اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 30 |
| تعداد شمارهها | 691 |
| تعداد مقالات | 6,782 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,081,155 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,478,792 |
تأثیر گفتمان بصری در تداوم و تقویت قرائت های تحریفی از واقعه کربلا (مطالعه موردی: تصویرسازی محاربه قاسم بن الحسن(ع) در مراثی دوره قاجار، اثر میرزا علی قلی خویی) | ||
| نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام | ||
| مقاله 11، دوره 15، شماره 28، مرداد 1400، صفحه 231-262 اصل مقاله (2.1 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2020.35590.2909 | ||
| نویسندگان | ||
| مصطفی لعل شاطری1؛ هادی وکیلی* 2؛ علی ناظمیان فرد2 | ||
| 1دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی از دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد | ||
| چکیده | ||
| ازجمله موضوعات مغفول در زمینه تحریفات واقعه کربلا، تأثیر عناصر بصری در تداوم و تقویت این جریان است. این تحریفات که در گزارشهای روضهالشهدا، متأثر از آثار پیشین، تا حد بارزی بهصورت تجمیع شده بروز یافت، در دوره قاجار با ورود چاپ سنگی و سهولت در انتشار کتاب، در دیوانهای مراثی بهصورت گسترده ادامه یافت. در این میان یکی از قابلیتهای چاپ سنگی، بهرهگیری از تصویرسازیهای درونِ متن و مرتبط با وقایع (ترجمه گفتمان مکتوب به گفتمان بصری) بود. هدف از پژوهش حاضر با تکیهبر روش توصیفی-تحلیلی پاسخ به این پرسش است که تصویرسازیهای میرزا علیقلی خویی از مجلس محاربه قاسم بن الحسن(ع) با فرزندان اَزرَق شامی، در طوفانالبکاء، ماتمکده و اسرارالشهاده، بهمثابه گفتمانی بصری از چه پیشامتنهای متأثر و تا چه میزان در تداوم و تقویت این گزارش تحریفآمیز نقش داشته است؟ یافتهها حاکی از آن میباشد که تصاویر (متن) ضمن تأثیر از پیشامتنهای موجود و اختصاصاً روضهالشهدا، به گسترش این گزارش تحریفآمیز پرداخته است، بهطوریکه این جریان را میتوان متأثر از هنجارها و باورهای جامعه و اختیارات هنری، جهت خلق سیمایی حماسی از قاسم(ع) و نیز نمایش قدرت تصویرسازی در تقابل نسبی با سایر گونههای مراسم یادبود کربلا دانست. واژگان کلیدی: قاسم بن الحسن(ع)، گفتمان بصری، قرائتهای تحریفی، تصویرسازی، چاپ سنگی، میرزا علیقلی خویی. | ||
| کلیدواژهها | ||
| قاسم بن الحسن (ع)؛ گفتمان بصری؛ قرائتهای تحریفی؛ تصویرسازی؛ چاپ سنگی؛ میرزا علیقلی خویی | ||
| اصل مقاله | ||
| مراجع | ||
|
ابناثیر، عزالدین على، (1385ق)، الکامل فی التاریخ، ج4، بیروت: دار صادر.
ابنبابویه، محمد بن على، (1376ش)، الأمالی، تهران: کتابچی.
قاضینعمان، حیون، (1409ق)، شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار(ع)، ج3، قم: جامعه مدرسین.
ابنرسان، فضیل، (1406ق)، تسمیه من قتل مع الحسین(ع)، قم: موسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث.
ابنسعد، محمد، (1374ش)، طبقات الکبرى، ج5، ترجمه محمود مهدوىدامغانى، تهران: فرهنگ و اندیشه.
ابنطاووس، على بن موسى، (1348ش)، اللهوف على قتلى الطفوف، تهران: جهان.
ابنفندق، ظهیرالدین ابوالحسن علی، (1385ش)، لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب، ج1، قم: مکتبه آیت الله مرعشی.
اصفهانى، ابوالفرج على بن حسین، (1339ش)، مقاتل الطالبیین، ج1، ترجمه جواد فاضل، تهران: علمی.
امین، سید محسن، (1347ق)، رساله التنزیه لاعمال الشبیه، صیدا: عرفان.
امین، سید محسن، (1428ق)، المجالس السنیه فی مناقب و مصائب العتره النبویه، قم: المکتبه الحیدریه.
بروجردی، اسماعیل، (1399ش)، اسرارالشهاده، بهکوشش مصطفی لعل شاطری، تهران: سوره مهر.
بلاذری، احمد بی یحیی، (1417ق)، انساب الاشراف، ج3، بیروت: دارالفکر العربی.
بلوکباشی، علی، (1370ش)، «توصیفی از تعزیه عروسی قاسم(ع)»، تئاتر، شماره 16: 88-63.
بوذری، علی، (1390ش)، چهل طوفان، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
بیدل (بادشتی رودباری قزوینی)، قربان بن رمضان، (1398ش)، ماتمکده، بهکوشش مصطفی لعلشاطری، مشهد: مرندیز.
جوهری، میرزا محمد ابراهیم، (1398ش)، طوفانالبکاء فی مقاتلالشهدا، بهکوشش مصطفی لعلشاطری، مشهد: مرندیز.
خاکی، محمدرضا، (1378ش)، «مجلس شبیه شهادت حضرت قاسم(ع)»، هنر، شماره 40: 78-66.
خصیبى، حسین بن حمدان، (1419ق)، الهدایه الکبرى، بیروت: البلاغ.
خوارزمی، موفق بن احمد، (1370ق)، مقتل الحسین(ع)، ج2، تحقیق محمد سماوی، قم: انوار الهدی.
دینورى، ابوحنیفه احمد بن داود، (1371ش)، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوىدامغانى، تهران: نشر نى.
رنجبر، محسن، (1392ش)، جریان شناسی تاریخی قرائتها و رویکردهای عاشورا از صفویه تا مشروطه با تأکید بر مقاتل، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
سماوی، محمد، (1384ش)، ابصار العین فی انصارالحسین(ع)، قم: زمزم هدایت.
صحتیسردرودی، محمد، (1394ش)، تحریف شناسی عاشورا و تاریخ امام حسین(ع)، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
صداقت، سیدعلیاکبر، (1392ش)، مقتل قاسم بن الحسن(ع)، تهران: ایده برتر.
ضیایی، سید عبدالحمید، (1396ش)، جامعهشناسی تحریفات عاشورا: نگرشی انتقادی-آسیبشناسی به روضهها، مقاتل و ادبیات منظوم، تهران: هزاره ققنوس.
طبرسى، فضل بن حسن، (1390ق)، إعلام الورى بأعلام الهدى، تهران: اسلامیه.
طبری، محمد بن جریر، (1375ش)، تاریخ طبری، ج7، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
فتالنیشابورى، محمد بن احمد، (1375ش)، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ج1، قم: رضی.
فرهود، نرگس، (1390ش)، «بررسی حکم خانی»، پیام بهارستان، شماره 13: 410-408.
کاشفی، حسین، (1390ش)، روضه الشهدا، تصحیح حسین ذوالفقاری، تهران: معین.
کریمزادهتبریزی، محمدعلی، (1363ش)، احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هند و عثمانی، ج1، لندن: بینا.
گلیزاوه، غلامرضا، (1378ش)، حضرت قاسم بن حسن(ع)، قم: امابیها.
لعلشاطری، مصطفی، (1397ش)، نخستین رویاروییهای هنر عصر ناصری با هنر غرب (موسیقی، نمایش، نقاشی)، مشهد: مرندیز.
مارزلف، اولریش، (1390ش)، تصویرسازی داستانی در کتابهای چاپ سنگی فارسی، ترجمه شهروز مهاجر، تهران: نظر.
مجلسى، محمد باقر، (1403ق)، بحار الانوار، ج44، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مطهری، مرتضی، (1361ش)، حماسه حسینی، تهران: صدرا.
مفید، محمد، (1380ش)، الارشاد، ترجمه محمدباقر ساعدىخراسانى، تهران: اسلامیه.
نوری، حسین، (1386ش)، لولو و مرجان، قم: بنیالزهرا(س).
ولوی، علیمحمد، (1389ش)، «بررسی شهادت قاسم بن حسن(ع) در منابع تاریخی و متون تعزیه»، مطالعات تاریخ اسلام، شماره 5: 158-130.
چاپ سربی
جوهری، محمدابراهیم، (1265ق)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، مسئول چاپ: محمد اسماعیل تهرانی.
جوهری، محمدابراهیم، (1269ق)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، مسئول چاپ: عبدالکریم.
جوهری، محمدابراهیم، (1271ق) (الف)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، مسئول چاپ: الله قلیخان.
جوهری، محمدابراهیم، (1272) (الف)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، مسئول چاپ: ناشناس.
قائممقام فراهانی، عیسی، (1233ق)، رسالۀ جهادیه، مسئول چاپ: محمدعلی آشتیانی.
چاپ سنگی
آقاسی، عباس، (1252ق)، نشانهای دولت علیه ایران، کاتب: علیاکبر، مسئول چاپ: مسئول چاپ: کارخانه مبارکه.
بروجردی، اسماعیل، (1268ق)، اسرار الشهاده، کاتب: عبدالحسین بن ابراهیم، مسئول چاپ: میرزا علیاکبر.
بیدل، قربان بن رمضان، (1266ق)، ماتمکده، کاتب: عبدالحمید تفرشی (صفا)، مسئول چاپ: ملا عباسعلی.
جوهری، محمدابراهیم، (1270)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، کاتب: ناشناس. مسئول چاپ: آقا میرزا اسدالله.
جوهری، محمدابراهیم، (1271ق) (ب)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، کاتب: محمد خوانساری، مسئول چاپ: ناشناس.
جوهری، محمدابراهیم، (1272ق) (ب)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، کاتب: محمدرضا خوانساری. مسئول چاپ: ناشناس.
جوهری، محمدابراهیم، (بیتا) (الف)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، کاتب: ناشناس، مسئول چاپ: ناشناس.
جوهری، محمدابراهیم، (بیتا) (ب)، طوفان البکاء فی مقاتل الشهدا، کاتب: ناشناس، مسئول چاپ: ناشناس.
قرآن، (1249ق)، کاتب: محمدحسین تبریزی. مسئول چاپ: محمد صالح شیرازی.
مکتبیشیرازی، (1259ق)، لیلی و مجنون، کاتب: سید یوسف میلانی، مسئول چاپ: بهرام اردبیلی.
Aslanian, Sebouh David, (2014), “The Early Arrival of Print in Safavid Iran: Some New Light on the First Armenian Printing Press in New Julfa”, Handes Amsorea, (vol 127), 383-468.
Emami, Farshid, (2017), “The Lithographic Image and Its Audiences”, Technologies of the Image: Art in 19th Century Iran. ed. David J Roxburgh and Mary McWilliams, Cambridge: Harvard Art Museums.
Flaskerud, Ingvild, (2015), “Aruze Qasem: A Theatrical Event in Shia Female Commemorative Rituals”, People of the Prophet’s House: Artistic and Ritual Expressions of Shi'i Islam, London: Azimuth.
Marzolph, Ulrich, (2001), “Popular Literature in the Qajar Period”, Asian Folklore Studies, (vol40), 215-236.
Scarce, Jennifer, (2015), “Ancestral Themes in the Art of Qajar Iran 1785–1925”, Islamic Art in the 19th Century: Tradition, Innovation and Eclecticism, ed. Doris Behrens-Abouseif and Stephen Vernoit, Leiden: Brill.
Shcheglova, Olimpiada, (1999), “Versions of Persian Manuscripts of Indian Manufacture in the Nineteenth Century”, Manuscripta Orientalia, (vol 5), 12-22.
Surhone, Lambert, (2010), Qasim Ibn Hasan, Mauritius: Betascript Publishing.
URL: Floor, Willem. (1990). “ČĀP”. Encyclopædia Iranica. Available Online at: http://www.iranicaonline.org/articles/cap-print-printing-a-persian-word-probably-derived-from-hindi-chapna-to-print-see-turner-no | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 675 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 611 |
||