سرخرود با استفاده از وضعیت پرندگان، انطباق با معیارهای انتخاب IBA و کنوانسیون رامسر، فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب، سال 6، شماره 4 ، صص 20-5. پیری، حلیمه (1390). برآورد نیاز آبی زیستمحیطی تالاب هامون، اکوبیولوژی تالاب، سال 2، شماره 6، صص 69-57. پیری، حلیمه؛ انصاری، حسین (1392). بررسی خشکسالی دشت سیستان و تاثیر آن بر تالاب بینالمللی هامون، مجله اکوبیولوژی تالاب، سال 5، شماره1، صص 74-63. حسنزاده کیابی، بهرام؛ مجنونیان، هنریک؛ گشتاسب میگونی، حمید؛ منصوری، جمشید (1383). معیارهای پیشنهادی برای ارزیابی جایگاه حفاظتی تالابهای ایران، مجله محیط شناسی، شماره 33، صص 89- 74. حلاج، زینب؛ صدیقی، حسن؛ فرهادیان، همایون (۱۳۹۴). اثرات زیستمحیطی توفانهای گرد و غبار در جنوب شرقی ایران (مورد مطالعه: تالاب هامون)، کنفرانس بینالمللی پژوهشهای نوین در علوم کشاورزی و محیطزیست، مالزی، موسسه سرآمد همایش کارین، 24 آذر 94، [http://www.civilica.com/Paper-ASECONF01-ASECONF01_180.html]. خسروی، محمود (1389). تحلیل زمانی- مکانی پایدار دریاچههای هامون، تحقیقات منابع آب ایران، سال 6، شماره 3، صص 79-68. رئیسپور، کوهزاد؛ طاوسی، تقی؛ خسروی، محمود (۱۳۸۷)، خشکسالی و اثرات نامطلوب آن بر اکوسیستمهای گیاهی و جانوری تالاب هامون، اولین همایش ملی تالابهای ایران، اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۴ اسفند ۱۳۸۷، [https://www.civilica.com/Paper-WETLAND01-WETLAND01_093.html]. سازمان فضای ایران (1399). پایش ماهواره ای دریاچه های هامون سیستان در سال 1395 و 1396.[https://isa.ir] [29/5/2020]. شریفیکیا، محمد (1389). پایش تغییرهای تراز آبی در دریاچه هامون، مبتنی بر تحلیل سری زمانی تصاویر سنجش از دوری، برنامه ریزی و آمایش فضا، سال 14، شماره 3، صص 175- 155. عرب، نرگس؛ میرکریمی، سیدحامد؛ سلمان ماهینی، عبدالرسول (1397). کاربرد روش ماتریس متقابل کیسیم (KSIM) در ارزیابی اثر ترافیک شهری بر روی کیفیت هوا (مطالعهی موردی: شهر تهران)، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیطزیست، Doi: 10.22034/jest.2018.10483.1906 ملکی نجف آبادی، سعیده؛ راهداری، وحید؛ حبیبی، حسین؛ عبدلی، مهدی (۱۳۸۹). کاربرد سنجش از دور در مطالعه وضعیت زیستمحیطی گونههای پرندگان ذخیرهگاههای آبی چاهنیمهها، چهارمین همایش تخصصی مهندسی محیطزیست، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده محیطزیست، 10 آبان 1389، [http://www.civilica.com/Paper-CEE04-CEE04_694.html]. نوری، غلامرضا؛ اربابی، طیبه؛ نوری، سهیلا (1386). تالاب هامون حیات سیستان، تهران: انتشارات سپهر، 131ص. نوری، غلامرضا؛ شهریاری، علیرضا؛ عرفانی، ملیحه؛ کریمی، صادق (1389). اطلس گونههای شاخص گیاهی و جانوری استان سیستان و بلوچستان، تهران: انتشارات سپهر، 244 ص. Austin, Z., Mcvittie, A., Mccracken, D., Moxey, A., Moran, D., White, O.C.L., (2015). Integrating quantitative and qualitative data in assessing the cost-effectiveness of biodiversity conservation programmes. Biodiversity and Conservation, Vol. 24, No. 6, 1359–1375. Butchart, S., Walpole, M., Collen, B., Strien, A., Scharlemann, J., Almond, R., Baillie J.E., Bomhard, B., Brown, C., Bruno, J., Carpenter, K.E. ,Watson, R., (2010). Global biodiversity: indicators of recent declines. Science, Vol. 328, 1164- 1168. Campanella, L., Conti, M.E., Cubadda, F., Sucapane, C., (2001). Trace metals in seagrass, algae and molluscs from an uncontaminated area in the Mediterranean. Environmental Pollution, Vol. 111, No.1, 117-126. Carwardine, J., Oconnor, T., Legge, S., Macke, B., Possingham, H.P., Martin, T.G., (2012). Prioritizing threat management for biodiversity conservation. Conservation Letters, Vol. 5, 196–204. Corral Quintana, S., Legna de la Nuez, D., Legna Verna, C., Hernandez Hernandez, J., Romero Manrique de Lara, D., (2016). How to improve strategic decision-making in complex systems when only qualitative information is available. Land Use Policy, Vol. 50, 83–101. De Astudillo, L. R., Yen, I. C., Bekele, I., (2005). Heavy metals in sediments, mussels and oysters from Trinidad and Venezuela. Revista de biología tropical, Vol. 53, No.1, 41-53. Erfani, M., Afrougheh, S., Ardakani, T., Sadeghi, A., (2015). Tourism positioning using decision support system (case study: Chahnime-Zabol, Iran). Environ Earth Sci., Vol. 74, No. 4, 3135-3144. Godet, M., (2007). Manuel de prospective stratégique. Paris: Dunod. 3th edition. Pp 279. Godet, M., Durance, P., (2011). Strategic Foresight for Corporate and Regional Development. UNESCO, pp 180. Gordon. T. G. 1994. Cross Impact Method. United Nation, University Millennium Project. Futures Research Methodology. Pp. 1-2. Hajihosseini, H., Hajihoseini, M., Morid, S., Booij, M., (2016). Hydrological Assessment of the 1973 Treaty on the Transboundary Helmand River, Using the SWAT Model and a Global Climate Database. Water Resources Management, Vol. 30, No. 13, 4681-4694. Hu, H., Liu, J., Zheng, C., Zhang, D., Huang, K., (2020). Evaluation of historical and future wetland degradation using remote sensing imagery and land use modeling. Land Degradation and Development., Vol. 31, No. 1, 65-80. Kane, J., (2002). A Primer for a New Cross-Impact Language KSIM. Tecnological Forecasting and Social Change, Vol. 4, No. 1, 129-142. Magnano, A.L., Fracassi, N.G., Nanni, A.S., Quintana, R. D., (2019). Changes in bird assemblages in an afforestation landscape in the Lower Delta of the Paraná River, Argentina. Emu - Austral Ornithology, Vol. 119, No. 4, 346-354. Mansoori, J., (2012.) National Reports submitted to the 11th meeting of the Conference of the Contracting Parties. Islamic Republic Of Iran.] http://www.ramsar.org[,]11 February 2020[. Mavroulidou, M., Hughes, S.J., Hellawell, E.E., (2007). Developing the interaction matrix technique as a tool assessing the impact of traffic on air quality. Journal of Environmental Management, Vol. 84, 513–522. Najafi, A., Vatanfada, J., (2013). TransboundaryTransboundary Water Management Improvements, the Way Forward in the Middle East; Case Study: TransboundaryTransboundary Water Management of Iran and Neighbors. Geopolitics Quarterly, Vol. 8, No. 4,135-155. Ramsar (Convention on Wetlands)., (2016). List of Wetlands of International Importance included in the Montreux Record. ]https://www.ramsar.org/document/list-of-wetlands-of-international-importance- included-in-the-montreux-record[, ]11 February 2020[. Springate-Baginski, O., Allen, D., Darwall, W.R.T. (eds.), (2009). An Integrated Wetland Assessment Toolkit: A guide to good practice. Gland Switzerland: IUCN and Cambridge, UK: IUCN Species Programme, 144p. Wallace, K.J., Wagner, C., Smith, M.J., (2016). Eliciting human values for conservation planning and decisions: A global issue. Journal of Environmental Management, Vol. 170, 160-168. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 90 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 29 |