تعداد نشریات | 25 |
تعداد شمارهها | 488 |
تعداد مقالات | 5,068 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,370,705 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,966,167 |
بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعۀ ساختار کالبدی- فضایی شهر قم با رویکرد آیندهپژوهی | ||
فصلنامه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 10، دوره 18، شماره 61، زمستان 1399، صفحه 247-276 اصل مقاله (1.33 MB) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/j10.22111.2021.5853 | ||
نویسندگان | ||
سید علی حسینی1؛ حسین یغفوری ![]() | ||
1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
2دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
3استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران | ||
چکیده | ||
امروزه آگاهی از ساختار فضایی شهرها و دلایلی که در دورههای مختلف بر چگونگی گسترش فضایی آن حاکم بوده، برای کنترل گسترش آن ضرورت دارد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه ساختار کالبدی-فضایی شهر قم با رویکرد آینده پژوهی میباشد. پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی، از حیث روش ترکیبی از روشهای اسنادی و پیمایشی در سطح اکتشافی و مبتنی بر رویکرد آیندهپژوهی است که با بهکارگیری ترکیبی از مدلهای کمی و کیفی صورت گرفته است. روش جمعآوری اطلاعات مطالعات کتابخانهای و میدانی است. در این پژوهش از روش تحلیل ساختاری و تکنیک دلفی استفادهشده است. نرمافزارهای مورداستفاده در این پژوهش نرمافزار MIC MAC و ARC GIS میباشد. بر اساس مدل تحلیل ساختاری تعداد 38 شاخص در 6 گروه متغیر بر اساس مطالعات پیشین و نظر کارشناسان شناسایی و موردبررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد میزان تأثیرگذاری متغیرهای کالبدی و متغیر سیاسی – مدیریتی بسیار بیشتر از میزان تأثیرپذیری آنهاست و درواقع بهعنوان مهمترین متغیرهای مؤثر بر توسعه کالبدی – فضایی شهر قم شناخته شدند. از سوی دیگر در بین شاخصهای موردسنجش، شاخصهای تبدیلشدن شهرستان قم به استان در سال 1375 و ارتقاء شهر قم به مرکز استان، رونق تجارت و شکلگیری بازار و گسترش آن و سیاستهای دولت و قوانین و مقررات شهری بهعنوان مهمترین شاخصهای مؤثر شناسایی شدند. | ||
کلیدواژهها | ||
" توسعه"؛ "ساختار کالبدی-فضایی"؛ "رویکرد آینده پژوهی"؛ "شهر قم | ||
مراجع | ||
- اصغرپور، محمدجواد (1382). تصمیمگیری گروهی و نظریۀ بازیها با نگرش تحقیق در عملیات، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران. - افروغ، عماد (1377). فضا و نابرابریهای اجتماعی. تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. https://pub.modares.ac.ir/book_treasure.php?mod=viewbook&book_id=120&slc_lang=fa&sid=1
- جمشیدی، محمود (1382). ملاحظاتی درمورد نظریۀ تحلیل چیدمان فضا. مجلۀ جستارهای شهرسازی، 6. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=182923
- حبیبی، کیومرث؛ مصطفی بهزادفر؛ ابوالفضل مشکینی؛ هوشمند علیزاده؛ وحید محکی (1390). ارزیابی اثرات طرحهای توسعۀ شهری بر ساختارشکنی و ارتقای کیفی فضای شهر کهن ایرانی، فصلنامۀ مطالعات شهر ایرانی- اسلامی. 4. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=151632
- حبیبی، محمدعلی (1387). بررسی عوامل مؤثر بر گسترش فیزیکی شهر طبس بعد از زلزلۀ سال 1357. رساله کارشناسی ارشد جغرافیا. دانشگاه سیستان و بلوچستان،دانشکدۀ ادبیات و علومانسانی،گروه جغرافیای طبیعی. - حسنزادهرونیزی، مریم (1387). بررسی و تحلیل ساختار فضایی شهر شیراز با تکیهبر مدل آلن برتو، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، یزد. - حمیدی، ملیحه؛ رضا سیروسصبری؛ محسن حبیبی؛ جواد سلیمی (1376). استخوانبندی شهر تهران. تهران، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران. http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1171943
- خیرالدین، رضا؛ مهدی رازپور (1395). بررسی و تحلیل چالشهای پایداری توسعۀ فضایی در شهر مرزی بانه. نشریۀ پژوهش و برنامهریزی شهری، سال هفتم، شمارۀ بیستوپنجم، تابستان 1395. http://jupm.miau.ac.ir/article_1957.html
- خیرالدین، رضا؛ علیاکبر تقوایی؛ جواد ایمانیشاملو(1392). تحلیل تحولات فضایی کلانشهرها در ارتباط باقیمت نفت در ایران (نمونۀ مورد مطالعه: کلانشهر تبریز). نشریۀ علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، 6. http://www.isau.ir/article_61972_510d9ad31318b69b82381fb8f4667126.pdf
- ذکاوت، کامران (1390). جایگاه سازمان فضایی در طراحی شهری. نشریۀ صفه، 54. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=296994
- الراک، پاملا ال؛ رابرتبی ستل (1380) پژوهش پیمایشی: رهنمودها و استراتژیهایی برای انجامدادن پیمایش، ترجمۀ مهراندخت نظام شهیدی، اردشیر امیدی محنه و محمود متحد، نشر آگه. - زیاری،کرامتاله (1378). اصول و روشهای برنامهریزی منطقهای. انتشارات دانشگاه یزد، چاپ اول. - زیمل، جرج (1372). کلانشهر و حیات ذهنی، ترجمۀ یوسف اباذری. نشریۀ نامۀ علوم اجتماعی، 3. http://ensani.ir/file/download/article/20110203091947
- سازمانپژوهش و برنامهریزی آموزشی، جغرافیای استان قم (1383). چ 5، تهران. شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران. صفحات 4 و 5.
- عباسزادگان، مصطفی؛ صفورا مختارزاده؛ رسول بیدرام (1391). تحلیل ارتباط میان ساختار فضایی و توسعهیافتگی محلات شهری به روش چیدمان فضا (مطالعۀ موردی: شهر مشهد)، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای. 4. 14. https://urs.ui.ac.ir/article_20023.html
- فرجیملائی، امین (1394). تبیین مکانیزمهای اولیهی مؤثر در ساختار فضایی منطقۀ قزوین، نشریۀ شهر پایدار. دورۀ 2. شمارۀ 2. تابستان 1394. http://ensani.ir/file/download/article/20161023141807
- فرید، یدالله (1368). جغرافیا و شهرشناسی. تبریز، انتشارات دانشگاه تبریز. - قالیباف، محمدباقر؛ بختیار عزتپناه؛ سیدموسی پورموسوی (1389). تمرکزگرایی فضایی و اثرات آن بر گسترش فیزیکی و ساختار فضایی شهر(مطالعۀ موردی: شهر سنندج)، مجلۀ فضای جغرافیایی. 10. 32. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=115888
- قدمی، مصطفی؛ پریناز یوسفیان (1393). تحلیلی بر تغییرات ساختار فضایی شهر اصفهان با گریزی بر آلودگی هوا، فصلنامۀ مطالعات برنامهریزی شهری. سال 2. شمارۀ 8. http://shahr.journals.umz.ac.ir/article_1030.html
- کشاورز ترک، عینالله (1392). جایگاه برنامهریزی فرهنگی در نظام توسعۀ شهری ایران با رویکرد آیندهپژوهی، رسالۀ دکتری آیندهپژوهی دانشگاه بینالمللی قزوین. - محمدی، محمود؛ احمد شاهیوندی؛ شهرام محمدی(1394). تحلیل ساختار فضایی- کالبدی محدوده مرکزی شهر زنجان با رویکرد تفکر راهبردی، فصلنامۀ مطالعات شهری. 72. 13. http://urbstudies.uok.ac.ir/article_11808.html
- منتظری، مرجان؛ لعلا جهانشاهلو؛ حمید ماجدی(1396). تحولات ساختار کالبدی- فضایی شهر یزد و عوامل مؤثر بر آن، نشریۀ مطالعات محیطی هفت حصار. شمارۀ 21. سال ششم. پاییز 1396. http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-467-fa.html
- موسوی کاظمی؛ سیدمهدی محمدی (1380). توسعۀ پایدارشهری، مفاهیم و دیدگاهها، تحقیقاتجغرافیایی. (62) 16. 113-94. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/125265
- نظریان، اصغر (1370). گسترش فضایی شهر تهران و پیدایششهرکهای اقماری،فصلنامۀتحقیقاتجغرافیایی. 20. 1. http://ensani.ir/file/download/article/20121215091121
- یوسفیفر، شهرام؛ سیدمحمدحسین محمدی (1388). تأثیر مناسبات اجتماعی در شکلبندی کالبدی شهرهای ایرانی- اسلامی براساس رویکرد نمونهوار به شهر ری در عصر سلجوقی، پژوهشنامۀ انجمن ایرانی تاریخ. 1. 1. http://ensani.ir/file/download/article/20130703155059
- Asadi, L., & Soltanzadeh, H. (2019). The Role of Government in Shaping the Spatial Structure of Isfahan City during the Safavid Period. Space Ontology International Journal, 8(2), 19-32. http://soij.qiau.ac.ir/article_667312.html
- Bertaud A. (2003). Tehran spatial structure: Constraints and Opportunities for Future Development. National Land and Housing Organization, National Housing Committee, Minisitry of Housing and Urban Development, Islamic Republic of Iran. Revised, April 19, Available at: http://alain bertaud.com. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?
- Bertaud, A. (2001). Metropolis: A Measure of the Spatial Organization of 7 Large Cities, Available at: http://alain bertaud.com http://americandreamcoalition.org/17/Metropolis_Spatial_Organization.pdf
- Bertaud, A. (2004). The Spatial Organization of Cities: Deliberate Outcome or Unforeseen Consequence? World Development Report, Dynamic Development in a Sustainable World. https://escholarship.org/uc/item/5vb4w9wb
- Bertaud, A. and Stephen, M. (2003). The Spatial Distribution of Population in 48 World Cities: Implications for Economies in Transition, The Center for Urban Land Economics Research, The University of Wisconsin, And Available at: http://alain bertaud.com. http://www2.lawrence.edu/fast/finklerm/Complete
- Burns, N., & Groves, K. (1997). Practice of nursing research. Philadelphia, PA: WB Saunders company. - Cheng, J., Turkstra, J., Peng, M., Du, N., & Ho, P. (2006). Urban land administration and planning in China: Opportunities and constraints of spatial data models. Land Use Policy, 23(4), 604-616. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0264837705000323
- Godet, M., & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development. Strategic foresight for corporate and regional development, 17. - Hobson, E. (2003). Conservation and planning: changing values in policy and practice. Routledge. - Kalantari, S., Shan, Zh, (2018), The Effect of Urban Development Plans on City’s Old Context. Earth and Environmental Science 159 (2018). https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/159/1/012044/meta
- Lotfata, Y., & Lotfata, A. (2018). Effect of physical changes on the spatial structure of historical area, the Historical District of Urmia city as a case study. Journal of Sustainable Development, 11(4), 174. https://pdfs.semanticscholar.org/f96d/6a7982cc95f7e051875ba8312c794849bb08.pdf
- Pumain, D. (2004), scaling laws & urban systems. Sorbonne University Press, France. - Rabbani, T. (2012). Structural analysis, a tool to identify and analyze the factors affecting the future (urban subjects). The first National Conference on futures, Tehran. (In Persian). - Rodrigue, J. P. (2016). The geography of transport systems. Taylor & Francis. - Rouhani, A. & Ajorloo. S. (2015). Software MicMac; can be used in projects scripting futures. Publications Arena, First Edition, Tehran. (In Persian). - Surya, B. (2015). The dynamics of spatial structure and spatial pattern changes at the fringe area of Makassar City. The Indonesian Journal of Geography, 47(1), 11. https://core.ac.uk/download/pdf/205986702.pdf
- Thaitakoo, D. (2006). Toward a Way to Balance Conservation and Development in the Ayutthaya Historic Town Centers. Journal of Humanities, 12. https://brill.com/view/journals/mnya/9/4/article-p16_2.xml
- Wiedmann, F., Salama, M. A., & Thierstein, A. (2012). Urban Evolution of the City of Doha: An Investigation into the Impact of Economic Transformations on Urban Structures. URBAN EV, 29, 2. https://strathprints.strath.ac.uk/
- Zhao, P. (2011), Managing urban growth in transforming, china: Evidence from Beijing, Land use policy, Vol24, iss 1, PP. 96-109. http://redbcm.com.br/arquivos/bibliografia/managing
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 106 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 92 |