اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 32 |
| تعداد شمارهها | 735 |
| تعداد مقالات | 7,132 |
| تعداد مشاهده مقاله | 11,584,487 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 7,937,433 |
بررسی تمرکزگرایی مذهبی مبتنی بر نیکو اعتقادی و بازخورد آن در مدارس نظامیه | ||
| نشریه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام | ||
| مقاله 14، دوره 16، شماره 31، دی 1401، صفحه 348-375 اصل مقاله (596.8 K) | ||
| نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2022.37037.3037 | ||
| نویسندگان | ||
| محسن رحیمی دشت آبادی1؛ سید علاء الدین شاهرخی* 2؛ محسن رحمتی3؛ داریوش نظری4 | ||
| 1گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
| 2دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
| 3استاد گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
| 4استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران | ||
| چکیده | ||
| مدارس نظامیه در روند تحولات فکری و دینی عصر سلجوقی نقش بسزایی ایفا کردند و ضرورت دارد برخی کارکردهای مغفول این نهاد مورد بررسی قرار گیرد؛ سیاست دینی خواجه نظامالملک، بانی مدارس، بر تمرکززایی مذهبی اهلسنت استوار بود. او به منظور مشروعیتبخشی به سلاجقه و تحکیم وحدت دینی اهلسنت در برابر جریانات رقیب، منش مذهبی خاصی را بر اساس آموزههای شافعی-اشعری در پیش گرفت و تحت الگوی “نیکواعتقاد“ به تبیین معیارهای آن پرداخت و به صورت منسجم در قالب فعالیت آموزشی- تبلیغی آن را در نظامیهها اجرا کرد. این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی با بررسی شرایط دوره وزارت خواجه به بیان مولفههای این الگو و اهداف آن که به ترسیم خطمشی سیاسی مبتنی بر دیانت و در عرصه دینی به ایجاد توازن میان نحلههای سنی و تفکیک اندیشههای دینی در قالب سنتگرا و بدعتگذار انجامید، میپردازد. یافتههای تحقیق نشان میدهد خواجه با این الگو در زمینه دینی، تقویت اصول و وحدت اهلسنت در برابر تبلیغات دینی جریانات مخالف را فراهم آورد و در زمینه سیاسی عملکرد و بقای سلجوقیان را با معیارهای نیکواعتقادی مشروعیت بخشید و برای نهادینه کردن سازمانیافته الگوی نیکواعتقادی آن را در مدارس نظامیه پیادهسازی کرد. | ||
| کلیدواژهها | ||
| خواجه نظامالملک؛ سلجوقیان؛ مدارس نظامیه؛ نیکو اعتقاد؛ شافعی؛ اشعری | ||
| مراجع | ||
|
ابنابی یعلی، ابیالحسین محمد، (1419) طبقات الحنابله، بیروت: دارالمعرفه.
ابنالاثیر، عزالدین علی، (1965) الکامل فی التاریخ، بیروت: دارالصادر.
ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی، (1992) المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، نعیم زرزور، بیروت: دارالکتب العلمیه.
همو، (1368) ابلیس ابلیس، علیرضا ذکاوتی قراگزلو، تهران: نشر دانشگاهی.
ابنعماد، عبدالحیبناحمد،(1986) شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، بیروت: دارابنکثیر.
ابنعساکر، علی بن حسن، (2010) تبیین کتب المفتری، قاهره: مکتبه الأزهریه.
ابنفندق، علی بن زید، (1361) تاریخ بیهق، احمد بهمنیار، تهران: فروغی.
ابوحنیفه، نعمان بن ثابت، (1392 ق) العالم و المتعلم، محمد رواس قلعهجی، حلب: مطبعه البلاغه.
امیرعلی، (1366) روح اسلام، ایرج رزاقی، مشهد: استان قدس رضوی.
بولت، ریچارد. و، (1364) گروش به اسلام در قرون میانه، محمدحسین وقار، تهران: تاریخ ایران.
پطروشفسکی، آی. پ، (1350) اسلام در ایران، کریم کشاورز، تهران: پیام.
حسینی، علی بن ناصر، (1380) زبده التواریخ، رمضانعلی روح اللهی، تهران: ایل شاهسون بغدادی.
خواندمیر، غیاث الدین بن همام الدین، (1355) دستور الوزراء، سعید نفیسی، تهران: اقبال.
الذهبی، شمسالدین، (1993) تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، عمر تدمری، بیروت: دارالکتاب العربی.
راوندی، محمد بن علی، (1364) راحة الصدور و روایة السرور در تاریخ آل سلجوق، محمد اقبال، تهران: امیرکبیر.
سبطبنجوزی، شمسالدین، (2013) مرآة الزمان فی تواریخ الأعیان، بیروت: دارالرسالة العالمیه.
سبکی، محمد بن عبدالوهاب، (بیتا) طبقات الشافعیة الکبری، محمدمحمود الطناحی، قاهره: دارالاحیاء الکتب العربی.
سید مرتضیبنداعی رازی، (1364) تبصره العوام فی معرفه مقالات الأنام، تهران: اساطیر.
شبانکارهای، محمد بن علی، (1381) مجمع الأنساب، میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
صفی، امید، (1389) سیاست و دانش در جهان اسلام:: همسویی معرفت و ایدئولوژی در دوره سلجوقی، مجتبی فاضلی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگ و اجتماعی.
طباطبایی، جواد، (1375) خواجه نظامالملک، تهران: طرح نو.
طرطوشی، محمد بن ولید، (2005) سراج الملوک، نعمان صالح، ریاض: دارالعاذریه.
طلس، اسعد، (2012) التربیة و التعلیم فی الاسلام، قاهره: همداوی.
ظهیری نیشابوری، ظهیرالدین، (1332) سلجوقنامه، محمد رمضانی، تهران: گلاله خاور.
غزالی، ابوحامد محمد، (1998) المنخول من تعلیقات الأصول، محمدحسن هیتو، دمشق: دارالفکر.
فخری، ماجد، (2000) تاریخ الفلسفه الاسلامیة، بیروت: دارالشرق.
قزوینی رازی، عبدالجلیل، (1358) النقض، میرجلالالدین محدث، تهران: انجمن آثار ملی.
قزوینی، زکریا بن محمد، (1373) آثار البلاد و اخبار العباد، جهانگیر میرزا، تهران: امیرکبیر.
کلوزنر، کارلا، (1363) دیوانسالاری در عهد سلجوقی، یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر.
لاپیدوس، ایرا ماروین، (1376) تاریخ جوامع اسلامی، محمود رمضانزاده، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی.
لاهیجی، عبدالرزاق فیاض، (1383) گوهر مراد، زین العابدین قربانی، تهران: سایه.
م. م شریف، (1365) تاریخ فلسفه در اسلام، نصراله پورجوادی، تهران: نشر دانشگاهی.
نخجوانی، هندوشاه بن سنجر، (1357) تجارب السلف، عباس اقبال، تهران: طهوری.
نظامالملک، حسن بن علی، (1380) سیاستنامه، عباس اقبال، تهران: اساطیر.
نظامی عروضی، احمد بن عمر، (1364) چهارمقاله، محمد قزوینی، تهران: اشراقی.
نویری، احمد بن عبدالوهاب،(1980) نهایت الأرب فی فنون الأدب، احمدکمال زکی، قاهره: التراث.
وات، ویلیام مونتگمری، (1370) فلسفه و کلام اسلامی، ترجمه ابوالفضل عزتی، تهران: علمی فرهنگی.
Humphreys, R. Stephen, (1991(, “Ideology and propaganda: religion and state in the early Seljukid period”, in idem, Islamic History: A Framework for Inquiry, Princeton: Princeton Univ. Press.
Makdisi, George (1962),Ashʿarī and the Ash'arites in Islamic Religious History, Maisonneuve & Larose, Studia Islamic, No. 17, pp. 37-80.
مقالات
حمانی، کامران و صادقی، مقصود علی (1400): نقش منازعات مذهبی در تضعیف اقتصادی پیشهوران بغداد در قرون چهارم و پنجم ه. ق، مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، دوره 15، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 28، ص 206-187.
دهپهلوان، طلعت و منتظرالقائم، علیاصغر و مصطفی پیرمرادیان (1398): بررسی اندیشههای عبدالجلیل قزوینی در تبیین مفهوم وحدت و همگرایی عصر سلجوقی، مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، دوره 13، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 24، ص 60-41.
سرافرازی، عباس (1392): تأثیر سیاستنامه (سیر الملوک) خواجه نظام الملک بر ساختار حکومت سلجوقی، مجله پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، دوره 7، دانشگاه سیستان و بلوچستان، شماره 13، ص 72-57.
شاکری، احسان، (1385): میشل فوکو و انقلاب ایران، مجله تاریخ معاصر ایران، سال دهم، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، شماره 37، ص 50-37.
شیمویاما، توموکو، (1394): رابطهی دیانت و سیاست در جامعهی سلجوقی تضاد اجتماعی و فرهنگی ایدئولوژی خواجه نظامالملک و خلافت عباسی، مجله تحقیقات تاریخ اجتماعی، سال پنجم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره 1، ص 100- 83. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 622 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 327 |
||