تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 613 |
تعداد مقالات | 6,232 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,350,094 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,102,534 |
تحلیلی مکانی بر تابآوری کالبدی - زیرساختی شهر چمستان در برابر سیلاب | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 3، دوره 11، شماره 32، شهریور 1401، صفحه 37-56 اصل مقاله (5.99 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2021.36464.1725 | ||
نویسندگان | ||
رقیه معصومیان1؛ صدرالدین متولی* 2؛ غلامرضا جانباز قبادی3؛ شهریار خالدی4 | ||
1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور | ||
2دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور | ||
3استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور | ||
4استاد، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه شهید بهشتی تهران | ||
چکیده | ||
این پژوهش با هدف تحلیل روابط بین شاخصهای مؤثر بر تابآوری کالبدی - زیرساختی شهر چمستان در برابر سیلابهای شهری انجام شده است. شاخصهای سنجش تابآوری کالبدی - زیرساختی باتوجه به منطقه مطالعاتی، شامل دسترسی، بنا و سازه و دوری از محیط مخاطرهآمیز طبیعی بوده که در قالب 12 زیرشاخص موردبررسی قرار گرفتند. پس از استانداردسازی زیرشاخصها با توابع عضویت فازی، جهت انجام همپوشانی آنها و تهیه سه شاخص یادشده، از فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی و نظرهای کارشناسی استفاده شد. دسترسی به مراکز بهداشتی - درمانی (374/0) مهمترین زیرشاخص دسترسی، کیفیت بنا (647/0) اثرگذارترین متغیر شاخص سازه و بنا و فاصله از رودخانه (643/0) مهمترین زیرشاخص دوری از محیط مخاطرهآمیز طبیعی است. باتوجه به نقشه نهایی پهنهبندی تابآوری کالبدی - زیرساختی، بیشتر مساحت شهر چمستان، بخشهای مرکزی و شمالی شهر، در سطح تابآور یا نسبتاً تابآور کالبدی - زیرساختی در برابر سیلاب قرار دارد. بخش شمالی شهر که هسته اصلی چمستان میباشد، در ردههای عدم تابآوری و تابآوری پایین کالبدی - زیرساختی قرار گرفته است که مجاورت با رودخانه واز و اراضی با شیب بالا، از مهمترین دلایل پایینبودن سطح تابآوری یا عدم تابآوری کالبدی - زیرساختی شهر در مقابل سیلاب است. در این خصوص و به جهت افزایش تابآوری کالبدی، رعایت حریم رودخانه، عدم تغییر کاربری اراضی، عدم انجام فعالیتهای برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه، دیوارهسازی مهندسی در سواحل رودخانه و ایجاد کانالهای فرعی جهت هدایت سرریز جریان آب رودخانه در مواقع سیلابی، میتواند مؤثر باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل مکانی؛ تابآوری کالبدی - زیرساختی؛ سیلاب؛ شهر چمستان | ||
مراجع | ||
حاتمینژاد، حسین؛ فرهادیخواه، حسین؛ آروین، محمود؛ و رحیمپور، نگار. (1396). بررسی ابعاد مؤثر بر تابآوری شهری با استفاده از مدل ساختاری تفسیری (نمونه موردی: شهر اهواز). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 7(1): 35-45. http://dpmk.ir/article-1-112-fa.html.
حسینزاده، محمد مهدی؛ درفشی، خهبات؛ و میرباقری، بابک. (1392). مدلسازی تغییرات گستره جنگل و بررسی عوامل مؤثر بر آن با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک در محیط GIS (بررسی موردی: حوضههای آبخیز واز و لاویج). تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 21(1): 86-98. https://dx.doi.org/10.22092/ijfpr.2013.3805.
خالدی، شهریار؛ قهرودی تالی، منیژه؛ و فرهمند، قاسم. (1398). سنجش و ارزیابی میزان تابآوری مناطق شهری در برابر سیلابهای شهری (مطالعه موردی: شهر ارومیه). توسعه پایدار محیط جغرافیایی، 1(2): 1-15. http://geographyearth/article/view/29611/8689.
رجایی، زهرا. (1394). ارزیابی تابآوری شهر گرگان. پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، 253 صفحه. http://psp.journals.pnu.ac.ir.
شکری فیروزجاه، پری. (1396). تحلیل فضایی میزان تابآوری مناطق شهر بابل در برابر مخاطرات محیطی. نشریه برنامهریزی توسعه کالبدی، 2(6): 27-44. http://psp.journals.pnu.ac.ir/article_4146.html.
عبداللهزاده، علی؛ اونق، مجید؛ سعدالدین، امیر؛ و مصطفیزاده، رئوف. (1395). محدودیت توسعه کاربری سکونتگاهی ناشی از سیلاب و ضریب رواناب در چارچوب آمایش سرزمین، مطالعه موردی: حوزه آبخیز زیارت گرگان. مهندسی و مدیریت آبخیز، 8(2): 221-235. https://jwem.areeo.ac.ir/article_106462.html.
غلامی، محمد؛ و احمدی، مهدی. (1398). ریزپهنهبندی خطر سیلاب در شهر لامرد با استفاده از AHP، GIS و فازی. مخاطرات محیط طبیعی، 8(20): 101-114. http://ensani.ir/fa/article/download/402957.
فلاح، مسعود؛ مسعود، محمد؛ و نوایی، اسداله. (1393). نقش طراحی فضاهای شهری انعطافپذیر و تابآور در مدیریت بحران. پنجمین کنفرانس بینالمللی مدیریت جامع بحرانهای محیطی (INDM 2014): 1354-1363. https://civilica.com/doc/252366.
قدسی پور، حسن. (1395). فرآیند تحلیل سلسلهمراتبی (AHP). چاپ داوزدهم، تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، 222 صفحه. http://publication.aut.ac.ir/fa/book/show/1037.
محمودزاده، حسن؛ امامی کیا، وحید؛ و رسولی، علی اکبر. (1394). ریزپهنهبندی سیلاب در محدوده شهر تبریز با استفاده از روش AHP. تحقیقات جغرافیایی، 30(1): 167-180. http://georesearch.ir/article-1-652-en.html.
میراسداللهی، شمسی سادات؛ متولی، صدرالدین؛ و جانباز قبادی، غلامرضا. (1399). تحلیل تابآوری سکونتگاههای شهری در برابر سیلاب با تأکید بر شاخصهای اقتصادی و اجتماعی (مطالعه موردی: شهر گرگان). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(59): 137-155. http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3331-fa.html.
میراسدالهی، شمسی سادات. (1397). ارزیابی ابعاد و مؤلفههای تابآوری شهری بهمنظور کاهش خسارت ناشی از سیل (مطالعه موردی: شهر گرگان). رساله دکتری، جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور. https://www.isna.ir/news/97122211790.
نظمفر، حسین؛ بهشتی جاوید، ابراهیم؛ و فتحی، محمد حسین. (1392). پهنهبندی پتانسیل سیلخیزی و سیلگیری با مدل منطق فازی (مطالعه موردی: حوضه رودخانه قوریچای). دومین کنفرانس بینالمللی مخاطرات محیطی، 7 و 8 آبانماه 1392، دانشگاه خوارزمی تهران. https://civilica.com/doc/307436.
Bertilsson, L., Wiklund, K., Tebaldj, I.M., Rezende, O.M., Veról, A.P., and Miguez, M.G. (2018). Urban flood resilience - A multi-criteria index to integrate flood resilience into urban planning. Journal of Hydrology, 573, pp 970-982. doi.org/10.1016/j.jhydrol.2018.06.052. Bodoque, J. M., Amérigo, M., Díez-Herrero, A., García, J. A., Cortés, B., Ballesteros-Cánovas, J. A., and Olcina, J. (2016). Improvement of resilience of urban areas by integrating social perception in flash flood risk management. Journal of Hydrology, 541, pp 665-676. doi: 10.1016/j.jhydrol.2016.02.005 Cutter, S., Christopher, G., Burton, R., and Christopher, C.T. (2011). Disaster resilience indicators for benchmarking baseline conditions. Journal of Homeland Security and Emergency Management, 7(1) Economics 3, pp 235-239. DOI: 10.2202/1547-7355.1732 Franken Berger, T.R., Sutter, P., Teshome, A., Aberra, A., Tefera, M., Tefera, A., Taffesse, A., and Ejigsemahu, Y. (2007). Ethiopia: The path to self-resiliency. Vol 1, final report, Prepared for CHF - Partners in Rural Development On behalf of: Canadian Network of NGOs in Ethiopia (CANGO), 107p, https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources. Jha, K.‚ Miner‚ W., and Geddes‚ S. (2012). Building urban resilience: principles, tools, and practice. The World Bank Group‚ Open Knowledge Repository, 155p, https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/13109. Kuswandari, R. (2004). Assessment of different methods for measuring the sustainability of forest management. International Institute for Geo-information Science and Earth Observation, Enscheda, Netherlands, 256p, https://webapps.itc.utwente.nl/librarywww/papers. Liao, K.H. (2012). A theory on urban resilience to floods- A basis for alternative planning practices. Ecology and Society, 17(4), pp 48-59, http://dx.doi.org/10.5751/ES-05231-170448 Marom, W. A. (2014). Mapping and measuring social vulnerabilities of coastal areas of Bangkok and Periphery. 5th Global Forum on Urban Resilience and Adaptation, Proceedings of the Resilient Cities 2014 Congress. Bonn. Germany, pp 29-31, https://idl-bnc-idrc.dspacedirect.org/bitstream/handle/10625/53876/IDL-53876. Matyas, D., and Pelling, M. (2015). Positioning resilience for 2015: the role of resistance, incremental adjustment, and transformation in disaster risk management policy. Disasters, 39(1), pp 1-18. DOI/10.1111/disa.12107/. Meerow, S., Newell, J.P., and Stults, M. (2016). Defining urban resilience: A review. Landscape and Urban Planning, 147, pp 38-49. DOI: 10.1016/j.landurbplan.2015.11.011. Mitchell, T., and Harris, K. (2012). Resilience: A risk management approach ODI (Overseas Development Institute) Background Note, London, 7p, this and other ODI Background Notes are available from www.odi.org.uk. Mostafazadeh, R., Sadoddin, A., Bahremand, A., Berdi Sheikh, V., and Zare Garizi, A. (2017). Scenario analysis of flood control structures using a multi-criteria decision-making technique in Northeast Iran. Natural Hazards, 87, pp 1827-1846. https://doi.org/10.1007/s11069-017-2851-1. Nakabayashi, I. (1994). Urban planning based on disaster risk assessment; in disaster management in metropolitan areas for the 21st Century. Proceedings of the IDNDR Aichi/Nagoya International Conference, Nagoya, Japan, 575p, http://www.virtualref.com/uncrd/1389.htm. Seejata, K., Yodying, A., Wongthadam, T., Mahavik, N., and Tantanee, S. (2018). Assessment of flood hazard areas using Analytical Hierarchy Process over the Lower Yom Basin, Sukhothai Province. Procedia Engineering, 212, pp 340-347. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2018.01.044. Serre, D., and Heinzlef, C. (2018). Assessing and mapping urban resilience to floods with respect to cascading effects through critical infrastructure networks. International Journal of Disaster Risk Reduction, 30, pp 235-243. DOI: 10.1016/j.ijdrr.2018.02.018. Souissi, D., Zouhri, L., Hammami, S., Msaddek, M.H., Zghibi, A., and Dlala, M. (2020). GIS-based MCDM – AHP modeling for flood susceptibility mapping of arid areas, southeastern Tunisia. Geointernational, 35(9), pp 991-1017. https://doi.org/10.1080/10106049.2019.1566405. Vanolo, A. (2015). The Fordist city and the creative city: Evolution and resilience in Turin, Italy. City, Culture and Society, 6(3), pp 69-74, https://doi.org/10.1016/j.ccs.2015.01.003. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 441 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 408 |