تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 552 |
تعداد مقالات | 5,709 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,973,832 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,356,071 |
تحلیل ارتباط ویژگیهای لیتولوژی غالب و گسلهای زیرحوضههای واحد زمینساختی زاگرس و بُعد فراکتالی آنها | ||
فصلنامه جغرافیا و توسعه | ||
مقاله 7، دوره 20، شماره 66، بهار 1401، صفحه 161-176 اصل مقاله (936.77 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/j10.22111.2022.6692 | ||
نویسندگان | ||
غلامحسن جعفری ![]() | ||
1دانشیار ژئومورفولوژی، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
2کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی،گروه جغرافیا، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران | ||
چکیده | ||
هندسه فرکتال ابزار مناسبی برای بررسی و شناخت رفتار پیچیده رودخانه است. مهمترین ویژگی فرکتال، بُعد آن است. هدف این مقاله تعیین بُعد فرکتال و تحلیل آن با استفاده از تئوری هندسه فرکتال در زیرحوضههای واحد زمین ساختی زاگرس در غرب و جنوب غربی ایران است. برای بررسی بعد فرکتال واحد ژئومورفیک زاگرس، ابتدا لایه رودخانههای اصلی و آبراههها از 30*30 DEM مستخرج از ماهوارهی SRTM تهیه گردید. کل واحد ژئومورفیک ابتدا به یازده حوضه آبی حله، جراحی و زهره، کل مهران، کرخه، کارون، طشتک بختگان، مرزی غرب، مند، ابرقو- سیرجان، بندرعباس سدیچ، گاوخونی و هامون جازموریان تقسیم شد. سپس این حوضههای آبی به 272 زیرحوضه تقسیم شد. در گام بعدی رتبهبندی آبراههها به روش هورتن و استرالر انجام گرفت؛ به کمک طول شاخهها و نسبت انشعاب، بُعد فرکتال تمامی زیرحوضهها محاسبه شد. بعد فرکتال 30 زیرحوضه در این واحد مورفوتکتونیک 1-0 (02/11%)، 185 زیرحوضه 2-1 (01/68%) و 57 حوضه بیشتر از 2 (95/20%) برآورد گردید. تجزیه و تحلیل بعد فرکتال بین 2-1 زیرحوضه ها با رتبه نهایی هفت، در غالب زیرحوضهها، نشان می دهد که این واحد زمین ساخت ازنظر حوضهای به تکامل رسیده است و درصد کمتری از زیرحوضهها، بعد فرکتال کمتر از یک و بیشتر از 2 دارند. بعد فرکتال کمتر از 1 و بیش از 2 می تواند انعکاسی از وضعیت تکتونیک و لیتولوژی زیرحوضه ها باشد که مانع از به تعادل رسیدن بعد فرکتال زیرحوضهها، در سطح یا خط شده اند. تجزیه و تحلیل نهایی زیرحوضه ها در واحد زمین ساختی زاگرس نشان می دهد که نمیتوان رابطه معنی داری بین بعد فرکتالی و خصوصیات فیزیوگرافی زیرحوضهها برآورد نمود. | ||
کلیدواژهها | ||
بعد فرکتال؛ واحد مورفوتکتونیک؛ زاگرس؛ هورتن- استرالر؛ نسبت انشعاب | ||
مراجع | ||
- آرین،مهران؛ سیداحمد هاشمی (1387). پهنهبندی لرزۀ زمینساختی زاگرس. مجله علوم پایۀ دانشگاه آزاد اسلامی. جلد 18. شمارۀ 69. صفحات 76-63.
https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=86124
- آقانباتی، سیدعلی (1383). زمینشناسی ایران. انتشارات سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور. صفحه 640.
https://www.gisoom.com/book/11083834
- جعفری، غلامحسن؛ فاطمه بختیاری (1396). شواهد ژئومورفولوژیکی اسارت و انحراف کواترنری رودخانهها (مطالعۀ موردی: حوضۀ قزلاوزن). پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی. دورۀ 23. صفحات 116-105.
http://ensani.ir/fa/article/381229
- جعفری، غلامحسن؛ هژیر محمدی (1398). بررسی رفتار آشوبناک تلخهرود استان زنجان در کواترنری. فضای جغرافیایی واحد دانشگاه آزاد اهر. دورۀ 66. صفحات 205-185.
http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-2895-fa.html
- جعفری، غلامحسن؛هژیر محمدی (1398). بررسی رفتار آشوبناک فرایندهای ژئومورفولوژیکی حوضۀ آبریز قزلاوزن.جغرافیا و مخاطراتمحیطی. دانشگاه فردوسی مشهد. دورۀ 8. صفحات 23-1.
http://geoeh.um.ac.ir/article_32993.html
- چورلی، ریچارد جی؛ استانلی ای شوم؛ دیوید ای سودن(1392). ژئومورفولوژی (فرایندهای دامنهای، آبراههای و ساحلی و بادی)، ترجمه احمد معتمد. انتشارات سمت. جلد سوم. 456 صفحه.
https://bookroom.ir/book/54289
- عدل، ایرج؛ صمد مهروند (1383). بُعد فرکتالی و مشخصات هیدرولوژیکی حوضههای آبخیز، اولین کنگرۀ ملی مهندسی عمران. صفحات 6-1. https://www.civilica.com/Paper-NCCE01-277_4543631433
- علایی طالقانی، محمود (1396). ژئومورفولوژی ایران، انتشارت قومس. صفحه 360.
https://www.adinehbook.com/gp/product/9645516625
- علمیزاده، هیوا؛ امید ماهپیکر؛ مریم سعادتمند (1393). بررسی نظریۀ فرکتال در ژئومورفولوژی رودخانهای (مطالعۀ موردی: زرینهرود)، پژوهشهای ژئومورفولوژی کمّی.سال سوم. شمارۀ 2. پاییز 1393. صفحات 141-130.
https://elmnet.ir/article/1159980-42491
- علیزاده، امین (1394). اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه امام رضا. مشهد. 942 صفحه.
https://www.gisoom.com/book/11153333
- فتاحی، محمدهادی؛ زهرا طالبزاده (1396). تولید آبنگار واحد مصنوعی بر پایۀ ویژگیهای فراکتال حوضۀ آبخی،. فصلنامۀ علمی- پژوهشی مهندسی منابع آب. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت. دورۀ 10. صفحات 97-87.
http://wej.miau.ac.ir/article_2304.html
- فتاحی، محمدهادی؛ زهرا طالبزاده (1396). ارتباط بین ضریب فشردگی حوضۀ آبریز با ویژگیهای فرکتال آن، تحقیقات منابع آب ایران. سال سیزدهم. شمارۀ 1. صفحات 203-191.
https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=312333
- قاسمیفر، الهام؛ سمیه ناصرپور (1393). پهنهبندی اقلیمی ناحیۀ زاگرس، فصلنامۀ علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر. دورۀ 23. شمارۀ 89. صفحات 60-54.
http://ensani.ir/fa/article/346200
- کرم، امیر (1389). نظریۀ آشوب فرکتال (برخال) و سیستمغیرخطی در ژئومورفولوژی، مجلۀ جغرافیای طبیعی. شمارۀ 8. صفحات 82-67.
https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?id=123336
- محمدیخشویی،مژده؛محمدرضااختصاصی(1398). مقایسۀ بُعد فراکتال و ویژگیهای ژئومورفولوژیک در مدیریت حوزۀ آبخیز عقدا، فصلنامۀ علمی- پژوهشی پژوهشهای فرسایش محیطی. دانشگاه هرمزگان. دورۀ ۹. صفحات ۶۲-۸۴.
http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-493-fa.html
- Baas, A. C (2002). Chaos، fractals and self-organization in coastal geomorphology: simulating dune landscapes in vegetated environments. Geomorphology. 48 (1-3). PP.309-328.
https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002Geomo..48..309B
- Bez, N., & Bertrand, S. (2011). The duality of fractals: roughness and Self-similarity Theoretical Ecology, 4(3), PP.371-383.
https://sci-hub.se/https://doi.org/10.1007/ s12080-010-0084-y
- Cleveringa، J.، & Oost، A. P. (1999). The fractal geometry of tidal-channel systems in the Dutch Wadden Sea. Geologie en Mijnbouw، 78(1)، PP. 21-30.
https://link.springer.com/article/10.1023/A:1003779015372
- Di Giulio, A., Ceriani, A., Ghia, E., & Zucca, F (2003). Composition of modern stream sands derived from sedimentary source rocks in a temperate climate (Northern Apennines, Italy). Sedimentary Geology, 158(1-2), PP.145-161. https://www.researchgate.net/publication/223249539_Composition_of_modem_stream_sands_derived_from_sedimentary_source_rocks_in_a_temperate_climate_North_Apennines_Italy
- Khanbabaei, Z., Karam, A., & Rostamizad, G. (2013). Studying relationships between the fractal dimension of the drainage basins and some of their geomorphological characteristics. International Journal of Geosciences, 4(03), PP. 636- 642.
https://www.scirp.org/journal/paperinformation.aspx?paperid=31782
- Mandelbrot, B. (1967). How long is the coast of Britain? Statistical self-similarity and fractional dimension. Science, 156 (3775), PP.636-638.
https://science.sciencemag.org/content/156/3775/636
- Phillips، J. D (1993). Interpreting the fractal dimension of river networks. Fractals in geography، 7، PP.142-157.
https://www.researchgate.net/publication/292415293_Interpreting_the_fractal_dimension_of_river_ne
- Sivakumar, B & Berndtsson, R (2010). Advances in data-based approaches for hydrologic modeling and forecasting. World Scientific, P.441.
https://www.amazon.com/Advances-Data-Based-Approaches-Hydrologic-Forecasting/dp/9814307971
- Tabatabaei, M., Solaimani, K., & Noroozi, A. A (2013). Ordering Discontinuous Digital Stream Networks in a Watershed by Developing an Object-oriented Model in the GIS Environment. Environmental Sciences, 10(1), PP.13-28.
http://envs.sbu.ac.ir/article/viewFile/2390/2386
- Turcotte, D.L (2007). Self-organized complexity in geomorphology: Observations and models. Geomorphology، 91(3-4)، PP.302-310.
https://www.researchgate.net/publication/223363088_Self-organized_complexity_in_geomorphology_ Observations_and_modelstworks
- Rodriguez-Iturbe, I & Rinaldo, A (2001). Fractal river basins: chance and self-organization. Cambridge University Press. P.547.
https://www.nhbs.com/fractal-river-basins-book
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 70 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 62 |