اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 31 |
| تعداد شماره‌ها | 710 |
| تعداد مقالات | 6,925 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,392,374 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,763,846 |
هویت سازی ناموفق: ایران و قضیه ترکمانان در دوره قاجاریه (1344-1210ق/1795-1925م) | ||
| نشریه پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام | ||
| مقاله 11، دوره 15، شماره 29، آبان 1400، صفحه 271-297 اصل مقاله (486.03 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2021.35862.2934 | ||
| نویسنده | ||
| مرتضی دانشیار* | ||
| تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| ترکمانان مجموعه قبایلی هستند که از سده 5ق/10م تا 13ق/19م از آن سوی سیردریا به ایران مهاجرت کرده‌اند. آن دسته از این قبایل که پیش از سلسله صفویه (907-1135ق/1501-1722م)، به ایران کوچیده‌اند، تدریجاً با فرهنگ آن درآمیختند، اما مهاجران پس از آن با جبهه‌گیری در برابر صفویه و سلسله‌های جانشین آنان، شرق ایران را عرصه غارت مکرر و دراز‌مدت قرار دادند. زوال صفویه، زمینه حملات شدیدتر و تسلط تدریجی آنان بر بخش زیادی از شمال شرق ایران را درپی داشت. حکومت قاجاریه که خود از ترکمانان مستحیل در فرهنگ ایران بود، تلاش کرد با رویکردی غالباً نظامی این طوایف تازه وارد را هویت نو بخشیده با حکومت خود سازگار کند. پژوهش حاضر به تبیین این سیاست و دلایل ناکامی آن می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که افزون بر تأثیر سوء متغیرهایی چون توسعه‌طلبی روسیه، تحرکات ازبکان و منافع قدرتهای محلی خراسان، عدم اهتمام کافی قاجاریه به راهکارهای فرهنگی، موجبات اصلی شکست آنان بوده است. اندک موفقیت قاجاریه نیز عمدتاً حاصل اقدامات فرهنگی بود، رویکردی که جانشین آنان را با همراه کردن اقدامات سیاسی- نظامی و البته خنثی شدن یا نابود کردن متغیرات پیش گفته، موفق به ایجاد هویت نو و درآمیختن ترکمانان باقی‌مانده در خاک کشور با سایر ایرانیان کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترکمانان؛ هویت‌سازی؛ قاجاریه؛ خراسان؛ استرآباد | ||
| مراجع | ||
|
نسخ خطی
صورت جمع و خرج ممالک محروسه تنگوزئیل 1267 ق، کتابخانه مجلس، شماره ثبت 7311.
روزنامه
روزنامه وقایع اتفاقیه؛ 1268 ق.
کتب و مقالات
آدمیت، فریدون، (1389)، امیرکبیر و ایران، چ 10، تهران: خوارزمی.
استرآبادی، میرزامهدی‌خان، (1377)، جهانگشای نادری، تصحیح سید عبدالله انوار، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
همو، (1384)، دره نادره، تصحیح سیدجعفر شهیدی، تهران: علمی و فرهنگی.
اسکندربیگ ترکمان، (1382)، تاریخ عالم‌آرای عباسی، چ 3، تصحیح ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
اسناد میرزا عبدالوهاب‌خان آصف‌الدوله، (۱۳۷۷)، به کوشش عبدالحسین نوایی و نیلوفر کسری، تهران: تاریخ معاصر ایران.
اسنادی از روابط ایران با مناطقی از آسیای مرکزی، (1372)، تهران: وزارت امور خارجه.
اسناد تاریخی خاندان غفاری (دست‌خط‌های ناصرالدین شاه)، (1385). ج 2، به کوشش ایراج افشار، تهران: محمود افشار یزدی.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان، (1374)، المآثر و الآثار، چ 2، به کوشش محبوبی اردکانی و افشار، تهران: اساطیر.
همو، (1367)، تاریخ منتظم ناصری، به کوشش محمداسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب.
همو، (1389)، روزنامه خاطرات، به کوشش ایرج افشار، چ 7، تهران: امیرکبیر.
امین‌الدوله، میرزاعلی‌خان، (1341)، خاطرات سیاسی، به کوشش حافظ فرمانفرمائیان، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های ایران.
بهمنی قاجار، محمدعلی، (1386)، ایران و افغانستان: از یگانگی تا تعیین مرزهای سیاسی، تهران: وزارت امور خارجه.
خانیکوف، ن. (1375)، سفرنامه خانیکوف، ترجمه یغمائی و بیگناه، مشهد: به نشر.
خاوری شیرازی، میرزا فضل‌الله، (1380)، تاریخ ذوالقرنین، به کوشش ناصر افشارفر، تهران: وزارت فرهنگ.
خراسان در اسناد امین‌الضرب، (1390)، به کوشش افشار، نرگس پدرام و مژده مهدوی، تهران: ثریا.
خواندمیر، غیاث‌الدین، (1380)، حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
خورموجی، محمدجعفر، (1363)، حقایق‌الخبار ناصری، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: زوار.
دانشیار، مرتضی،"سرخس کهنه و سیاست سلسله‌های ایرانی در قبال آن"، تاریخ و تمدّن اسلامی، ش. 26، س 1393.
همو و کاظم‌بیکی، "قحط و غلای 1288 ق در خراسان: زمینه، روند و تبعات اقتصادی"، تاریخ و فرهنگ، ش. 94، س. 1394.
رابینو، یاسنت لویی، (1383)، مازندران و استرآباد، ترجمه غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی.
رضاشاه، (1355)، سفرنامه مازندران در 1305 ش، ضبط فرج‌الله بهرامی، تهران.
رزم‌آرا، حسینعلی، (1329)، فرهنگ جغرافیایی ایران، ج 3، تهران: چاپخانه ارتش.
"روزنامه مسافرت هرات"، سه سفرنامه هرات، مرو، مشهد، مجهوال‌المؤلف، (1356)، به کوشش قدرت‌الله روشنی، تهران: دانشگاه تهران.
ریاضی هروی، محمدیوسف، (1372)، عین الوقایع، به کوشش محمدآصف فکرت، تهران: انتشارات انقلاب اسلامی.
زمانی، حسین، (1384)، مسئله‌ی مرو در تاریخ معاصر ایران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
سرایلو، اشرف، "اوضاع استرآباد در جنبش مشروطیت، با تکیه بر وضعیت ترکمن‌ها"، گنجینه اسناد، ش 66، س. 1386.
شوقی، عباس، (1314)، دشت گرگان، تهران: موسسه خاور.
طبیب قوچانی، میرزا نصرت، (1386)، راحت بعد از شدت، به کوشش محمدرضا قصابیان، مشهد: انصار.
عین‌السلطنة سالور، قهرمان‌میرزا، (1374)، روزنامه خاطرات، به کوشش سالور و افشار، تهران: اساطیر.
غنی، قاسم، (1367)، یادداشت‌های دکتر قاسم غنی، تهران: زوار.
فرهنگ جغرافیایی ایران، خراسان، (1380)، به کوشش کارکنان وزارت جنگ انگلستان، ترجمه کاظم خادمیان، مشهد: به نشر.
فهرست اسناد علاءالدوله و حشمت‌الدوله، (بی‌تا)، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
قره‌گزلو همدانی، عبدالله، (1371)، دیار ترکمن، به کوشش حسین صمدی، تهران: یاختی.
قورخانچی، محمدعلی، (1360)، نخبه سیفیّه، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
همو، (1363)،"نخبه کامرانی در جغرافیای استرآباد" در مجموعه گرگان‌نامه، به کوشش مسیح ذبیحی، تهران: بابک.
کاظم‌زاده، فیروز، (1354)، روس و انگلیس در ایران (1864-1914)، ترجمه منوچهر امیری، تهران: فرانکلین.
گلی، امین‌الله، (1366)، تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن‌ها، تهران: مهارت.
سپهر، محمدتقی لسان‌الملک، (1377)، ناسخ التواریخ، به کوشش کیانفر، تهران: اساطیر.
مجدالملک سینکی، میرزا محمدخان، (1321)، رساله مجدیه، به کوشش سعید نفیسی، تهران.
مقصودلو، حسینقلی، (1363)، مخابرات استرآباد، به کوشش افشار و دریاگشت، تهران: نشرتاریخ ایران.
مک‌گِرِگُر، سی. (1366)، شرح سفری به ایالت خراسان، ترجمه مجیدمهدی‌زاده، مشهد: بنیاد پژوهش‌ها.
موجانی، سیدعلی، "سفیر فراموش شده"، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش 11، س. 1374.
موزر، هنری، (1356)، سفرنامه ترکستان و ایران، ترجمه علی مترجم، به کوشش محمد گلبن، تهران: سحر.
میرزا سراج‌الدین حاجی میرزا عبدالرئوف، (1369)، سفرنامه تحف بخارا، به کوشش محمد اسدیان، تهران: بوعلی.
میرزا ملکم‌خان، (1381)، رساله‌های میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله، به‌کوشش حجت‌الله اصیل‌زاده، تهران: نشر نی.
میرزابابا ولد صفی‌علی بسطامی، (1363)، کتابچه نفوس استرآباد در 1296 ق (چاپ در مجموعهگرگان‌نامه)، به کوشش مسیح زبیحی، تهران: بابک.
هدایت، رضاقلی‌خان، (1380)، تاریخ روضه‌الصفای ناصری، به کوشش کیانفر، تهران: اساطیر.
ییت، چ. (1365)، خراسان و سیستان، ترجمه قدرت‌الله روشنی و رهبری، تهران: یزدان.
References Baker, V. (1876), Clouds in the East, London. Bellew, H. (1874), From the Indus to the Tigris, London. Burnes, A. (1833), Travels into Bokhara, London. Chodzko, A. (1842), Specimens popular poetry of Persia, London. Ferrier, J. (1857), Caravan journey, London. Fraser. J. (1825), Narrative of a journey into Khorasan, London. Lal, M. (1846), Travels in the Punjab, Afghanistan and Turkistan to Balkh, Bokhara, and Herat, London. Saray, Mehmet, (1978), Turkmens in the age of imperialism: a study of the Turkmen people and their incorporation into the Russian Empire, Thesis for PhD, Department of Russian and East European Studies, University of Wales. The Cambridge History of Iran, (1968), V 5, Ed. J. A. Boyle, Cambridge. Vambery, A. (1864), Travels in Central Asia, London. Wolfe, J. (1845), Narrative a mission to Bokhara, London. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 623 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 483 |
||