
تعداد نشریات | 33 |
تعداد شمارهها | 769 |
تعداد مقالات | 7,457 |
تعداد مشاهده مقاله | 12,441,644 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 8,469,556 |
بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعۀ ساختار کالبدی- فضایی شهر قم با رویکرد آیندهپژوهی | ||
مجله جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 10، دوره 18، شماره 61، دی 1399، صفحه 247-276 اصل مقاله (1.33 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jGDIJ.2021.5853 | ||
نویسندگان | ||
سید علی حسینی1؛ حسین یغفوری* 2؛ زهره هادیانی3 | ||
1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
2دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
3استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
چکیده | ||
امروزه آگاهی از ساختار فضایی شهرها و دلایلی که در دورههای مختلف بر چگونگی گسترش فضایی آن حاکم بوده، برای کنترل گسترش آن ضرورت دارد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه ساختار کالبدی-فضایی شهر قم با رویکرد آینده پژوهی میباشد. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی، از حیث روش ترکیبی از روشهای اسنادی و پیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آیندهپژوهی است که با بهکارگیری ترکیبی از مدلهای کمی و کیفی صورت گرفته است. روش جمعآوری اطلاعات مطالعات کتابخانهای و میدانی است. در این پژوهش از روش تحلیل ساختاری و تکنیک دلفی استفادهشده است. نرمافزارهای مورداستفاده در این پژوهش نرمافزار MIC MAC و ARC GIS میباشد. بر اساس مدل تحلیل ساختاری تعداد 38 شاخص در 6 گروه متغیر بر اساس مطالعات پیشین و نظر کارشناسان شناسایی و موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان تأثیرگذاری متغیرهای کالبدی و متغیر سیاسی – مدیریتی بسیار بیشتر از میزان تأثیرپذیری آنهاست و درواقع بهعنوان مهمترین متغیرهای مؤثر بر توسعه کالبدی – فضایی شهر قم شناخته شدند. از سوی دیگر در بین شاخصهای موردسنجش، شاخصهای تبدیلشدن شهرستان قم به استان در سال 1375 و ارتقاء شهر قم به مرکز استان، رونق تجارت و شکلگیری بازار و گسترش آن و سیاستهای دولت و قوانین و مقررات شهری بهعنوان مهمترین شاخصهای مؤثر شناسایی شدند. | ||
کلیدواژهها | ||
" توسعه"؛ "ساختار کالبدی-فضایی"؛ "رویکرد آینده پژوهی"؛ "شهر قم | ||
مراجع | ||
اصغرپور، محمدجواد (1382). تصمیمگیری گروهی و نظریۀ بازیها با نگرش تحقیق در عملیات، چاپ اول. تهران. دانشگاه تهران. افروغ، عماد (1377). فضا و نابرابریهای اجتماعی، تهران. انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. https://pub.modares.ac.ir/book_treasure.php?mod=viewbook&book_id=120&slc_lang=fa&sid=1 جمشیدی، محمود (1382). ملاحظاتی درمورد نظریۀ تحلیل چیدمان فضا، مجلۀ جستارهای شهرسازی. 6. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=182923 حبیبی، کیومرث؛ مصطفی بهزادفر؛ ابوالفضل مشکینی؛ هوشمند علیزاده؛ وحید محکی (1390). ارزیابی اثرات طرحهای توسعۀ شهری بر ساختارشکنی و ارتقای کیفی فضای شهر کهن ایرانی، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی- اسلامی. 4. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=151632 حبیبی، محمدعلی (1387). بررسی عوامل مؤثر بر گسترش فیزیکی شهر طبس بعد از زلزلۀ سال 1357، رساله کارشناسی ارشد جغرافیا. دانشگاه سیستان و بلوچستان. دانشکدۀ ادبیات و علومانسانی.گروه جغرافیای طبیعی. حسنزادهرونیزی، مریم (1387). بررسی و تحلیل ساختار فضایی شهر شیراز با تکیهبر مدل آلن برتو، پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه یزد. یزد. حمیدی، ملیحه؛ رضا سیروسصبری؛ محسن حبیبی؛ جواد سلیمی (1376). استخوانبندی شهر تهران، تهران. سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1171943 خیرالدین، رضا؛ مهدی رازپور (1395). بررسی و تحلیل چالشهای پایداری توسعۀ فضایی در شهر مرزی بانه، نشریۀ پژوهش و برنامهریزی شهری. سال هفتم. شمارۀ بیستوپنجم. تابستان 1395. http://jupm.miau.ac.ir/article_1957.html خیرالدین، رضا؛ علیاکبر تقوایی؛ جواد ایمانیشاملو (1392). تحلیل تحولات فضایی کلانشهرها در ارتباط باقیمت نفت در ایران (نمونۀ مورد مطالعه: کلانشهر تبریز)، نشریۀ علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. 6. http://www.isau.ir/article_61972_510d9ad31318b69b82381fb8f4667126.pdf ذکاوت، کامران (1390). جایگاه سازمان فضایی در طراحی شهری، نشریۀ صفه. 54. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=296994 الراک، پاملا ال؛ رابرتبی ستل (1380) پژوهش پیمایشی: رهنمودها و استراتژیهایی برای انجامدادن پیمایش، ترجمۀ مهراندخت نظام شهیدی، اردشیر امیدی محنه و محمود متحد. نشر آگه. زیاری،کرامتاله (1378). اصول و روشهای برنامهریزی منطقهای، انتشارات دانشگاه یزد. چاپ اول. زیمل، جرج (1372). کلانشهر و حیات ذهنی، ترجمۀ یوسف اباذری. نشریهنامۀ علوم اجتماعی. 3. http://ensani.ir/file/download/article/20110203091947 سازمانپژوهش و برنامهریزی آموزشی، جغرافیای استان قم (1383). چ 5. تهران. شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. صفحات 4 و 5. .http://chap.sch.ir/ عباسزادگان، مصطفی؛ صفورا مختارزاده؛ رسول بیدرام (1391). تحلیل ارتباط میان ساختار فضایی و توسعهیافتگی محلات شهری به روش چیدمان فضا (مطالعۀ موردی: شهر مشهد)، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای. 4. 14. https://urs.ui.ac.ir/article_20023.html فرجیملائی، امین (1394). تبیین مکانیزمهای اولیۀ مؤثر در ساختار فضایی منطقۀ قزوین، نشریۀ شهر پایدار. دورۀ 2. شمارۀ 2. تابستان 1394. http://ensani.ir/file/download/article/20161023141807 فرید، یدالله (1368). جغرافیا و شهرشناسی، تبریز. انتشارات دانشگاه تبریز. قالیباف، محمدباقر؛ بختیار عزتپناه؛ سیدموسی پورموسوی (1389). تمرکزگرایی فضایی و اثرات آن بر گسترش فیزیکی و ساختار فضایی شهر(مطالعۀ موردی: شهر سنندج)، مجلۀ فضای جغرافیایی. 10. 32. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=115888 قدمی، مصطفی؛ پریناز یوسفیان (1393). تحلیلی بر تغییرات ساختار فضایی شهر اصفهان با گریزی بر آلودگی هوا، فصلنامۀ مطالعات برنامهریزی شهری. سال 2. شمارۀ 8. http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_1030.html کشاورز ترک، عینالله (1392). جایگاه برنامهریزی فرهنگی در نظام توسعۀ شهری ایران با رویکرد آیندهپژوهی، رسالۀ دکتری آیندهپژوهی دانشگاه بینالمللی قزوین. محمدی، محمود؛ احمد شاهیوندی؛ شهرام محمدی (1394). تحلیل ساختار فضایی- کالبدی محدوده مرکزی شهر زنجان با رویکرد تفکر راهبردی، فصلنامۀ مطالعات شهری. 72. 13. http://urbstudies.uok.ac.ir/article_11808.html منتظری، مرجان؛ لعلا جهانشاهلو؛ حمید ماجدی (1396). تحولات ساختار کالبدی- فضایی شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن، نشریۀ مطالعات محیطی هفت حصار. شمارۀ 21. سال ششم. پاییز 1396. http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-467-fa.html موسویکاظمیمحمدی؛ سیدمهدی (1380). توسعۀ پایدارشهری، مفاهیم و دیدگاهها، تحقیقات جغرافیایی. (62) 16. 113-94. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/125265 نظریان، اصغر (1370). گسترش فضایی شهر تهران و پیدایش شهرکهای اقماری، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی. 20. 1. http://ensani.ir/file/download/article/20121215091121 یوسفیفر، شهرام؛ سیدمحمدحسین محمدی (1388). تأثیر مناسبات اجتماعی در شکلبندی کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی براساس رویکرد نمونهوار به شهر ری در عصر سلجوقی، پژوهشنامۀ انجمن ایرانی تاریخ. 1. 1. http://ensani.ir/file/download/article/20130703155059 Asadi, L., & Soltanzadeh, H. (2019). The Role of Government in Shaping the Spatial Structure of Isfahan City during the Safavid Period. Space Ontology International Journal, 8(2), 19-32.http://soij.qiau.ac.ir/article_667312.html Bertaud A. (2003). Tehran spatial structure: Constraints and Opportunities for Future Development. National Land and Housing Organization, National Housing Committee, Minisitry of Housing and Urban Development, Islamic Republic of Iran. Revised, April 19, Available at: http://alain bertaud.com.http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download? Bertaud, A. (2001). Metropolis: A Measure of the Spatial Organization of 7 Large Cities, Available at: http://alain bertaud.comhttp://americandreamcoalition.org/17/Metropolis_Spatial_Organization.pdf Bertaud, A. (2004). The Spatial Organization of Cities: Deliberate Outcome or Unforeseen Consequence? World Development Report, Dynamic Development in a Sustainable World. https://escholarship.org/uc/item/5vb4w9wb Bertaud, A. and Stephen, M. (2003). The Spatial Distribution of Population in 48 World Cities: Implications for Economies in Transition, The Center for Urban Land Economics Research, The University of Wisconsin, And Available at: http://alain bertaud.com. http://www2.lawrence.edu/fast/finklerm/Complete Burns, N., & Groves, K. (1997). Practice of nursing research. Philadelphia, PA: WB Saunders company. Cheng, J., Turkstra, J., Peng, M., Du, N., & Ho, P. (2006). Urban land administration and planning in China: Opportunities and constraints of spatial data models. Land Use Policy, 23(4), 604-616. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264837705000323 Godet, M., & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development. Strategic foresight for corporate and regional development, 17. Hobson, E. (2003). Conservation and planning: changing values in policy and practice. Routledge. Kalantari, S., Shan, Zh, (2018), The Effect of Urban Development Plans on City’s Old Context. Earth and Environmental Science 159 (2018). https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/159/1/012044/meta Lotfata, Y., & Lotfata, A. (2018). Effect of physical changes on the spatial structure of historical area, the Historical District of Urmia city as a case study. Journal of Sustainable Development, 11(4), 174. https://pdfs.semanticscholar.org/f96d/6a7982cc95f7e051875ba8312c794849bb08.pdf Pumain, D. (2004), scaling laws & urban systems. Sorbonne University Press, France. Rabbani, T. (2012). Structural analysis, a tool to identify and analyze the factors affecting the future (urban subjects). The first National Conference on futures, Tehran. (In Persian). Rodrigue, J. P. (2016). The geography of transport systems. Taylor & Francis. Rouhani, A. & Ajorloo. S. (2015). Software MicMac; can be used in projects scripting futures. Publications Arena, First Edition, Tehran. (In Persian). Surya, B. (2015). The dynamics of spatial structure and spatial pattern changes at the fringe area of Makassar City. The Indonesian Journal of Geography, 47(1), 11. https://core.ac.uk/download/pdf/205986702.pdf Thaitakoo, D. (2006). Toward a Way to Balance Conservation and Development in the Ayutthaya Historic Town Centers. Journal of Humanities, 12. https://brill.com/view/journals/mnya/9/4/article-p16_2.xml Wiedmann, F., Salama, M. A., & Thierstein, A. (2012). Urban Evolution of the City of Doha: An Investigation into the Impact of Economic Transformations on Urban Structures. URBAN EV, 29, 2. https://strathprints.strath.ac.uk/ Zhao, P. (2011). Managing urban growth in transforming, china: Evidence from Beijing, Land use policy, Vol24, iss 1, PP. 96-109. http://redbcm.com.br/arquivos/bibliografia/managing | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,208 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,032 |