اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 27 |
| تعداد شماره‌ها | 612 |
| تعداد مقالات | 6,232 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,356,665 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,107,681 |
کاربرد توابع تئوری کاتاستروف در مکان‌‌یابی بهینۀ توسعۀ فضایی شهرها براساس متغیرها و مخاطرات طبیعی (مورد: کلان‌‌شهر تبریز) | ||
| نشریه جغرافیا و توسعه | ||
| دوره 19، شماره 62، فروردین 1400، صفحه 1-30 اصل مقاله (2.73 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2021.6001 | ||
| نویسندگان | ||
| منصور خیری‌‌زاده آروق* 1؛ مرضیه اسمعیل‌‌پور2 | ||
| 1دانش‌‌آموختۀ دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران | ||
| چکیده | ||
| این تحقیق با هدف کاربست توابع تئوری کاتاستروف در مکان‌‌یابی توسعۀ فضایی-کالبدی شهرها در بستر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) انجام گرفت. تقریباً همۀ مدل‌‌های تصمیم‌‌گیری چندمعیاره بر وزن‌‌دهی کارشناسی استوار بوده و تحت‌‌الشعاع سلیقه و قضاوت تصمیم‌‌گیران قرار می‌‌گیرند. در روش ارزیابی مبتنی بر تئوری کاتاستروف، اهمیت هر یک از معیارها با استفاده از مکانیسم درونی سیستم محاسبه شده و در نتیجه ذهن‌‌گرایی ناشی از قضاوت تصمیم‌‌گیران تا حد زیادی کاهش می‌‌یابد. این روش‌‌شناسی در مکان‌‌یابی توسعۀ فضایی کلان‌‌شهر تبریز مورد استفاده قرار گرفت. در طی دهه‌‌های اخیر، توسعۀ فضایی گسترده‌‌ای در سطح شهر تبریز صورت گرفته‌است. توسعۀ شهر در اغلب موارد به‌دلیل فقدان فضاهای مطلوب شهرسازی در پهنه‌‌های نامناسب و حتی مخاطره‌‌آمیز، ازجمله حریم گسل تبریز، اتفاق افتاده‌است. نتایج مدل مذکور انطباق بالایی با واقعیت‌‌های میدانی نشان داد. مطابق با نتایج، هیچ منطقه‌‌ای از پیرامون شهر تبریز مناسب توسعه و عمران شهری نیست و محیط طبیعی، تنگناها و تهدیدات زیادی را به توسعۀ فضایی-کالبدی شهر تحمیل می‌‌کند. این محدودیت‌‌ها و مخاطرات ناشی از توپوگرافی نامساعد و خشن در شمال و جنوب شهر، عبور گسل فعال و بزرگ تبریز از نیمۀ شمالی شهر، لیتولوژی سست و ناپایداری‌‌های دامنه‌‌ای در شمال منطقۀ مطالعاتی، وجود اراضی کشاورزی مرغوب و حاصلخیز در جنوب‌‌غربی شهر و درنهایت، پراکندگی شوره‌‌زارها و بالابودن سطح آب‌‌های زیرزمینی در غرب منطقۀ مطالعاتی است. لاجرم توسعۀ فضایی-کالبدی شهر می‌‌تواند به شکل تخریب و نوسازی بافت‌‌های فرسودۀ شهری (توسعۀ درون‌‌زا) و ایجاد شهرک‌‌هایی در جنوب شهر مادر صورت گیرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مکان‌‌یابی؛ توسعۀ فضایی-کالبدی شهر؛ جغرافیای‌طبیعی؛ تئوری کاتاستروف؛ تبریز | ||
| مراجع | ||
|
- اسفندیاری، فریبا؛ مسعود رحیمی؛ منصور خیری‌‌زاده (1397). ارزیابی و پیش‌‌بینی مکانی وقوع زمین‌‌لغزش با استفاده از مدل‌‌های آماری فاکتور قطعیت و رگرسیون‌لجستیک (منطقۀ مطالعاتی: جادۀ مواصلاتی خلخال- سرچم)، پژوهش‌‌های ژئومورفولوژی کمّی. سال هفتم. شمارۀ 2. صفحات 45- 19. - جداری‌عیوضی، جمشید (1361). کویر کبودان، ویژگی‌‌های ژئومورفولوژیکی، پژوهش‌‌های جغرافیایی، شمارۀ 0. شمارۀ پیاپی 1060. صفحات 27-1. - خیری‌‌زاده‌آروق، منصور(1395). تحلیل‌مورفودینامیک و تغییرات جانبی مجرای رودخانۀ زرینه‌‌رود (از شاهین‌‌دژ تا دریاچۀ ارومیه)، پایان‌‌نامۀ دکتری به راهنمایی محمدحسین رضائی‌مقدم و معصومه رجبی، دانشکدۀ برنامهریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز. - روستایی، شهرام؛ ایرج جباری (1390). ژئومورفولوژی مناطق شهری، چاپ سوم. انتشارات سمت. - روستایی، شهرام و بهروز ساری‌صراف (1385). پهنه‌‌بندی مخاطرات محیطی مؤثر در توسعۀ فیزیکی شهر تبریز، فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین، سال سوم، شمارۀ 10، صفحات 110- 126. http://journals.srbiau.ac.ir/article_5955.html
- سازمان برنامه و بودجۀ استان آذربایجان شرقی (1396). چکیدۀ نتایج جمعیتی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، استانداری آذربایجان شرقی. - سازمان تحقیقات خاک و آب. نقشۀ ارزیابی منابع و قابلیت اراضی استان آذربایجان شرقی. - سازمان زمین‌شناسی کشور. نقشه‌های زمین‌شناسی 100000 :1، برگه‌‌های تبریز، بستان‌‌آباد، خوجا و اسکو به‌همراه گزارشات. - سرور، رحیم (1387). جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین، چاپ سوم، انتشارات سمت. - محمدزاده، رحمت (1376). درآمدی بر توسعۀ فیزیکی شتابان شهر و عوارض ناشی از آن، مجلۀ اطلاعات سیاسی- اقتصادی. دورۀ 11. شمارۀ 8-7 (116- 115). صفحات 227-222. - مکرم، مرضیه؛ سعید نگهبان (1393). طبقه‌‌بندی لندفرم‌‌ها با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) (مطالعۀ موردی: منطقۀ جنوبی شهرستان داراب)، فصلنامۀ علمی-پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر). دورۀ 23. شمارۀ 92. صفحات 57-65. - مهندسان مشاور نقش محیط (1391). طرح توسعه و عمران (جامع) شهر تبریز. اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی. - Ahmed, Kamal; Shahid, Shamsuddin; Bin Harun, Sobri; Ismail, Tarmizi; Nawaz, Nadeem; Shamsudin, Supiah (2015). Assessment of groundwater potential zones in an arid region based on catastrophe theory. Earth Science Informatics, Vol. 8, Issue. 3, PP. 539-549.
- Alcántara-Ayala, Irasema; Goudie, Andrew. S (2010). Geomorphological Hazards and Disaster Prevention. Cambridge University Press.
- Cameron, T and Ackerman, P. E (2012). HEC-GeoRAS, GIS Tools for Support of HEC-RAS using ArcGIS®10. US Army Corps of Engineers, Hydrologic Engineering Center.
- Chen, Yu; Song, Guobao; Yang, Fenglin; Zhang, Shushen; Zhang, Yun; Liu, Zhenyu (2012). Risk Assessment and Hierarchical Risk Management of Enterprises in Chemical Industrial Parks Based on Catastrophe Theory. International Journal of Environmental Research & Public Health,Vol.9, Issue.12,PP.4386-4402.
- Douglas, Ian; Goode, Davi; Houck, Mike; Wang,Rusong (2011). The Routledge Handbook of Urban Ecology. Routledge.
- HEC (Hydrologic Engineering Center). (2010). HEC-RAS River Analysis System, Hydraulic Reference Manual. U. S. Army Corps of Engineers.
https://www.hec.usace.army.mil/software/hec-ras/documentation/HEC-RAS%205.0%20Reference%20Manual.pdf
- Jenness, Jeff (2006). Topographic Position Index (TPI) v. 1.2.
- Lein, James K. 2003. Integrated environmental planning. Blackwell Science Ltd.
- Netzband, M; Stefanov, W. L; Redman. C. (2007). Applied Remote Sensing for Urban Planning, Governance and Sustainability, Springer, Berlin, 278 p.
- Sadeghfam, Sina; Hassanzadeh, Yousef; Nadiri, Ata Allah; Khatibi, Rahman (2016). Mapping groundwater potential field using catastrophe fuzzy membership functions and Jenks optimization method: a case study of Maragheh-Bonab plain, Iran. Environmental Earth Sciences,75:545, PP.1-19.
- Su, Shiliang; Li, Dan; Yu Xiang; Zhang, Zhonghao; Zhang, Qi; Xiao, Rui; Zhi, Junjun; Wu, Jiaping (2011). Assessing land ecological security in Shanghai (China) based on catastrophe theory. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, Vol. 25, Issue. 6, PP. 737-746.
- Szabo, J; David,L; Loczy, D (2010). Anthropogenic Geomorphology: A Guide to Man-Made Landforms. Springer. 298p.
- Tian-jun, Zhang; Shu-xin, Ren; Shu-gang, Li; Tian-cai, Zhang; Hong-jie, Xu. (2009). Application of the catastrophe progression method in predicting coal and gas outburst. Mining Science and Technology, Vol. 19, PP. 430-434.
- Wang, Chao; Ni, Fu-Quan; Deng, Yu; Jiang, Lin-Lin(2011). Research on the Risk Associated with Rural Drinking Water Safety Based on Catastrophe Theory. Journal of Water Resource and Protection, Vol. 3, PP. 356-362.
- Weiss, A (2001). Topographic Position and Landforms Analysis. Poster presentation, ESRI User Conference, San Diego, CA.
- Xiao-jun, Wang; Jian-yun, Zhang; Shahid, Shamsuddin; Xing-hui, Xia; Rui-min, He; Man-ting, Shang (2014). Catastrophe theory to assess water security and adaptation strategy in the context of environmental change. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change. Vol. 19, Issue. 4, PP. 463-477.
- Yang, X; Li, J (2013). Advances in mapping from remote sensor imagery: techniques and applications, CRC Press, Taylor & Francis Group, 414 p.
- You, W. J & Zhang, Y. L (2015). Evaluation of social vulnerability to floods in Huaihe River basin: a methodology based on catastrophe theory. Natural Hazard and Earth System Sciences, Vol. 3, Issue. 8, PP. 4937-4965.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 611 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 553 |
||