واکاوی تغییرات گردش‌‌های جوّی عرض‌‌های میانه و پیوند آن با وردش‌‌های دمایی در ایران

حجتی, زهرا; مسعودیان, ابوالفضل

doi:10.22111/gdij.2021.6002

	شماره های تماس اداره نشریات و مجلات علمی دانشگاه
	نام مجله پژوهش های تاریخی به پژوهش های تاریخی ایران و اسلام تغییر یافت.

دانشگاه سیستان و بلوچستان

تعداد نشریات	27
تعداد شماره‌ها	558
تعداد مقالات	5,776
تعداد مشاهده مقاله	8,031,870
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	5,398,775

	واکاوی تغییرات گردش‌‌های جوّی عرض‌‌های میانه و پیوند آن با وردش‌‌های دمایی در ایران
فصلنامه جغرافیا و توسعه
دوره 19، شماره 62، فروردین 1400، صفحه 31-52 اصل مقاله (2.11 MB)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/gdij.2021.6002
نویسندگان
زهرا حجتی ¹؛ ابوالفضل مسعودیان²
¹دانشجوی دکتری آب‌وهواشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
²استاد آب‌وهواشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
برخی از پژوهشگران این گمان را مطرح کرده‌‌اند که گرمایش شتاب‌‌ناک شمالگان (گرمایش سریع‌تر مناطق قطبی نسبت‌به سایر مناطق) موجب تغییرات آب‌وهوایی در عرض‌‌های میانه شده‌است. این تغییرات شامل کاهش شیو دما میان شمالگان و عرض‌‌های میانه و تضعیف و تموج بادهای غربی می‌‌شود. برای بررسی این گمانه و تأثیر آن بر روی تغییرات دمایی در ایران، در این پژوهش از روش تموج تجمیعی استفاده شده‌است. بدین‌منظور از داده‌‌های دمای کمینه و بیشینۀ 36 ایستگاه همدید سازمان هواشناسی کشور، داده‌های روزانۀ نوسان شمالگان از مرکز پیش‌‌بینی آب‌وهوایی نوا و داده‌‌های ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 700 هکتوپاسکال از پایگاه داده‌‌های مرکز ملی پیش‌‌بینی محیطی وزارت انرژی (NCEP/DOE) در بازۀ زمانی 1394-1358 استفاده شد. بررسی‌‌ها افزایش مقدار تموج را در چند سال اخیر، هم در میانگین روزانه و هم در میانگین فصلی و سالانه نشان می‌‌دهد. افزایش مقدار تموج نشان‌‌دهندۀ افزایش دامنۀ موج و افزایش تعداد فرین‌‌های آب‌وهوایی است؛ ازاین‌رو در صورت افزایش فراوانی این الگوها باید انتظار افزایش رویدادهای فرین آب‌وهوایی را داشته باشیم. همبستگی‌‌ها میان تموج تجمیعی و دمای کمینه و بیشینه و نوسان شمالگان نشان می‌‌دهد که مقادیر مثبت (منفی) نوسان شمالگان موجب افزایش (کاهش) تموج تجمیعی و درنتیجه کاهش (افزایش) دمای کشور در فصل سرد سال می‌‌شود.
کلیدواژه‌ها
گرمایش شتاب‌‌ناک شمالگان؛ بادهای غربی؛ تموج تجمیعی؛ دمای ایران

مراجع
- اعتمادیان، الهه؛ رضا دوستان (1396). تحلیل فضایی امواج گرمایی ایران. نشریۀ مخاطرات محیطی. سال چهارم. شمارۀ 32. 17-1. https://iranjournals.nlai.ir/handle/123456789/540207 - اسمعیل‌‌نژاد، مرتضی؛ محمود خسروی؛ بهلول علیجانی؛ سید ابوالفضل مسعودیان (1392). شناسایی امواج گرمایی در ایران. جغرافیا و توسعه. شمارۀ 33. 54-39. https://gdij.usb.ac.ir/article_1321_00.html - دارند، محمد (1393). شناسایی و تحلیل زمانی و مکانی امواج گرمایی ایران زمین، جغرافیا و توسعه. شمارة 35. 180-167. https://gdij.usb.ac.ir/article_1561_248.html - شیرغلامی، هادی؛ بیژن قهرمان (1384). بررسی روند تغییرات دمای متوسط سالانه در ایران، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال نهم. شمارۀ 1. 23-9. https://profdoc.um.ac.ir/paper-abstract-201924.html - عزیزی، قاسم؛ مائده خلیلی (1390). نقش بالکینگ در رخداد سرماهای فرین در ایران، پژوهش‌‌های جغرافیای طبیعی. شمارۀ 55. 77-39. https://jphgr.ut.ac.ir/mobile/article_23628.html?lang=fa - علیجانی، بهلول؛ پیمان محمودی؛ محمد سلیقه؛ اله‌بخش ریگی‌چاهی (1390). بررسی تغییرات کمینه‌ها و بیشینه‌های سالانۀ دما در ایران، فصلنامۀ تحقیقات جغرافیایی، سال بیست‌وششم. شمارۀ 3. 122-101. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=182569 - فتاحی، ابراهیم؛ تهمینه صالحی‌پاک (1388). تحلیل الگوهای سینوپتیکی یخبندان‌‌های زمستانه در ایران، جغرافیا و توسعه. شمارۀ 13. 136-127. https://gdij.usb.ac.ir/article_1232_0.html - مسعودیان، سید ابوالفضل؛ محمد دارند (1390). تحلیل همدید سرماهای فرین در ایران، جغرافیا و توسعه. شمارۀ 22. 185-165. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=128803 - مسعودیان، سیدابوالفضل؛ محمد دارند (1392). تحلیل همدید یخبندان‌‌های فراگیر و بادوام در ایران، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. سال بیست‌وچهارم. شمارۀ 2. 140-129. https://gep.ui.ac.ir/article_18598.html - Barnes, E. A (2013). Revisiting the evidence linking Arctic amplification to extreme weather in midlatitudes. Geophys.Res.Lett,40,4728-4733. https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/grl.50880 - Barnes, E.A. and Screen, J.A., 2015. The impact of Arctic warming on the midlatitude jet‐stream: Can it? Has it? Will it?. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 6(3), PP..277-286. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/wcc.337 - Bekryaev. R. V, I. V. Polyakov, V. A. Alexeev (2010). Role of Polar Amplification in Long Term Surface Air Temperature Variations and ModernArctic Warming;J.Climate23;3888-3906. https://journals.ametsoc.org/view/journals/clim/23/14/2010jcli3297.1.xml - Cattiaux, J., Y. Peings, D. Saint-Martin, N. Trou-Kechout, and S. J. Vavrus (2016). Sinuosity of midlatitude atmospheric flow in a warming world. Geophys. Res. Lett., 43, 8259–8268. https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2016GL070309 - Di Capua, G., and D. Coumou (2016). Changes in meandering of the Northern Hemisphere circulation. Env. Res. Lett., doi:10.1088/1748-9326/11/9/094028 https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/11/9/094028/meta - Francis, J.A. and Vavrus, S.J (2012). Evidence linking Arctic amplification to extreme weather in mid‐latitudes. Geophysical Research Letters, 39(6). https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2012GL051000 - Francis, J. and Skific, N (2015). Evidence linking rapid Arctic warming to mid-latitude weather patterns. Phil. Trans. R. Soc. A, 373(2045), P..20140170. https://royalsocietypublishing.org/doi/full/10.1098/rsta.2014.0170 - Francis, J.A. and Vavrus, S.J (2015). Evidence for a wavier jet stream in response to rapid Arctic warming. Environmental Research Letters, 10(1), p.014005. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/10/1/014005/meta - Gimeno, L., Trigo, R.M., Ribera, P. and Garcia, J.A (2007). Special issue on cut-off low systems (COL). Meteorology and Atmospheric Physics, 96(1), PP.1-2. http://idlcc.fc.ul.pt/pdf/Editorial_cutoff_2007.pdf - Holland, M.M. and Bitz, C.M (2003). Polar amplification of climate change in coupled models. Climate Dynamics, 21(3-4), PP.221-232. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00382-003-0332-6 - Honda, M., Inoue, J. and Yamane, S (2009). Influence of low Arctic sea‐ice minima on anomalously cold Eurasian winters. Geophysical Research Letters, 36(8) L08707. https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2008GL037079 - Jaiser, R., Dethloff, K., Handorf, D., Rinke, A. and Cohen, J (2012). Impact of sea ice cover changes on the Northern Hemisphere atmospheric winter circulation. Tellus A: Dynamic Meteorology and Oceanography, 64(1), P. 11595. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.3402/tellusa.v64i0.11595 - Kay, J.E., Deser, C., Phillips, A., Mai, A., Hannay, C., Strand, G., Arblaster, J.M., Bates, S.C., Danabasoglu, G., Edwards, J. and Holland, M (2015). The Community Earth System Model (CESM) large ensemble project: A community resource for studying climate change in the presence of internal climate variability. Bulletin of the American Meteorological Society, 96(8), PP.1333-1349. https://journals.ametsoc.org/view/journals/bams/96/8/bams-d-13-00255.1.xml - Martin, J. E., S. J. Vavrus, F. Wang, and J. A. Francis (2016).Sinuosity as a measure of middle tropospheric waviness. J. Climate, in review. http://speedy.meteor.wisc.edu/SINUOSITY_Martin_etal_2015.pdfz - Overland, J., Francis, J.A., Hall, R., Hanna, E., Kim, S.J. and Vihma, T (2015). The melting Arctic & midlatitude weather patterns: Are they connected? Journal of Climate, 28(20), PP.7917-7932. https://journals.ametsoc.org/view/journals/clim/28/20/jcli-d-14-00822.1.xml - Peings, Y., J. Cattiaux, S. Vavrus, and G. Magnusdottir (2017). Late 21st century changes of the mid-latitude atmospheric circulation in the CESM Large Ensemble. J. Climate, in review. https://journals.ametsoc.org/view/journals/clim/30/15/jcli-d-16-0340.1.xml - Screen, J.A. and Simmonds, I (2013). Exploring links between Arctic amplification and mid‐latitude weather. Geophysical Research Letters, 40(5), pp.959-964. https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/grl.50174 - Serreze. M. C, G. B. Roger (2011). Processes and Impacts of Arctic Amplification: A research synthesis; Global and Planetary Change. 77; 85–96 ; doi:10.1016/j.gloplacha.2011.03.004. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0921818111000397 - Thompson, D. W., & Wallace, J. M. (1998). The Arctic Oscillation signature in the wintertime geopotential height and temperature fields. Geophysical research letters, Vol. 25, No.9, PP.1297-1300. https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/98GL00950 - Wu. B, J. Wang (2002). Winter Arctic Oscillation, Siberian High and East Asian Winter Monsoon ; Geophys . Res. Lett . 29(19), 1897. https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2002GL015373
آمار تعداد مشاهده مقاله: 176 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 205

Journal Management System. Designed by sinaweb.

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

آمار

واکاوی تغییرات گردش‌‌های جوّی عرض‌‌های میانه و پیوند آن با وردش‌‌های دمایی در ایران