تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,159 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,098,457 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,935,379 |
تحلیل فضایی نابرابریهای اجتماعی- اقتصادی براساس شاخصهای رفاه چند بُعدی مطالعۀ موردی: محلات شهری زاهدان | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 3، دوره 19، شماره 63، تیر 1400، صفحه 67-94 اصل مقاله (1.97 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/j10.22111.2021.6197 | ||
نویسندگان | ||
زهرا سرگزی ![]() | ||
1دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
2دانشیار جغرافیا، دکتری تخصصی جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران | ||
3استادیار جغرافیا، دکتری تخصصی جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران | ||
چکیده | ||
امروزه شهرها محمل توسعه اقتصادی جوامع هستند و از آنجایی که شهرها موجودیت انسانی دارند، برای تأمین زیربنای مناسب در جهت پیشرفت و رشد اقتصادی، رفاه شهرها به عنوان یکی از چالش های توسعه و مبارزه با فقر است. با تکیه بر تقویت شاخص های رفاه چندبعدی می توان مسائلی مانند نابرابری های اقتصادی و اجتماعی را در شهر به حداقل رساند. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی نابرابری های اقتصادی- اجتماعی محلات شهر زاهدان براساس شاخص های رفاه چندبعدی می باشد. با توجه به هدف پژوهش، نوع پژوهش کاربردی با روش توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش شاخص های رفاه چندبعدی در دو بعد رفاه مادی و رفاه غیرمادی در قالب 55 شاخص صورت گرفته است. به منظور تحلیل فضایی شاخص های رفاه چندبعدی پس از نرمالسازی، اختلاف رفاه در سطح محلات شهری محاسبه و نتایج در قالب نقشه های ضریب اختلاف تهیه گردید. در نهایت، ارتباط بین سطح رفاه و ضریب اختلاف با استفاده از آزمون آماری پیرسون در محیط نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد محلاتی که از وضعیت رفاه بهتری برخوردار می باشند، در منطقه یک و پنج شهر که در جنوبغربی زاهدان می باشد، قرار دارند و محلات حاشیه ای شمال و جنوب زاهدان در وضعیت نامطلوب تری نسبت به سایر محلات شهری قرار دارند. نتایج آزمون همبستگی بین سطح رفاه چندبعدی و ضریب اختلاف رفاه نیز نشان میدهد که در سطح آلفای 0.1 تنها بین رفاه غیرمادی و مولفههای مسکن، دسترسی به خدمات، زیرساختها و تسهیلات و دانش با ضریب اختلافشان رابطه معناداری وجود دارد. این درحالی است که در سطح آلفای 2 بین رفاه مادی و غیرمادی و مولفههای مسکن، دسترسی به خدمات، سلامت و دانش با ضریب اختلافشان رابطه معناداری وجود دارد. | ||
کلیدواژهها | ||
تحلیل فضایی؛ نابرابری اقتصادی؛ فقر؛ شاخص رفاه چندبعدی؛ زاهدان | ||
مراجع | ||
اسلامی، سیفالله (1393). اندازهگیری شاخص رفاه اجتماعی طی چهار دهۀ گذشته درمناطق شهری کشور، مجلۀ اقتصادی، شمارۀ 156- 155.صفحات 28-5، قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/333299/%D8%A7%D9%86% D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87-%DA%AF% DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%B4%D8%A7% D8%AE%D8%B5-%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85 %D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B7%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%AF% D9%87%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8 %AA%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9% 86%D8% A7%D8%B7%D9%82-%D8%B4%D9%87% D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%B4% D9%88%D8%B1z اکبری، محمود؛مسعود تقوایی؛علی زنگیآبادی؛ حمیدرضا وارثی(1390). نابرابریهای درآمدی و رفاه پایدار شهری، مطالعۀ موردی: کلانشهر شیراز، جغرافیا و توسعۀ ناحیهای، شمارۀ 16. صفحات 106-83 . قابل بازیابی از: https://jgrd.um.ac.ir/article_27828.html بابازاده خراسانی، بهزاد (1389). شاخصهای اندازهگیری رفاه، فصلنامۀ تازههای اقتصاد، شمارۀ 128، صفحات 56-50، قابل بازیابی از: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/807193/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%87-%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%87 بریاجی، فرزاد؛ حسین حاتمینژاد؛ ناصر اقبالی (1398). نابرابریهای فضایی و تأثیر آن بر کیفیت زندگی شهری، مطالعۀ موردی: منطقۀ 1 و 19 تهران، فصلنامۀ نگرشهای نو در جغرافیای انسانی. شمارۀ 43. صفحات 24-1. قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/author/201921?ArticleSearch%5BsortBy%5D=date پورمحمدی،محمدرضا؛علی مصیبتزاده (1387).آسیبپذیری شهرهای ایران در برابر زلزله و نقش مشارکت محله در امدادرسانی آنها، نشریۀ جغرافیا و توسعه. شمارۀ 12. صفحات 154-140، قابل بازیابی از: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=82017 جوان، جعفر؛ عبدالله عبداللهی (1387). عدالت فضایی در فضاهای دوگانة شهری (تبیین ژئوپلیتیکی الگوهای نابرابری در حاشیۀ کلانشهر مشهد)،فصلنامۀ ژئوپلیتیک. شمارۀ 12. صفحات 156-131. قابل بازیابی از: http://journal.iag.ir/article_57060.html جواهری، حسن (1393). تحلیل فضایی نابرابری اقتصادی ناشی از چرخۀ انباشت سرمایه در شهرهای میانی، رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری. دانشگاه تهران. 275 صفحه. قابل بازیابی از: https://rtis2.ut.ac.ir/cv/apoura/print/ جواهریپور، مهرداد(1381). چالش جهانی فقر شهری، فصلنامۀ رفاه اجتماعی. شمارۀ 6. صفحات 147- 127. قابل بازیابی از: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=25825 جنکانلو، علی؛ محمد طالعی؛ محمد کریمی (1392). ارائۀ روشی نوین برای مدلسازی تناسب اراضی مسکونی با استفاده از روشهای تصمیمگیری گروهی فازی OWA و IOWA: مطالعۀ موردی ناحیۀ کرمانشاه، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای. شمارۀ 19. صفحات 212-189. قابل بازیابی از:https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=240690 حاتمینژاد،حسین؛رحمتالله فرهودی؛ مرتضی محمدپور جابری (1387). تحلیل نابرابری اجتماعی در برخورداری از کاربریهای خدمات شهری، مورد مطالعه: شهر اسفراین، پژوهشهای جغرافیای انسانی. شمارۀ 65. صفحات 85- 71. قابل بازیابی از: https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=86751 خستو، مریم؛ مرضیه یاحقی (1397). تحلیل و ارزیابی شاخصهای رفاه اجتماعی در نواحی شهری با تأکید بر رویکرد عدالت اجتماعی، مطالعۀ موردی: نواحی منطقۀ یک شهر قزوین، پژوهشهای جغرافیای انسانی. شمارۀ 2. صفحات 315-297. قابل بازیابی از: https://jhgr.ut.ac.ir/article_60154.html رمضانیکیاسجمحله، رؤیا؛ سعید کریمی؛ فاطمه سادات علویپور (1395). پهنهبندی آسیبپذیری مناطق شهری در برابر زلزله با استفاده از تکنیک WLC و OWA موردشناسی: منطقۀ 7 تهران، جغرافیا و آمایش شهری منطقهای. شمارۀ 21. صفحات 138- 125. قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/362150/%D9%BE%D9%87%D9%86%D9%87-%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%B2%D9%84%D8%B2%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A7%D8%B3% D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%DA%A9%D9%86% DB%8C%DA%A9-wlc-%D9%88owa-%D9%85% D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8%B4%D9%86%D8 %A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D9%86%D8 %B7%D9%82%D8%A9-7-%D8%AA%D9%87%D8 %B1%D8%A7%D9%86 رجبی، محمدرضا؛ علیمنصوریان؛ محمد طالعی (1390). مقایسۀ روشهایتصمیمگیری چندمعیاره AHP،AHP_OWA وFuzzyAHP_OWA برای مکانیابی مجتمعهای مسکونی در شهرتبریز،فصلنامۀ محیطشناسی. شمارۀ 57. صفحات 92-77. قابل بازیابی از: https://www.noormags.ir/view/fa/magazine/number/58778 روستایی، شهریور؛ حسین کریمزاده، حسین؛ خسرورحمتی (1395). تحلیل نابرابریهای فضایی بر پایة شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در شهرهای میانهاندام، مطالعة موردی: شهر میاندوآب، پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری. شمارۀ 3. صفحات 471- 449. قابل بازیابی از: https://jurbangeo.ut.ac.ir/article_60643.html رهنما، محمدرحیم؛ حسین آقاجانی؛ مهدی فتاحی (1391). مکانیابی محل دفن زباله با ترکیب روش میانگینگیری وزندار ترتیبی (OWA) و GIS در مشهد. جغرافیا و مخاطرات محیطی.شمارۀ3.صفحات 106-87، قابل بازیابی از: https://geoeh.um.ac.ir/article_25897.html زاهدیمازندرانی، محمدجواد (1386). توسعه و نابرابری، انتشارات مازیار. تهران. 368 صفحه. قابل دسترس از: https://www.gisoom.com/book/11104913/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D9%88%D8% B3%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D9%86%D8%A7% D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C/ سجادیان، ناهید؛ مرتضی نعمتی؛ علی شجاعیان؛ طاهره قنواتی (1394). تحلیل نابرابری اجتماعی بر اساس متغیرهای منتخب در شهر اهواز، نمونۀ موردی: شهرک نفت، گلستان و حصیرآباد. برنامهریزی و آمایش فضا، شمارۀ 2. صفحات 60-33. قابل بازیابی از : https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-10065-fa.html سرائی، محمدحسین؛ سمانه ایرجی (1394). بررسی میزان انطباق فضایی نابرابریهای اجتماعی– اقتصادی در نواحی هشتگانۀ شهر یزد، فصلنامۀ اقتصاد و مدیریت شهری. شمارۀ 13. صفحات 51-36. قابل بازیابی از: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1119306/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%85% DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%86% D8%B7%D8%A8%D8%A7%D9%82-%D9%81%D8%B6% D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D8% A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8% AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8% A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%88%D8%A7% D8%AD%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA-%DA% AF%D8%A7%D9 %86%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8% B1-%DB% 8C%D8%B2%D8%AF شهابی، هیمن؛ چیا نیازی (1388). بررسی فاکتورهای مؤثر در مکانیابی ایستگاههای امداد و نجات جادۀ سقز- سنندج با استفاده از مدل ترکیب خطی وزین (WLC)، همایش ژئوماتیک 88. قابل بازیابی از:https://civilica.com/doc/69777/ شیخی، عبدالله (1393). استراتژیهای توسعۀ شهر پیرانشهر بارویکردCDS،پایاننامۀ کارشناسیارشد.دانشکدۀ جغرافیا. دانشگاه تهران. 185 صفحه. قابل دسترس از: https://ut.ac.ir/fa/thesis/21900/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DA%98%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9% 88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9% 87%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8% A7%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C% DA%A9%D8%B1%D8%AF-cds عبدالهی، راشین؛ اصغر محمدی؛ منصور حقیقتیان (1397). بررسی تأثیر فضای عمومی شهری بر ابعاد رفاه اجتماعی، مورد مطالعه: شهروندان شهر تهران. فصلنامۀ برنامهریزی رفاه و توسعۀ اجتماعی. شمارۀ 37. صفحات 56-27. قابل بازیابی از: https://journals.atu.ac.ir/article_9896.html کرمی،جلال؛ امینه محمدی؛ محمد شریفیکیا (1395). بررسی فضایی انعطافپذیری مناطق شهری پس از زلزله با استفاده از روش OWA در منطقۀ 12 تهران، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. شمارۀ 10. صفحات 34-23. قابل بازیابی از: https://jsaeh.khu.ac.ir/browse.php?a_id=2558&sid=1&slc_lang=fa مجیدیخامنه، بتول؛ علیرضا محمدی (1384). درآمدی بر شناخت و سنجش فقر شهری، نشریۀ انجمن جغرافیایی ایران، شمارۀ 6 و 7، صفحات 152-137، قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/download/192251 مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن، قابل دسترس از: https://www.amar.org.ir/%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B9% D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%86%D9 %81%D9%88%D8%B3-%D9%88-%D9%85% D8%B3%DA%A9%D9%86/%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%AC-%D8%B3%D8%B1% D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C مهندسین مشاور شهر و خانه (1386). طرح تفصیلی شهر زاهدان، جلد اول و سوم. اداره کل مسکن و شهرسازی استان سیستان و بلوچستان. قابل دسترس از: .https://mrud.ir/sistan/ منافیآذر،رضا؛ محمد ولائی (1397). تحلیل تطبیقی نابرابریهای فضای شهری و پیراشهری، مورد مطالعه: شهر میاندوآب، توسعۀ فضاهای پیراشهری. شمارۀ 1. صفحات 128-111. قابل بازیابی از: http://ensani.ir/fa/article/393432/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AA%D8%B7%D8% A8%DB%8C%D9%82%DB%8C-%D9%86%D8%A7% D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B6% D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8% A7%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D8% B4%D9%87%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7% D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%A8 Betti, G. Cheli, B. Lemmi, A. Verma, V (2006). Multidimensional and Longitudinal Poverty: An Integrated Fuzzy Approach. In A. Lemmi & G. Betti (Eds.), Fuzzy Set Approach to Multidimensional Poverty Measurement (Vol. 3, PP.115-37): Springer US. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-0-387-34251-1_7 Biloria, N. Reddy, P. Fatimah, Y. A. Mehta, D (2020). Urban Wellbeing in the Contemporary City Data-driven Multivalence in the Built Environment (PP.317-335): Springer.https://app.dimensions.ai/details/publication/pub.1117670833 Burgers, J. Musterd, S (2002). Understanding urban inequality: a model based on existing theories and an empirical illustration. International Journal of Urban and Regional Research, 26(2), 403-413. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1468-2427.00387 Cassiers, T. Kesteloot, C (2012). Socio-spatial inequalities and social cohesion in European cities. Urban Studies, 49(9), 190, 9- 1924. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0042098012444888?icid=int.sj-abstract.similar-articles. 3& Cheshire, P. C. Magrini, S (2009). Urban growth drivers and spatial inequalities: Europe-a case with geographically sticky people. LEQS Paper 11. https://www.researchgate.net/publication/48854060_Urban_Growth_Drivers_and_Spatial_Inequalities_Europe_-_a_Case_with_Geographically_ Sticky_People Commission, J (2008). Handbook on constructing composite indicators: methodology and user guide: OECD publishing. https://www.oecd.org/sdd/42495745.pdf Gideon,L(2012).Handbook of surveymethodology for the social sciences: Springer. https://www.springer.com/gp/book/9781461438755 Hall, P. Pfeiffer, U (2004). Urban Future 21, Spoon Press, London. https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9781315011523/urban-future-21-peter-hall-ulrich-pfeiffer Landi, S. Ivaldi, E. Testi, A (2018). Measuring change over time in socio-economic deprivation and health in an urban context: the case study of Genoa.Social Indicators Research,139(2),745-785. https://ideas.repec.org/a/spr/soinre/v139y2018i2d10.1007_s11205-017-1720-3.html Lelo, K. Monni, S. Tomassi, F (2019). Socio-spatial inequalities and urban transformation. The case of Rome districts. Socio-Economic Planning Sciences, 68, 100696. https://ec.europa.eu/regional_policy/rest/cms/upload/08092020_051015_lelo_monni_tomassi_seps_2019___rome_districts.pdf Light, J. S (2003). From warfare to welfare: Defense intellectuals and urban problems in Cold War America: JHU Press. https://www.amazon.com/Warfare-Welfare-Defense-Intellectuals-Problems/dp/0801882737 Malczewski, J (2006). Ordered weighted averaging with fuzzy quantifiers: GIS-based multicriteria evaluation for land-use suitability analysis. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 8(4), 270-7. https://www.researchgate.net/publication/222653057_Ordered_weighted_averaging_with_fuzzy_quantifiers_GIS-based_multicriteria_evaluation_for_land-use_suitability_analysis Milne, G (2017). A conceptual approach to urban wellbeing from a human evolution perspective. https://www.preprints.org/manuscript/201712.0041/v1 Musterd,S.Ostendorf, W(2013).Urban segregation and the welfare state: Inequality and exclusion in western cities: Routledge.https://www.routledge.com/Urban-Segregation-and-the-Welfare-State-Inequality-and-Exclusion-in-Western/Musterd-Ostendorf/ p/book/9780415513647 OECD (2016). OECD regional well-being: A user’s guide: Author Paris. https://www.oecd.org/ Pacione, M (2002). Urban restructuring and the reproduction of inequality in Britain’s cities: an overview Britain's Cities (PP. 25-78): Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780203437346-8/urban-restructuring-reproduction-inequality-britain-cities-michael-pacione Peiró-Palomino, J (2019). Regional well-being in the OECD.The Journal of Economic Inequality,2(17),195-218. https://link.springer.com/article/10.1007/s10888-018-9398-6 Perera, R (2019). The Transformative Potential of the Right to the City: An Analysis of the Potential Contribution of the Right to the City in Formulating a Human Rights Response to Urban Socio-Economic Inequalities. Masters Thesis: LLM International Human Rights Law. https://lup.lub.lu.se/studentpapers/search/publication/ 8980315 Sen, A (2004). Development as Capability Expansion in S. Fukuda-Parr & A.K. Shiva Kumar (Ed.), Readings in Human Development: Concepts, Measures & Policies for a Development Paradigm, Oxford University Press India. https://digitallibrary.un.org/record/551696 Sohel Rana, M.D (2009). Status of wateruse sanitation and hygienic condition of urban slums: Astudy on Rupsha Ferighat slum, Khulna, www.elsevier.com, PP.322-328. https://www.lenntech.com/abstracts/170/status-of-water-use-sanitation-and-hygienic-condition-of-urban-slums-a-study.html Shanahan, D. F. Lin, B. Gaston, K. Bush, R. Fuller, R (2014). Socio-economic inequalities in access to nature on public and private lands: A case study from Brisbane, Australia. Landscape and Urban Planning, 130, 1, 4- 23. https://www.researchgate.net/publication/264006338_Socio-economic_inequalities_in_access_to_ nature_on_public_and_private_lands_A_case_study_from_Brisbane_Australia | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 577 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 381 |