تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,159 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,107,402 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,939,255 |
آنالیز فضایی سکونتگاههای روستایی سرزمین ایران | ||
نشریه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 1، دوره 19، شماره 65، دی 1400، صفحه 1-26 اصل مقاله (3.16 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/j10.22111.2021.6519 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه نعمت اللهی![]() ![]() ![]() | ||
1پژوهشگر پسادکتری ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
2استاد ژئومورفولوژی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
آنالیز الگوی چینش سکونتگاههـای پهنه سرزمینی ایران، در ایجاد و توسعه کانونهای مدنی مؤثر است و میتواند در تهیة سند آمایش بنیادین کاربرد گستردهای داشته باشد. این پژوهش در قلمرو دانش آمایش و با هدف ادراک سرزمینـی ، به بررسی و آنالیز فضایی سکونتگاههـای روستایی، با روش کمی - تحلیلی و مـدلسازی، با استفـاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداخته است. ریختشناسی فضای سکونتگاههای روستایی ایران با نگاه به عوامل محیطی چون؛ ارتفاع، شیب، جهت شیب، سطوح محدب و مقعر، دمای سطح زمین، بارش، رطوبت نسبی مورد توجه قرار گرفت و با بررسی و تلفیق این عوامل، مدل داده-های رستری و مفاهیم جدیدی ابداع و تبیین شد. پس از آستانهگذاری و کدگذاری مدل دادههای رستری، سیستمهای شکلزای پهنه سرزمینی ایران استخراج و سپس الگوی چینش فضایی سکونتگاههای روستایی و توان مدنیّتزای محیطی در هر یک از سیستمها و زیرسیستمهای شکلزا تحلیل و بررسی شد. همچنین توان مدنیّتزایی محیطی با مؤلفههای مورفولوژیکی شامل ارتفاع، شیب و جهت شیب محاسبه و تحلیل شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که الگوی چینش فضایی سکونتگاههای روستایی، در تعامل با سیستمهای شکلزا و مؤلفههای مورفولوژیکی - اقلیمی بوده است و همچنین آنالیز فضای سکونتگاهی میتواند نقشی مهم و تأثیرگذار در تحقق اهداف راهبردی نظام سکونتی ایران، در چهارچوب اصول آمایش بنیادین داشته باشد. | ||
کلیدواژهها | ||
ایران؛ آنالیز فضایی؛ سیستمهای شکلزا؛ کانونهای مدنی روستایی | ||
مراجع | ||
استعلاجی، علیرضا؛ محمد جعفری (1393). نقش عوامل طبیعی در آرایش فضایی سکونتگاههای روستایی شهرستانماهنشان، جغرافیا و مطالعات محیطی. سال سوم. شمارۀ دهم. صفحات 40-29. http://ges.iaun.ac.ir/article_555726.html استعلاجی، علیرضا؛ مجتبی قدیریمعصوم (1384). بررسی عوامل جغرافیایی در نظام استقرار سکونتگاهها با تأکید بر تکنیکهای کمّی، پژوهش موردی ناحیه ویلکیج توابع شهرستان نمین، پژوهشهای جغرافیایی. شمارۀ 53. صفحات 136-121.http://ensani.ir/fa/article/47214 اکبراقلی، فرحناز؛ سعداله ولایتی (1386). بررسی جایگاه عوامل طبیعی در استقرار سکونتگاههای روستایی مطالعۀ موردی سکونتگاههای روستایی ارتفاعات کپهداغ- هزار مسجد، جغرافیا- انجمن جغرافیایی ایران. دورۀ جدید. سال پنجم. شمارۀ 12 و 13. صفحات 66-45. http://ensani.ir/fa/article/192263 جعفری،غلامحسن؛محمد جعفری(1397).سکونتگاههای روستایی زنجان، نقش عوامل طبیعی در پراکنش و استقرار آنها، رشد آموزش جغرافیا. دورۀ سی و دوم. شمارۀ 3. صفحات 71-66. https://www.roshdmag.ir/fa/article/20863 رامشت، محمدحسین؛ فرهاد باباجمالی (1398). ژئومورفولوژی تحلیلی ایران، چاپ اول. انتشارات سمت. تهران. صفحه 281. https://samta.samt.ac.ir/content/20565 ریاحی، وحید؛ فرهاد جوان (1397). بررسی و تحلیل نقش عوامل جغرافیایی در پراکندگی فضایی نواحی روستایی شهرستان زنجان جغرافیا و برنامهریزی، سال 22. شمارۀ 65. صفحات 21-1. https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_8118.html صدرموسوی، میرستار؛ رضا طالبیفرد؛ چیا نیازی (1396). بررسی نقش عوامل طبیعی در توزیع جغرافیایی سکونتگاههای روستایی مطالعۀ موردی شهرستان صحنه، مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی. دورۀ 12. شمارۀ 4.پیاپی41. صفحات 749-731. http://jshsp.iaurasht.ac.ir/article_538273.html صلحی، سینا؛ عبداله سیف (1397). مورفولوژی نوری و کاربرد آن در ژئومورفولوژی، پژوهشهای جغرافیای طبیعی. دورۀ 50. شمارۀ 4. صفحات 638-611. https://jphgr.ut.ac.ir/article_70312.html صیدایی؛ سید اسکندر؛ اصغر نوروزیآورگانی (1389). تحلیلی بر الگوی استقرار فضاییسکونتگاههای روستایی در استان چهارمحال و بختیاری، جغرافیا و توسعه. شمارۀ 18. صفحات 68-53. http://ensani.ir/fa/article/166237 عباسی، علیرضا (1387). ویژگیها و پراکندگی فضایی مخروطافکنههای ایران و رابطۀ آن با سیستمهای شکلزای اقلیمی، رسالۀ دکتری. جغرافیای طبیعی (ژئومورفولوژی). استاد راهنما دکتر محمدحسین رامشت. دانشگاه اصفهان. http://thesisdl.ui.ac.ir/Forms/Public/Details.aspx?Id=433&&Type=False&&Abs=# عفیفی، محمدابراهیم (1396). راهبردهای علمی نقش عوامل طبیعی در استقرار سکونتگاههای شهری و روستایی با استفاده از GIS، مطالعۀ موردی: بخش جویم لارستان، نگرشهای نو در جغرافیای انسانی، سال نهم. شمارۀ سوم. صفحات144-125. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=308876 غلامیراد، زهرا؛ مجید ولیشریعتپناهی (1392). بررسی جایگاه عوامل طبیعی در استقرار سکونتگاههای روستایی استان کرمانشاه براساس مدل فرایند تحلیل سلسلهمراتبی AHP بااستفاده ازGIS ،فصلنامۀ جغرافیایی سرزمین. سال دهم. شمارۀ 37. صفحات 76- 55. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/10897 فاضلنیا، غریب؛ سیدیاسر حکیمدوست؛ مهدیه پورجعفرآبادی (1393). تحلیلی بر عوامل طبیعی مؤثر در پراکنش و استقرار سکونتگاههای روستایی در شهرستان سیرجان، برنامهریزی منطقهای. سال چهارم. شمارۀ 16. صفحات124-109. http://jzpm.miau.ac.ir/article_668.html فاطمی، سیدباقر؛ یوسف رضایی (1389). مبانی سنجش از دور، چاپ دوم. انتشارات آزاده. تهران. صفحه 255. فرجیسبکبار، حسنعلی (1391). تحلیل نابرابریهای فضایی سکونتگاههای روستایی ایران، اقتصاد فضا و توسعۀ روستایی. سال یکم. شمارۀ 1. پیاپی 1. صفحات 100-83. https://serd.khu.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-3-63&sid=1&slc_lang=fa مرکز آمار ایران (1395). سالنامۀ آماری ایران. https://www.amar.org.ir/ مطیعیلنگرودی، سیدحسن؛ حسنعلی فرجیسبکبار؛ مجتبی قدیریمعصوم؛ زهرا بخشی (1396). تحلیل فضایی پراکنش سکونتگاههای روستایی منطقۀ سبزوار نیشابور براساس منابع اکولوژیکی موجود، پژوهشهای جغرافیای انسانی. دورۀ49. شمارۀ 1. صفحات 242-227. https://jhgr.ut.ac.ir/article_59773.html ملکی، امجد (1388). ارزیابی موقعیت مکانی استقرار اماکن روستایی در شهرستان کرمانشاه، جغرافیای انسانی. سال اول. شمارۀ سوم. صفحات 26-13. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=118360 موسوی، میرنجف؛ حسین نظمفر؛ احمد آفتاب (1392). بررسی نقش عوامل طبیعی در توزیع جغرافیایی جمعیت و سکونتگاههای شهری با استفاده از GIS و Geoda مطالعۀ موردی: استان آذربایجان غربی، جغرافیا و مطالعات محیطی. سال دوم. شمارۀ پنجم. صفحات 98-80. ttp://ges.iaun.ac.ir/article_552355.html نمکی، سیدمحمد؛ اسماعیل علیاکبری؛ اسماعیل شریفی؛ نجفقلی غیاثی (1387). نقشۀ عوامل محیطی در آرایش فضایی سکونتگاههای روستایی مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز مهاباد، علوم مهندسی آبخیزداری. سال دوم. شمارۀ 5. صفحات 20-11. http://jwmsei.ir/browse.php?a_id=89&sid=1&slc_lang=fa Burrough, P. A., and McDonell, R. A. (1998). Principles of Geographical Information Systems (Oxford University Press, New York), 332 pp. https://books.google.com/books/about/Principles_Of_Geographical_Information_S.html?id=PAzBnQEACAAJ Hengl, T, & Reuter, H. I. (Eds.) (2008). Geomorphometry: concepts,software,applications. Newnes.http://93.174.95.29/main/AD47DD0097050C9143EEEDF6149BDCA3 Horn,B.K.P(1981). Hill shading & the reflectance map. Proceedings of IEEE, 69(1):14-47. https://www.researchgate.net/publication/2996084_Hill_shading_and_the_reflectance_map Howard, H. H., McMaster, R. B., Slocum, T. A., & Kessler, F. C (2008). Thematic cartography and geovisualization.http://93.174.95.29/main/CAADAB036238503F3A8F788B7CE1864A Schowengerdt, R. A (2006). Remote sensing: models and methods for image processing. Elsevier, P558.http://library.lol/main/C898E744CD72B7803FA59C44FDD7BFF0 https://search.earthdata.nasa.gov/search http://wiki.gis.com/wiki/index.php/Jenks_Natural_Breaks_Classification | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 486 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 622 |