تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 550 |
تعداد مقالات | 5,698 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,964,438 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,347,964 |
ریشهیابی علل نابودی مراتع با رویکرد آیندهپژوهی در منطقه سیستان | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 10، دوره 10، شماره 28، تابستان 1400، صفحه 171-186 اصل مقاله (1.29 MB) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2020.34563.1672 | ||
نویسنده | ||
مرتضی صابری ![]() | ||
استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده آب و خاک، دانشگاه زابل | ||
چکیده | ||
مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل ریشهای نابودی مراتع به روش توصیفی- تحلیلی در منطقه سیستان انجام شد. به این منظور در ابتدا به روش میدانی، مرور منابع و طوفان فکری ۸۱ عامل شناسایی شده و در چهاربخش ۱) مدیریتی- سیاسی ، ۲) اجتماعی، فرهنگی و آموزشی، ۳) اقتصادی و ۴) بومشناختی قرار گرفت.ماتریس اثرات متقابل با عوامل شناسایی شده در قالب پرسشنامه تشکیل و توسط ۳۶ پاسخگو از متخصصین، کارشناسان و بهرهبرداران تکمیل شد.عوامل شناسایی شده با استفاده از روش تحلیل ساختاری در نرمافزار MICMAC جهت به دست آوردن عواملی با بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری غربال شدند. وضعیت پراکندگی عوامل در محورهای تأثیرپذیری و تأثیرگذاری در روشهای مستقیم و غیرمستقیم و همین طور اثرات احتمالی مستقیم و غیرمستقیم تحلیل ساختاری نشان داد که سیستم از پایداری برخوردار است. براساس نتایج بهدست آمده مهمترین عواملی که باتوجه به آنها میتوان تحولات آینده راکنترل کرد نه مورد بوده که برای هر گونه برنامه و اقدام جهت بازسازی مراتع باید اول وضعیت این عوامل را بهبود بخشید. هشت مورد از این عوامل در بخش مدیریتی- سیاسی و یک مورد در بخش اجتماعی، فرهنگی و آموزشی قرار دارد. از این بین سه عامل عدم انتخاب مسئولین شایسته، حاکم بودن روابط بر ضوابط و بیمسئولیتی نمایندگان مجلس در همه روشها به عنوان موثرترین عوامل شناسایی شد. عوامل عدم حفاظت صحیح از منابع پایه و ژنتیکی، عدم استفاده صحیح از خدمات و مواهب طبیعی و فرهنگی، و مشکلات مرزنشینی نیز وابستهترین عوامل بوده و بهعنوان شاخص وضعیت مراتع شناسایی شد که پایش وضعیت آنها به-عنوان معیاری جهت سنجش میزان موفقیت مدیریت پیشنهاد میشود. نتایج این مطالعه نشان داد که بحران وضعیت مراتع در سیستان بیش از هر چیز یک بحران مدیریتی- سیاسی در سطوح بالای دولتی و نه بومشناختی در سطوح پایین محلی است. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل ساختاری؛ ناپایداری توسعه پایدار؛ سیستمهای اجتماعی-بومشناختی پیچیده | ||
مراجع | ||
امیری لمر مسعود، مرادمند جلالی عقیل (1393). بررسی عوامل مؤثر در تخریب منابع طبیعی (مطالعه موردی: حوضه 9 شفارود، توسعه پایدار جنگل، دوره 1 ، شماره 4، صص 320-309. باباذکری فاطمه، نوری پور مهدی، شریفی زینب (1395). شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر در تخریب مراتع و جنگلها: مورد مطالعه بخش مرکزی شهرستان دنا، تحقیقات جنگل های زاگرس، دوره 3، شماره 2، صص ۴۳-۶۶. بدری پور حسن (1391). مرتع و تغییر اقلیم، مجله جنگل و مرتع، سال 93، شماره 94، صص 74-71. پورمحمدی محمدرضا (1389). مهندسی مجدد فرآیند برنامهریزی با تأکید بر کاربرد آیندهنگاری. فصلنامه جغرافیا و توسعه دوره 8، شماره 20، صص 37-58. جهانی شکیب فاطمه، عرفانی ملیحه، یوسفی الهام (1399). تبیین ساختاری پیشرانهای موثر در مدیریت محیط زیست استان خراسان جنوبی، برنامه ریزی و آمایش فضا، سال 24، شماره 1، صص 109- 127. خیرگو منصور، شکری زینب (۱۳۹۰). توسعه فرایند سیاست گذاری با استفاده از راهبرد اینده نگاری، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نظامی، سال ۱۱، شماره ۴۲، صص ۷۱- ۱۰۲. ربیعی مینا (1393). مرتعداری، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 134 ص. رودگرمی پژمان، انصاری ناصر، فراهانی ابراهیم (1290). بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر در تخریب منابع طبیعی استان تهران، تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 18 (1)، صص 171- 151. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان سیستان و بلوچستان (1390). سالنامه آماری استان سیستان و بلوچستان، فصل اول: سرزمین،آب و هوا. 58ص. سید اخلاقی سیدجعفر، انصاری ناصریوسف کلافی سعید (1391). بررسی عوامل اجتماعی اقتصادی موثر بر تخریب منابع طبیعی استان اردبیل از دیدگاه بهره برداران و کارشناسان، تحقیقات مرتع و بیابان ایران، دوره 19، شماره 1، صص 148-133. طالبیان حامد، مولایی محمد مهدی، قراری فریما (1396) .تحلیل ساختاری به روش میکمک فازی در آیندهنگاری راهبردی (مطالعه موردی آیندهپژوهی ایران 1394)، دوفصلنامه آینده پژوهشی ایران، دوره 2، شماره 1، صص 104- 75. عرفانی ملیحه، میرچراغخانی یاسر (1398). تعیین پیشرانهای توسعه گردشگری طبیعی و فرهنگی در سیستان با روش تجزیه و تحلیل ساختاری، محیط زیست طبیعی، منابع طبیعی ایران، سال 72 ، شماره یک، صص 97-111. علی اکبریاسماعیل، اکبری مجید (1396). مدل سازی ساختاری تفسیریِ عوامل مؤثر بر زیست پذیری کلانشهر تهران، برنامه ریزی و آمایش فضا، سال 21، شماره 1، صص 31-1. کریمی کبری، کرمی دهکردی اسماعیل (1395). عدم تعادل دام و مرتع و تاثیر طرح های مرتعداری: مطالعه موردی در شهرستان ماهنشاه، مرتع، سال دهم، شماره 1، صص 26- 11. مقدم محمد رضا (1393). مرتع و مرتعداری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم. 470 ص. مولایی محمد مهدی، طالبیان، حامد (1394). آینده پژوهشی مسائل ایارن با روش تحلیل ساختاری، مجلس و راهبرد، سال 23، شماره 86، صص 32- 5. Berkes, F., T.T. Hughes, R.S. Steneck, J.A. Wilson, D.R. Bellwood, B. Crona & C. Folke, et al. 2008. Globalization, roving bandits, and marine resources. Science, 311(5767):1557-1558. Bertuol-Garcia, D., Morsello, C., El-Hani, C.N. & Pardini, R. 2017. A conceptual framework for understanding theperspectives on the causes of thescience – practice gap in ecology and conservation, Biological Reviews, 93(2), DOI: 10.1111/brv.12385. Brown, J.R. &Havstad, K.M. (2016) .Using ecological site information to improve landscape management for ecosystem services, Rangelands, 38(6): 318-321. Charnley, S., Carothers, C., Satterfield, T., Levine, A., R.Poe, M., Norman, K., Donatuto, J., Mascia, M.B., Levin, P.S., Basurto, X., Hicks, C.C., García-Quijano, C. & Martin, K.S. (2017). Evaluating the best available social science for natural resource management decision-making , Evironmental Science & Policy, 73: 80-88. Chine, L., T. Djeddi & A. Haidouchi. 2017. Foreign Direct Investment as an Instrument to Promote Entrepreneurship in Algeria: Structural Analysis Using MICMAC Method. Journal of Business and Management Sciences, 5: 120-124. Delgado-Serrano, M., P. Vanwildemeersch, S. London, C. E. Ortiz-Guerrero, R. Escalante Semerena & M. Rojas. 2016. Adapting prospective structural analysis to strengthen sustainable management and capacity building in community-based natural resource management contexts. Ecology and Society, 21: 36. Godet, A.J., M.F. Meunier & F. Roubelat. 2003, Structural analysis with the MICMAC method & actors' strategy with MACTOR method, in Glenn, J.C. and Gordon, T.J. (Eds), AC/UNU Millennium Project: Futures Research Methodology, V2.0, AC/UNU, pp. 7-10. Godet, M., 2008. Strategic Foresight La Prospective. Cahiers du LIPSOR, 143p. Norgaard, R.B., 2008. Finding hope in the millennium ecosystem assessment.Conserv. Biol, 22(4): 862- 869. Ostrom, E., 2009. A general framework for analyzing sustanibility of social-economical systems. Science, 325: 419-422. Pennisi, E., 2003. Systems biology. Tracing life's circuitry. Science, 302(5651):1646-1649. Sanaei, A., Mingshi, L. & Arshad, A. (2019). Topography, grazing, and soil textures control over rangelands' vegetation quantity and quality, Science of The Total Environment, 697 (20): 134153 Shanker, R. & A.J. Barsila. 2008. Livestock and Rangelands in selected high altitude districs of Nepal: a review intiative for social thrasformation Nayabzaar-16, Kathmandu, Nepal. Van Den Berg, M., 2010. Household income strategies and natural disasters: Dynamic livelihoods in rural Nicaragua. Ecological Economics, 69(3): 592-602. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 236 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 148 |