اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 27 |
| تعداد شماره‌ها | 566 |
| تعداد مقالات | 5,825 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,162,085 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,460,778 |
تبیین و تحلیل سازوکار شکل گیری شهرسازی در شاهنشاهی ساسانی(224-651م.) | ||
| مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام | ||
| مقاله 8، دوره 15، شماره 29، آبان 1400، صفحه 187-213 اصل مقاله (499.64 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2021.36448.2982 | ||
| نویسندگان | ||
روح اله خسروی نژاد 1؛ سهیلا ترابی فارسانی  2؛ اسماعیل سنگاری 3
| ||
| 1گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی ،واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. | ||
| 2گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران. | ||
| 3گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، زبان ها و تمدن های دنیای باستان، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| شهرسازی در دورۀ ساسانی همواره مورد توجه پادشاهان این سلسله بوده و اهمیّت آن را می‌توان از نام بسیاری از شهرهای کنونی دریافت که هنوز نام برخی از پادشاهان این سلسله را بر خود دارند. ساخت و نام‌گذاری شهرها با ترکیبی از نام پادشاه یا ایران با کلمۀ فرّه، گویای گرایش‌های ملّی و مذهبی آن‌ها و تلاش برای اثبات مشروعیت خویش است. این پژوهش با یهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی-تحلیلی به دنبال یافتن پاسخی برای این پرسش است که چه عواملی برساز‌‌و‌‌کار شکل‌گیری شهرسازی در دورۀ ساسانی مؤثر بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که عوامل جمعیت‌شناختی، ساخت سازه‌های آبی، دفاع از مرزهای کشور و همچنین مقابله با مدعیان سلطنت از عوامل شکل گیری شهرهای ساسانی محسوب می‌شوند. این عوامل با یکدیگر و با شکل‌گیری شهرها رابطۀ تعاملی داشته‌اند، به گونه‌ای که گاهی ایجاد سازه‌های آبی ساخت شهر جدید را میّسر می‌نمود و گاهی همانند فلات مرکزی ایران، انتقال جمعیت، امکان آبادانی و ساخت سازه‌های آبی و در نتیجه گسترش شهرها در مسیر این سازه‌ها را فراهم می کرد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ساسانیان شهرسازی؛ کشورداری؛ سازه‌های آبی | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌اثیر، علی بن محمد (1383)، تاریخ کامل، ترجمۀ سید محمدحسین روحانی، تهران، انتشارات اساطیر.
ابن‌حوقل، محمدبن‌علی (1366)، سفرنامه: ایران در صوره‌الارض، ترجمۀ جعفر شعار، چاپ دوم، تهران، انتشارات امیرکبیر.
اشرف، احمد (1353)، ویژگی‌های تاریخی شهرنشینی در ایران دورۀ اسلامی، مطالعات جامعه‌شناختی، شماره 4، صص 49-7.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم (1340)، مسالک و ممالک، ترجمۀ فارسی از قرن 5/6 ه. به‌کوشش ایرج افشار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اصفهانی، حمزه‌بن‌حسن (1346)، سنی‌ملوک‌الارض‌والانبیاء، ترجمۀ جعفر شعار، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
آلت‌هایم، فرانتس و اشتیل، روت (1391)، تاریخ اقتصاد دولت ساسانی، ترجمۀ هوشنگ صادقی، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
برونر، کریستوفر (1393)، «تقسیمات جغرافیایی واداری: ماندگاه‌ها و اقتصاد»، گردآورنده: احسان یارشاطر، تاریخ ایران کمبریج، ترجمۀ حسن انوشه، جلد سوم، قسمت دوم، چاپ ششم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 188-149.
بلاذری، احمدبن‌یحیی (1367)، فتوح‌البلدان، ترجمۀ محمد توکل، تهران، نشر نقره.
پیگولوسکایا، نینا ویکتوروونا (1387)، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمۀ عنایت‌اله رضا، چاپ چهارم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
ثعالبی نیشابوری، عبدالملک‌بن‌محمد (1368)، غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم، ترجمۀ محمد فضائلی، تهران، نشر نقره.
حبیبی، سیدمحسن (1397)، از شار تا شهر: تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن: تفکر و تأثر، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
دریایی، تورج (1397)، جهان ساسانی: مقالاتی دربارۀ تاریخ ایرانشهر، ترجمۀ مهناز بابایی، تهران، انتشارات فروهر.
دریایی، تورج و رضاخانی، خداداد (1397)، از جیحون تا فرات: ایرانشهر و دنیای ساسانی، ترجمۀ مریم بیجوند، تهران، انتشارات مروارید.
سلطان‌زاده، حسین (1390)، تاریخ مختصر شهروشهرنشینی در ایران، تهران، انتشارات چهارطاق.
سلوود، دیوید (1392)، «دولت‌های کوچک جنوب ایران»، گردآورنده: احسان یارشاطر، تاریخ ایران کمبریج، ترجمۀ حسن انوشه، جلد سوم، قسمت اول، چاپ هفتم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 427-401.
شهرستان‌های ایرانشهر (1388)، آوانویسی، ترجمه فارسی و یادداشت‌ها از تورج دریایی، ترجمۀ شهرام جلیلیان، انتشارات توس.
طبری، محمدبن‌جریر (1383)، تاریخ‌الرّسل و الملوک، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، چاپ سوم، تهران، انتشارات اساطیر.
عریان، سعید (1392)، راهنمای کتیبه‌های ایرانی میانه پهلوی– پارتی، تهران، انتشارات علمی.
فرای، ریچاردنلسون (1392)، «تاریخ سیاسی ایران در دورۀ ساسانیان»، گردآورنده: احسان یارشاطر، تاریخ ایران کمبریج، ترجمۀ حسن انوشه، جلد سوم، قسمت اول، چاپ هفتم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 276-217.
فرخ، کاوه (1392)، سواره‌نظام زبدۀساسانی، ترجمۀ میثم علیئی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
قمی، حسن‌بن‌محمد (1361)، تاریخ قم، ترجمۀ حسن‌بن‌علی قمی، تصحیح سیدجلال الدین تهرانی، تهران، انتشارات توس.
کارنامۀاردشیر بابکان (1369)، به اهتمام محمدجواد مشکور، تهران، دنیای کتاب.
کریستن سن، آرتورامانوئل (1368)، ایران درزمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، تهران، دنیای کتاب.
کولسنیکف، الی ایوانوویچ (1389)، ایران در آستانۀ سقوط ساسانیان، ترجمۀ محمدرفیق یحیایی، تهران، انتشارات کندوکاو.
گروسی، رضا (1388)، پیکره شاپور اول: در زمینۀ سنگ‌تراشی و تندیس‌گرایی ساسانیان، تهران، نشرماهی.
لسترنج، گای (1377)، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمۀ محمودعرفان، چاپ پنجم، انتشارات علمی و فرهنگی.
لوکونین، ولادیمیر گ. (1393)، «نهادهای سیاسی، اجتماعی و اداری، مالیاتی و دادوستد»، گردآورنده: احسان یارشاطر، تاریخ ایران کمبریج، ترجمۀ حسن انوشه، جلد سوم، قسمت دوم، چاپ ششم، تهران، انتشارات امیرکبیر،148-71.
مارکوارت، یوزف (1373)، ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی، ترجمۀ مریم میراحمدی، تهران، انتشارات اطلاعات.
محمدی ملایری، محمد (1379)، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، چاپ دوم، تهران، انتشارات توس.
مسعودی، علی بن حسین (1382)، مروج‌الذهب، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، جلد اول، چاپ هفتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
مهرآفرین، رضا (1393)، شهرهای ساسانی، تهران، انتشارات سمت.
نامه تنسر به گشنسب (1397)، به تصحیح مجتبی مینوی، چاپ سوم، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
نفیسی، سعید (1388)، تاریخ تمدن ایران ساسانی، تهران، شرکت مطالعات نشر کتاب پارسه.
ویسهوفر، یوزف (1393)، ایران باستان: از 550 پیش از میلاد تا 650 پس از میلاد، ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات ققنوس.
وینتر، انگلبرت و دیگناس، بئاته (1398)، روم و ایران: دو قدرت جهانی در کشاکش و همزیستی، ترجمۀ کیکاوس جهانداری، چاپ سوم، تهران، نشر فرزان‌روز.
هاوارد-جانستون، جیمز (1392)، «دولت و جامعه در ایران اواخر عهد باستان»، ساسانیان، ویراستاران: وستا سرخوش کرتیس و سارا استوارت، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران، نشر مرکز،167-150.
هوف، دیتریش (1392)، «شکل‌گیری و ایدئولوژی دولت ساسانی از روی شواهد باستان‌شناختی»، ساسانیان، ویراستاران: وستا سرخوش کرتیس و سارا استوارت، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران، نشر مرکز، 75-40.
یعقوبی، احمد بن اسحاق (1356)، البلدان، ترجمۀ محمدابراهیم آیتی، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
یعقوبی، احمد بن اسحاق (1382)، تاریخ یعقوبی، ترجمۀ محمدابراهیم آیتی، جلد اول، چاپ نهم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
یوسفی فر، شهرام (1390)، جستارهایی در مناسبات شهر و شهرنشینی دورۀ سلجوقیان، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
References
Canepa, M.P. (2009). Two Eyes of the Earth: Art and Ritual of Kingship between Rome and Sasanian, University of California press.
Christensen, P. (2016). The Decline of Iranshahr, trans. from Danish by S. Sampson, I.B. Tauris & Co Ltd, London. New York.
Daryaee, T. (2003). “The Persian Gulf Trade in Late Antiquity”, Journal of World History, vol. 14, no.1, p. 1-16.
Frye, R.N. (ed.), (1973). Sasanian Remains from Qasr-i Abu Nasr, Seals, Sealings, and Coins, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
Gyselen R. (2012). «Le Tabaristan : lieu de Mémoire Sassanide», in Objets et documents inscrits en pārsīg, Res Orientales XXI, R. Gyselen (ed.), Bures-sur-Yvette, Groupe pour l’Étude de la Civilisation du Moyen-Orient, Paris, p. 109-121.
Gyselen, R. (1997). “Economy iv. In the Sasanian period”, vol. VIII/1, p. 104-107, available online at: https://iranicaonline.org/articles/economy-iv.
Pourshariati, P. (2008). Decline and fall of the Sasanian Empire, I.B. Tauris & Co Ltd, London. New York.
Shaki, M. (1992). “Class System iii. In the Parthian and Sasanian Periods”, vol V/6, p. 652-658, available online at: https://iranicaonline.org/articles/class-system-iii.
Simpson, St.J. (2017). Sasanian Persia: between Rome and the stepps of Eurasia, ed. E.W. Sauer, Edinburgh University Press.
Splendeur des Sassanides, L’empire Perse entre Rome et la Chine (224-642), (1993). Musées royaux d’Art et d’Histoire de Bruxelles, 12 février au 25 avril 1993, Bruxelles. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 164 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 141 |
||
