مطالعۀ تطبیقی کارایی مدل توسعۀ شهری عامل مبنا و سلول‌های خودکار زنجیرۀ مارکوف در شبیه‌سازی توسعۀ شهری نیشابور

محمودزاده, حسن; نقدبیشی, افسانه

doi:10.22111/j10.22111.2021.6352

	شماره های تماس اداره نشریات و مجلات علمی دانشگاه
	نام مجله پژوهش های تاریخی به پژوهش های تاریخی ایران و اسلام تغییر یافت.

دانشگاه سیستان و بلوچستان

تعداد نشریات	25
تعداد شماره‌ها	504
تعداد مقالات	5,286
تعداد مشاهده مقاله	7,622,629
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	5,126,990

	مطالعۀ تطبیقی کارایی مدل توسعۀ شهری عامل مبنا و سلول‌های خودکار زنجیرۀ مارکوف در شبیه‌سازی توسعۀ شهری نیشابور
فصلنامه جغرافیا و توسعه
دوره 19، شماره 64، پاییز 1400، صفحه 243-264 اصل مقاله (1.21 MB)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/j10.22111.2021.6352
نویسندگان
حسن محمودزاده ¹؛ افسانه نقدبیشی²
¹دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
²کارشناس ارشد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش‌ازدور دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
چکیده
در دهه‌های اخیر براثر رشد سریع و بدون برنامه شهرها، مدیریت شهری با مسائل متعددی ازجمله مدل‌ها و الگوهای گسترش شهری و انتخاب گزینه‌های بهینه در مکان‌یابی روبه‌رو شده است. شهر نیشابور به‌عنوان دومین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی شناخته می‌شود. با توجه به کاهش باران و رخ دادن خشک‌سالی، کشاورزی رونق خود را ازدست‌داده و اکثر جمعیت روستاها به شهر مهاجرت نموده‌اند. این عوامل باعث رشد سریع شهر در چند سال اخیر شده است. ازآنجایی‌که توسعه هر شهر نیازمند امکانات و زیرساخت‌های مناسب برای پیشرفت آن است، بنابراین شناخت جهت توسعه شهر و سرعت رشد آن باعث پیش‌بینی بهتر زیرساخت‌ها و امکانات موردنیاز است. پژوهش توسعه شهری توسط مدل عامل مبنا با استفاده از عوامل تأثیرگذار بر توسعه شهری نیشابور صورت پذیرفته است. این عوامل شامل: موقعیت غالب اجتماعی- مسیر دسترسی- عناصر مطلوب- کیفیت دسترسی به خدمات- حریم سبز و حریم مسیل و نوع کاربری در نظر گرفته‌شده است. مدل‌ عامل مبنا مجموعه‌ای از عامل‌های مستقل با اهداف و قابلیت‌هایی‌ که در تعامل با یکدیگر هستند تشکیل‌شده است. برای اعتبار سنجی مدل از روش مارکوف_ سلولی خودکار بر اساس تصاویر ماهواره‌ای لندست 7 و 8 و برای مدت 17 سال استفاده‌شده است. بر اساس نتایج شبیه‌سازی توسعه شهری با استفاده از مدل عامل مبنا مساحت منطقه شهری از سال 2018 تا سال 2035 با نرخ رشد 8/19 درصد افزایش‌یافته است و در مدل مارکوف_ سلولی خودکار مساحت منطقه شهری از سال 2018 تا سال 2035 با نرخ رشد 1/23 درصد افزایش پیدا خواهد کرد. بر این اساس، این نتایج با یکدیگر تفاوت چندانی ندارند. نتایج بیان‌کننده آن است که در اجرای این دو مدل برای توسعه شهر نیشابور مدل عامل مبنا نشان‌دهنده تأثیر زیاد عامل طبقه غالب اجتماعی است و اعتبار مدل‌ عامل مبنا در مقایسه آن با روش مارکوف_ سلولی خودکار دقت قابل قبولی دارد.
کلیدواژه‌ها
توسعه شهری؛ مدل‌سازی عامل مبنا؛ مدل مارکوف_سلولی خودکار؛ نیشابور

مراجع
https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fcivilica.com%2Fdoc%2F423552%2F&type=0&id=20425034 - کمیجانی، محبوبه (1394). شبیه‌سازی رشد و توسعۀ بهینۀ شهری با استفاده از مدل‌سازی عامل مبنا. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. استاد راهنما: روزبه شاد، مشاور: سعید بهزادی، دولتی- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری،دانشگاه فردوسی مشهد. دانشکدۀ مهندسی. - https://ganj.irandoc.ac.ir//#/articles/9af47bf8ae9032a61f1eb42bac742774/ احمدی‌زاده، سیدسعیدرضا؛ زینب کریم‌زاده مطلق (1394). شبیه‌سازی رشد شهری با استفاده از سلولی خودکار و زنجیرۀ مارکوف (منطقۀ مورد مطالعه: شهر بیرجند)، سیزدهمین همایش ملی ارزیابی اثرات محیط زیستی ایران. تهران. انجمن ارزیابی محیط زیست ایران. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fcivilica.com%2Fdoc%2F536367%2F&type=0&id=20543898 - بیجندی، مهرداد؛ محمد کریمی (1394). مدل‌سازی تغییر و توسعۀ کاربری اراضی با استفاده از عامل: فرصت‌ها و چالش‌ها،مهندسی نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی 13-1. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fwww.magiran.com%2Fpaper%2F1602282&type=0&id=1486621 - محمدرضا پورمحمدی (1395). برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاهها (سمت). https://elmnet.ir/vslg?url=http%3A%2F%2Fsamta.samt.ac.ir%2Fcontent%2F13364%2F%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8% A8%D8 %B1%DB%8C-%D8%A7%D8% B1%D8% A7%D8%B6%DB%8C-%D8%B4%D9 %87%D8%B1%DB%8C&type =0&id=30796928 - حسینعلی، فرهاد؛ علی‌اصغر آل‌شیخ؛ فرشاد نوریان (1391). توسعۀ مدلی عامل مبنا برای شبیه‌سازی گسترش کاربری اراضی شهری (مطالعۀ موردی: قزوین)، مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای پاییز 1391. دورۀ 4. شمارۀ 14. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fwww.magiran.com%2Fpaper%2F1066536&type=0&id=923820 - حیدری‌زادی، زاهده؛ عبدالرضا محمدی (1395). پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی در دشت مهران با استفاده از مدل سلول‌های خودکار- مارکوف مجلۀ علمی پژوهشی مهندسی اکوسیستم بیابان، سال پنجم. شمارۀ 10. 68- 57. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fwww.magiran.com%2Fpaper%2F1557646&type=0&id=1510411 - سرمدیان، فریدون (1396). مقدمه‌ای بر کاربرد مدل‌های عامل مبنا در کاربری اراضی پانزدهمین کنگرۀ علوم خاک ایران. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fcivilica.com%2Fdoc%2F730368%2F&type=0&id=20762788 - صفویان، سیدتقی؛ طالب عبداللهی؛ الهام کرامتی (1396). ارزیابی مکانی درجهت توسعۀ شهری با استفاده از روش SAW و GIS (مطالعۀ موردی: شهر مشگین‌شهر)،چهارمین کنفرانس‌بین‌المللی‌برنامه‌ریزی و مدیریت محیط‌زیست، تهران. دانشکدۀ محیط‌زیست دانشگاه تهران. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fcivilica.com%2Fdoc%2F589957%2F&type=0&id=20606437 - علیجانی، زهره؛ فریدون سرمدیان (1396). مقدمه‌ای بر روش‌های اعتبارسنجی مدل‌های عامل مبنا، پانزدهمین کنگرۀ علوم خاک ایران. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fcivilica.com%2Fdoc%2F729562%2F&type=0&id=20762787 - فیروزی، محمدعلی؛ علی شجاعیان؛ طاهره قنواتی (1396). تحلیل‌گر عامل؛ مدل‌سازی عامل مبنا در GIS. نارین رسانه. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fdb.ketab.ir%2Fbookview.aspx%3Fbookid%3D2168365&type=0&id=31361693 - قانعی، محمدرضا (1389). توسعۀ یک مدل عامل مبنا به‌منظور تخصیص کاربری‌های شهری. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. راهنما: محمد سعدی مسگری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری- دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی- دانشکدۀ نقشه‌برداری. https://ganj.irandoc.ac.ir//#/articles/48f2d85f632537b99d75ef47aad44072/search/98283ece2f40e2cd6945e6e970811747 - قربانی، رسول؛ محمدرضا پورمحمدی؛ حسن محمودزاده (1392). رویکرد زیست‌محیطی در مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی محدودۀ کلان‌شهر تبریز با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای چندزمانه‌ای، ارزیابی چندمعیاری و سلول‌های خودکار زنجیرۀ مارکوف (1417-1363). مطالعات شهری 8. 30-13. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fwww.magiran.com%2Fpaper%2F1321914&type=0&id=822452 - کمیجانی، محبوبه؛ روزبه شاد (1394). شبیه‌سازی روند توسعۀ شهری با استفاده از مدل‌سازی عامل مبنا (مطالعۀ موردی: شهر مشهد)، دومین کنفرانس ملی جغرافیا و زمین‌شناسی. تهران. مؤسسۀ اطلاع‌رسانی نارکیش. search/50455f088cf90b0166e03de07863ef4d - محمودزاده، حسن؛ خلیل دیده‌بان؛ سیدعلی صادق‌زاده‌سادات (1395). کاربرد تکنیکهای‌ دورسنجی و سیستم اطلاعات جغرافیایی با هدف شبیه‌سازی توسعۀ شهری (مطالعۀ موردی: شهر مهاباد)، دوفصلنامۀ جغرافیا و توسعۀ فضای شهری 3(2). https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fwww.magiran.com%2Fpaper%2F1691721&type=0&id=1681925 - هوشنگی، نوید؛ علی‌اصغر آل‌شیخ (1396). توسعۀ یک سیستم شبیه‌سازی عامل- مبنا در عملیات امداد و نجات. اطلاعات جغرافیایی (سپهر). 70-59. https://elmnet.ir/vslg?url=https%3A%2F%2Fwww.magiran.com%2Fpaper%2F1772447&type=0&id=1754235 - Alqurashi, Abdullah F Lalit Kumar and Priyakant SinhaUrban Land Cover Change Modelling Using Time-Series Satellite Images: A Case Study of Urban Growth in Five Cities of Saudi Arabia. Remote Sens.(2016) 8(10), 838. https://doi.org/10.3390/rs8100838 - Acevedo, W., Foresman, T. W. and Buchanan, J. T. Origins and philosophy of building a temporal database to examine human transformation processes. Proceedings, ASPRS/ACSM Annual Convention and Exhibition, Baltimore, MD, April 22-24, .(1996), Vol. I, PP.148-161. https://pubs.er.usgs.gov/publication/70202451 - Achmad,Ashfa, Sirojuzilam Hasyim, Badaruddin Dahlan, Dwira N. Aulia. Modeling of urban growth in tsunami-prone city using logistic regression: Analysis of Banda Aceh, Indonesia. Applied Geography 62 (2015) 237e246. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2015.05.001 - Batty, M (2005). Agents, cells, and cities: new representational models for simulating multiscale urban dynamics. Environment and Planning A,37: 1373-1394. https://doi.org/10.1068%2Fa3784 - Gilbert, N., Bankes, S (2002). Platforms & methods for agent-based modeling Proceedings of the National Academy of Sciences, 99(suppl 3), 7197-7198. https://doi.org/10.1073/pnas.072079499 - Junfeng, J (2003). Transition Rule Elicitation for Urban Cellular Automata models. Case Study: Wuhan-China, MSc. Thesis, International institute for geo-information science and earth observation (ITC).The Netherlands https://www.academia.edu/download/50547525/Transition_Rule_Elicitation_Methods_for_20161125-6587-13grhp8.pdf - Liu Xiaoping, Li Xia, Ai Bin et al (2006). Multi-agent systems for simulating and planning land use development. Acta Geographica Sinica, 61(10): 1101- 1112. (in Chinese). https://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTotal-DLXB200610011.htm - Macal C. M, North M. J.(2004). Agent-based modeling and simulation: ABMS examples. In Proceedings of the 40thConference on Winter Simulation (PP. 808-884). https://doi.org/10.1109/WSC.2008.4736060 - Malik. Ammar, Andrew Crooks, Hilton Root and Melanie Swartz. Exploring Creativity and Urban Development with Agent-Based Modeling Journal of Artificial Societies and Social Simulation 18 (2015), (2) 12 https://ideas.repec.org/a/jas/jasssj/2014-38-3.html - Parker, D. C, T.Berger, and S. M. Manson. (2002). Agent-based models of land-use and land-cover change. LUCC Focus1 office, Indiana university https://www.academia.edu/download/40637428/Agent-Based_Models_of_Land-Use_and_Land-20151204-31035-1rocmiq.pdf - Torrens, P. M. (2003). Cellular automata and multi-agent systems as planning support tools. In Planning support systems in practice (PP. 205-222). Springer, Berlin, Heidelberg. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-540-24795-1_12#:~:text=DOI%3A-,10.1007/978-3-540-24795-1_12,-Instant%20PDF%20download - Wolfram,S (2002). A new kind of science (Vol.5,P.130). Champaign, IL: Wolfram media. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.252.4404 - Xia Li, Xiaoping Liu (2007). Defining agents’ behaviors to simulate complex residential development using multicriteria evaluation, Journal of Environmental Management85(2007)1063-1075. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2006.11.006 - Zhang Jing, Wang Ke, Song Gengxin, Zhang Zhongchu, Chen Xinming, YU Zhoulu. (2013) Application of Multi-agent Models to Urban Expansion in Medium and Small Cities: A Case Study in Fuyang City, Zhejiang Province, China, Geogra. Sci. 2013 Vol. 23 No. 6. PP.754-764. https://doi.org/10.1007/s11769-013-0636-3
آمار تعداد مشاهده مقاله: 12 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 10

Journal Management System. Designed by sinaweb.

اخبار و اعلانات

پیوندهای مفید

آمار

مطالعۀ تطبیقی کارایی مدل توسعۀ شهری عامل مبنا و سلول‌های خودکار زنجیرۀ مارکوف در شبیه‌سازی توسعۀ شهری نیشابور