تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,159 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,107,456 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,939,285 |
تحلیلی بر تفاوتهای فضایی الگوی سکونت و فعالیت در مناطق مرزی و غیرمرزی ایران | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 7، دوره 19، شماره 63، تیر 1400، صفحه 175-198 اصل مقاله (931.24 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/j10.22111.2021.6191 | ||
نویسندگان | ||
مهدی پورطاهری1؛ ابراهیم رومینا ![]() | ||
1دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
2استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
مناطق مرزی ایران بخشی از عرصه سرزمینی ملی هستند که به دلیل موقعیت جغرافیایی خود و دوری از مرکز اصلی سرزمین، شرایط متمایزی را ازنظر شاخصهای توسعه نشان میدهند. این مناطق هرچند در یک نگرش پایدار سیستمی، میباید تکمیلکننده نارساییهای درون سرزمینی و مکمل فعالیتهای موجود در آن باشند لیکن به دلیل تعارضات ایجاد شده و گسستگی نظامهای عملکردی متقابل، در یک فرایند غیر برنامهای، بهعنوان یک تهدید فزاینده علیه امنیت و یکپارچگی سرزمین مادر عمل مینمایند بر مبنای مسئله تحقیق، روش تحقیق، صورت توصیفی – تحلیلی است. در بخش توصیف با تکیه بر منابع آماری به تشریح مقادیر کمی پرداخته و سپس در بخش تحلیل بهطور عمده با بهرهگیری از تحلیلهای ثانویه و تشکیل ماتریس وضع موجود با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیریهای چند شاخصه طبقه نموده است. همچنین شاخصها و نماگرهای کلیدی توسعه به تفکیک هر پهنه تعیین شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که که ساختار فضایی سکونت و فعالیت کشور بر اساس شاخص های توسعه یافتگی با تأکید بر پهنههای مرزی و غیر مرزی در شرایط حاضر از الگوی غیر متوازن تبعیت نموده است. الگویابی توسعه فضایی کشور مبین آن است که حوزه مرزی سواحل شمالی بهعنوان کانون توسعه با گرایش به سمت مناطق مرزی شمال غربی و شمال شرقی هدایت شده و آنگاه از طریق دالان توسعه منطقه غیر مرزی داخلی به کانون توسعه سواحل مرزی جنوب کشور متصل شده است. بر این اساس کانونهای توسعهنیافتگی در دو سوی دالان مرکزی یعنی مناطق مرزی شرق، غرب و جنوب شرق کشور توزیه شده اند. بر این مبنا می توان پذیرفت که بر اساس شاخص های توسعه، ساختار فضایی سکونت و فعالیت نه تنها بین مناطق مرزی بلکه بین مناطق مرزی و غیر مرزی (داخلی) نیز از تفاوت های معناداری برخوردار است. | ||
کلیدواژهها | ||
توسعه؛ مناطق مرزی؛ ایران؛ الگوی سکونت؛ فعالیت | ||
مراجع | ||
بیگزاده، علی؛ علی اسدی؛ سعید باغخانی (1393). تعیین جایگاه هر یک از استانهای کشور در توسعۀ صنعتی و بررسی تأثیر مؤلفههای تخصصگرایی، آموزش و تحقیقات بر توسعۀ مزبور. آموزش و پژوهش استانداری کرمان. پرسکات، جی. آر (1358). گرایشهای تازه در جغرافیای سیاسی. ترجمۀ دره میرحیدر، تهران: دانشگاه تهران. در http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/ 1830925 جانپرور، محسن (1396). نگرشی نو بر مطالعات مرزی (مفاهیم، اصول و نظریهها). تهران: انجمن ژئوپلیتیک ایران. درhttps://www.ketabcity.com/bookview.aspx?bookid=1949936 حافظنیا، محمدرضا (1379). مبانی مطالعات سیاسی- اجتماعی. قم: سازمان حوزهها و مدارس خارج از کشور. https://www.gisoom.com/book/1191466/2 حافظنیا، محمدرضا؛ حسن رحیمی (1384). بازتاب فضایی تحول کارکردی مرز جلفا پس از فروپاشی شوروی سابق. فصلنامۀ پژوهشهای جغرافیایی. شمارۀ 53. در: http://ensani.ir/fa/article/47216 خطابی، غلامحسین (1374). مرزبانی. تهران: ادارهکل پشتیبانی آموزش ناجا. رحمتیراد، محمدحسین (1374). مرزبانی؛ گذرنامه و اتباع بیگانه، تهران: معاونت آموزش ناجا. زرقانی، سیدهادی (1385). عوامل موثر در امنیت مرزی با تاکید بر مرز شرقی ایران و افغانستان، علوم جغرافیایی. شماره 1. در: http://ensani.ir/fa/article/17159 زرقانی، سید هادی (1386). مقدمهای بر شناخت مرزهای بینالمللی، تهران. نیروی انتظامی ج.ا.ایران. در https://www.gisoom.com/book/11332511 صنایعی، ابراهیم (1385). اصول و مبانی مرزبانی، برای معاونت آموزش دانشگاه نیروی انتظامی. تهران: جهان جام جم. درhttps://www.gisoom.com/book/1363001 طیفوری، وحید؛ صادق اکبری (1392). بررسی شاخص توسعۀ سرمایۀ انسانی ایران. ارائهشده در همایش تحلیل یافتههای سرشماری نفوس و مسکن 1390. عندلیب، علیرضا (1380). نظریۀ پایه و اصول آمایش مناطق مرزی جمهوری اسلامی ایران. تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکدۀ فرماندهی و ستاد دورۀ عالی جنگ. در: https://www.gisoom.com/book/1254504 قانوناساسی جمهوری اسلامی ایران (1368). بهآدرس: https://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution کاظمی، علی؛ عزیز رضاپور؛ سعید باقری فرادنبه؛ مجید نخعی؛ صادق غضنفری (1394). میزان توسعهیافتگی استانهای ایران با تمرکز بر شاخصهای بخش بهداشت و درمان. مدیریت سلامت. 18 (59). در: http://jha.sinaweb.net/&url=http://jha.sinaweb.net/issue_11291_11292.html محمدی، علی؛ یاسر امیری؛ محمود جوبر (1393). اولویتبندی وضعیت شاخصهای امنیت اجتماعی و رتبهبندی استانهای کشور از نظر سطح امنیت اجتماعی با استفاده از روش تحلیل رابطهای خاکستری (GRA)، فصلنامة انتظام اجتماعی. سال ششم. شمارۀ 3. پاییز. در: http://ensani.ir/fa/article/394889 موسوی. مینا؛ حسن صدیقی (1393). تعیین سطح توسعهیافتگی کشاورزی استانهای کشور، فصلنامۀ راهبردهای توسعۀ روستایی. جلد 1. شمارۀ 4. در: https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=276701 نصری، معصومه (1394). بررسی وضعیت استانهای ایران از منظر شاخص IDI در نهماهۀ سال 1394، معاونتبرنامهریزی و نظارت راهبردی. دفتر بررسیهای فنیاقتصادی. گروه آمار و اطلاعات ارتباطات و فناوری اطلاعات در https://www.ict.gov.ir Anderson, Joan B (2003). The U.S.-Mexico border: a half century of change, The Social Science Journal. No: 40. PP. 534-554. In: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0362331903000673 Diener, Alexander C., and Joshua Hagen (2018). The Political Sociology and Political Geography of Borders. pp: 330-346. In Sage Handbook of Political Sociology, eds. William Outhwaite and Stephen P. Turner. CA: Sage Publications. In: https://www.researchgate.net/publication/328725748 Diener, Alexander C., and Joshua Hagen (2017). “Changing Modalities of Power in the Twenty-First Century,” in Border Politics: Defining Spaces of Governance and Forms of Transgression, eds. Cengiz Günay and Nina Witjes (New York: Springer), 15-32. In: https://link.springer.com/chapter/10.1007%2F978-3-319-46855-6_2 Glassner, Martin (2004). Political Geography, New York: John Wiley and Sons, Inc. in: https://www.worldcat.org/title/political-geography/oclc/52387985 Marcuse, P. (2002): The New Borders of Globalization, London. Houtum, H. V. (2005). The Geopolitics of Borders and Boundaries. Geopolitics. V.10,N.4. PP: 672-679. DOI:10.1080/14650040500318522 Nachman, G & Borregaard, M K and Hendrichsen, D K (2014). Spatial Distribution. In Sven Erik. Vol. [4] from Encyclopedia of Ecology, Volumes 1-5. PP.[3304-3310] Oxford: Elsevier. In: https://www.researchgate.net/publication/234136591_Spatial_distribution_patterns Robinson, Edward Heath (2012). Reexamining Fiat, Bona Fide and Force Dynamic Boundaries for Geopolitical Entities and their Placement in DOLCE Applied Ontology Vol.7, Issue1, PP.93-108. In:https://dl.acm.org/doi/10.5555/2690948.2690951 Pereira, J and others (2016). Demographics and spatial pattern on three populationsof Myrtaceae in the Ombrophilous Mixed Forest. Ciência Rural, Santa Maria, V.46, N.9, PP.1579-1584. In:http://dx.doi.org/10.1590/0103-8478cr 20151308 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 436 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 232 |