تعداد نشریات | 31 |
تعداد شمارهها | 700 |
تعداد مقالات | 6,841 |
تعداد مشاهده مقاله | 11,184,563 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,507,943 |
بازتاب عناصر اقلیمی و جغرافیایی در سفالهای منقوش شهرسوخته | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 7، دوره 19، شماره 64، مهر 1400، صفحه 165-192 اصل مقاله (1.68 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/j10.22111.2021.6324 | ||
نویسندگان | ||
سکینهخاتون محمودی1؛ مرضیه قاسمی* 2 | ||
1استادیار، دکتری هنر اسلامی، عضو هیأت علمی گروه حفاظت و مرمّت آثار تاریخی، دانشکده هنر و معماری دانشگاه زابل | ||
2استادیار، دکتری تاریخ تطبیقی، تحلیلی هنر اسلامی، عضو هیأت علمی گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری،دانشگاه سیستان و بلوچستان | ||
چکیده | ||
مطالعۀ سکونتگاههای انسانی و میزان بهرهوری از منابع طبیعی، بخشی از پژوهشهای انجام شده در عرصه چشمانداز جغرافیایی است کهدر حیطۀ جغرافیای تاریخی می باشد . اما در این بررسیها نوع نگاه انسان به چشمانداز و چگونگی بازتاب آن در آثار انسانساخت کمتر مورد توجه قرار گرفتهاست. سفالها از قدیمیترین آثار باقیمانده از تمدنهای باستانی میباشند که با نقوش متنوعی تزیین شدهاند. عناصر محیطی و جغرافیایی از رایجترین نقوش موجود بر روی این آثار میباشند. شهرسوخته یکی از قدیمیترین سکونتگاههای انسانی موجود در فلات ایران می-باشد که ظروف سفالی متعددی از آن به دست آمدهاست. آنچه در این گفتار مورد بحث است، نشان دادن چگونگی بازتاب چشمانداز و عناصر اقلیمی و جغرافیایی بر روی ظروف سفالین شهرسوخته میباشد. لذا در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام شده، تلاش گردیده تا بدین پرسش پاسخ داده شود که: عمدهترین تصاویر جغرافیایی و اقلیمی رایج بر روی سفالهای شهرسوخته شامل چه مواردی بوده، روی چه پدیدههایی تأکید بیشتری انجام گردیدهاست؟ جمعآوری اطلاعات در این پژوهش، با استفاده از منابع میدانی و کتابخانهای انجام گردیده، نمونههای مورد بررسی به شیوۀ انتخابی از مجموعۀ آثار موجود در موزۀ جنوب شرق ایران و آثار مکتوب منتشر شده در این خصوص برگزیده شدهاند. نتایج این تحقیق حکایت از آن دارد که: اگرچه در برخی از این آثار هنرمندان ادراک خود از محیط جغرافیایی را به صورت نقشهای مسطح با شاخصههای برجستۀ محیطی ترسیم کردهاند، اما در بیشتر موارد، به نمادپردازی از چشماندازهای محیطی پرداختهاند. به طوری که می-توان گفت: ترسیم چشمانداز در اینگونه آثار را بر اساس اهمیت نمادین آنها انجام گرفتهاست.همچنین بررسی کمّی نقوش روی سفالینههای شهرسوخته نشان میدهد که تصویرگری از آب و عناصر مرتبط با آن بیشترین و آثار انسانساخت کمترین تعداد را به خود اختصاص دادهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
شهرسوخته؛ سفال؛ چشم اندازجغرافیائی؛ عناصر اقلیمی؛ عناصر جغرافیایی | ||
مراجع | ||
ابنحوقل (1366). سفرنامۀ ابنحوقل (ایران در صوره الارض)، ترجمه و توضیح دکتر جعفر شعار، امیرکبیر. تهران. اصطخری، ابواسحق ابراهیم (1340). مسالک و ممالک، بهاهتمام ایرج افشار، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. تهران. بختورتاش، نصرتالله. (1351). گردونۀ خورشید یا گردونۀ مهر، بررسیهای تاریخی. شماره 40. صفحات 99- 67. http://ensani.ir/fa/article/8420 بهروزیفر، داود (1395). معرفی و مطالعۀ اَشکال و نقوش سفالهای شهرسوختۀ سیستان،همایشملیباستانشناسی و هنر سفال و سفالگری. دانشگاه آزاد اسلامی میانه. https://civilica.com/doc/731590 بهفروز، فاطمه (1374). زمینههای غالب در جغرافیای انسانی، انتشارات دانشگاه تهران. تهران. بیدختی، محمدعلی؛ لیلا زنگنه (1398). مطالعه و شناخت ویژگیهای بصری نقوش سفالهای دورۀ ایلامیان براساس سفالهای محوطههای شوش، سیلک، شهرسوخته، چهارمین همایش ملی باستانشناسی ایران. دانشگاه بیرجند. بیرجند. https://civilica.com/doc/978856 بیکر، الن اچ (1392). جغرافیا و تاریخ (پیوند مرزها)، ترجمۀ مرتضی گودرزی. پژوهشکدۀ تاریخ اسلام. تهران. بیکمحمدی، حسن (1385). جغرافیای تاریخی سیستان پیش از اسلام، اطلاعات جغرافیایی. دورۀ 15. شماره 60. صفحات 35-32. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1506153 بینام (1381). تاریخ سیستان، به تصحیح محمدتقی بهار. معین. تهران. پرهام، سیروس (1378). جلوههای اساطیری و نمادهای نخستین در قالیایران،دانش. شماره 91. صفحات 47-40. http://ensani.ir/fa/article/293530 توزی، موریتزیو (1385). پیش از تاریخ سیستان، ترجمۀ رضا مهرآفرین، پاژ. مشهد. جردن، تری، ج؛ لسترو راونتری (1380). مقدمهای بر جغرافیای فرهنگی، ترجمۀ سیمین تولایی و محمد سلیمانی. پژوهشگاه هنر و ارتباطات. تهران. حسینآبادی، زهرا؛ ابوالقاسم دادور (1390). بررسی نمادین نقوش گیاهی سفالهای شهرسوخته، مطالعات هنرهای تجسمی. شماره 2. صفحات 63- 47. https://journals.usb.ac.ir/article_3995.html حسینزاده، سیدرضا (1376). بادهای 120روزۀ سیستان، مجلۀ تحقیقاتجغرافیایی. شماره 46. صفحات 127-103. http://ensani.ir/file/download/article/20120413142726-2166-289.pdf دیوسالار، مهرداد؛ محمدتقی رهنمایی؛ محمدحسین فرجیها؛ محمد محمودپور (1397). چشمانداز جغرافیایی و کاربست آن در پژوهشهای تاریخی. پژوهشنامۀ تاریخ اسلام. سال 1. شماره 29. صفحات 74-53. http://ensani.ir/file/download/article/1599994655-10297-1-177 راشد محصل، محمدرضا، محمد بهنامفر و مریم زمانیپور (1391). تجلی کوه در ایران باستان و نگاهی به جلوههای آن در ادب فارسی، مطالعات ایرانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 11. شماره 21. صفحات 146-119. http://ensani.ir/fa/article/305898 رمضانی، فاطمه (1398). مطالعۀ تطبیقی نقشمایههای سفالینههای شهرسوخته با هنر خامهدوزی سیستان، چهارمین همایشملی باستانشناسی ایران.دانشگاه بیرجند. بیرجند. https://civilica.com/doc/978852 سراوانی، فهیمه (1396). بررسی ویژگیهای بصری نقوش حیوانی سفالینههای شهرسوخته، نشریۀ مطالعات هنر اسلامی. سال 13. شماره 26. صفحات 165-143. http://www.sysislamicartjournal.ir/article_91859.html سیدسجادی، سید منصور (1379). محیط طبیعی و اثار باستانی دشت سیستان، نشریۀ تحقیقات جغرافیایی. شماره 56 و 57. صفحات 168- 146. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=28356 سیدسجادی،سیدمنصور(1385).شهرسوخته، آزمایشگاهی بزرگ در بیابانی کوچک، پایگاه میراث فرهنگی و گردشگری شهرسوخته. زابل. سیدسجادی، سید منصور (1395). سیستان باستان روی سفالینۀ شهرسوخته، بهنقلاز خبرگزاری ایسنا: 12 آبان 1395. https://www.isna.ir/news/95081108197/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86- شکوئی، حسین (1385). اندیشههای نو در فلسفه جغرافیا، جلد 1. گیتاشناسی. تهران. علیاکبری،نسرین؛عبدالحسین شهبازی؛مسعود باوانپوری (1395). بررسی و تحلیل بازتاب ادبیات اقلیمی در رمان شوهر آهو خانم، مجلۀ مطالعات انتقادی ادبیات. سال 2. شماره 5. صفحات 18-1. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1614442 مقدسی، ابوعبدالله محمدبناحمد(1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمۀ دکتر علینقی منزوی، کاویان. تهران. موسویحاجی، سیدرسول؛ مرتضی عطایی (1389). مطالعۀ مجموعهای از نمونههای سفالین سیستان، سازمان میراث فرهنگی. صنایع دستی و گردشگری. زاهدان. موسویحاجی، سیدرسول؛ رضا مهرآفرین (1388). جستاری در جغرافیای تاریخی سیستان (از آغاز تا سدۀ نهم ه.ق)، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان. زاهدان. موسوی حاجی، سید رسول؛ علی پیری (1388). بررسی تطبیقی نقوش قالی سیستان با نقوش سفال نخودی شهرسوخته، فصلنامۀ علمی- پژوهشی گلجام. شماره 13. صفحات 86- 73. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=153223 نوزایی، عباس؛ سعیدمحمد شهبخش (1385). تحلیل محتوای نقشمایههای بهجامانده از تمدن شهرسوختۀ سیستان،کتاب ماه هنر. شماره 95و96. صفحات 141- 128. https://www.magiran.com/paper/372078 Cortesi E, Tosi Maurizio, Lazzari A, Vidale Massimo (2008). Cultural Relationships beyond the Iranian Plateau: The Helmand Civilization, Baluchistan and the Indus Valley in the 3rd Millennium BCE, In: Paléorient, Vol.34, N.2, PP: 5-35. https://www.persee.fr/doc/paleo_0153-9345_2008_num_34_2_5254 Costantini, L (1979). “Wood remains from Shahr-i-Sokhta: A source of information for the ancient Environmental and technology in protohistoric Sistan” in: M. Taddei (ed.) South Asian Archaeology, PP: 87- 121. https://www.bcin.ca/bcin/detail.app?id=34343 Jarrige Jean-François, Didier Aurore (2011). Quivron Gonzague. Shahr-i Sokhta and the chronology of the Indo-Iranian regions, In: Paléorient, Vol. 37, N2, PP:7-34.https://www.persee.fr/doc/paleo_0153-9345_2011_num_37_2_5420 Piperno, Marcello and Tosi, Maurizio (1975). The Graveyard of Shahri-i Sokhta, Iran, Volume 28 Number 3, July. PP:186- 197. https://archive.archaeology.org/iran Piperno, Marcello and Salvatori Sandro (1983). Recent Results and New Perspectives from the Research at the Graveyard of Shahr-i Sokhta, Sistan, Iran, Estratto da Annali Universtario Orentale, Volume 43, PP: 173-198. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/42775995/Piperno_Salvatori_1983-with-cover-page-v2.pdf?Expires=1630479740&Signature=MsPMIb8NMnf~Gi~bylRWbo3ZX5ezpgjYeWs4kVWhIDAXxQRiY-i~1G66pn5POv-kD1y5kidb111 rzdtdT~HZoWdXdYphdmpTrdyg~6~NgDaP1TC5s0kcbwe6I5hcqIycAF81DrKetPMKkdsaJKFo7CL3s866xEQkx0Sa5PnsXyADDpAre2CmI8Ycqk4TePPlD-2ti7y-Pdu5R5-1m876Wx8KX6mz WBNh8Zt8hCpyyQ3Dz1RANWfmKv-Oo7G1JlcULcF1OYrblar ZL64uLFLuBN1VUbu SA5hjXRonOUeIB6o4P0dRrQPjL Salvatori Sandroi and Vidale. Massimo (1997). Shahr-i Sokhta 1975- 1978: Central Quarters Exca Vation, Isiao- Roma. Vidale, Massimo, Vendemini, Debora, Vendemini, Loliva, Edoardo (2014). Uncertainty and errors in the Painted Buff Ware of S˘ahr-e Su¯k ¯ te (Sistan, Iran), PP:71- 93. https://www.researchgate.net/publication/316516811_Uncertainty_and_errors_in_the_painted_Buff_Ware_of_sahr-e_sukte_Sistan_Iran | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 653 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 610 |