تعداد نشریات | 26 |
تعداد شمارهها | 550 |
تعداد مقالات | 5,697 |
تعداد مشاهده مقاله | 7,962,116 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,346,071 |
ژئوشیمی واحد های زمین شناسی شهرستان سرخس با نگرش بر پتانسیل ایجاد گرد و غبار | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 2، دوره 11، شماره 32، تابستان 1401، صفحه 1-1 | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2022.36242.1718 | ||
نویسندگان | ||
معصومه درمانی1؛ علیرضا راشکی ![]() ![]() | ||
1دانشجوی دکتری بیابانزدایی، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه سمنان | ||
2دانشیار، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه فردوسی مشهد | ||
3استادیار، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه سمنان | ||
4مربی، سازمان زمین شناسی کشور، تهران | ||
چکیده | ||
یکی از عوامل بحرانی منابع گردوغبار که کمتر به آن توجه میشود، نقش زمین شناسی و ژئومورفولوژی به عنوان یک منبع تولیدکننده گردوغبار است. واحدهای زمین شناسی از عواملی هستند که در انتشار ذرات گردوغبار و تولید رسوب نقش دارند. ترکیبات سنگ شناسی با حساسیت بالایی که به دگرسانی، هوازدگی و فعالیتهای فرسایشی نشان میدهند، در پراکنش و تولید ذرات گردوغبار نقش مؤثری دارند. بر مبنای پژوهشهای بررسی شده شهرستان سرخس یکی از کانونهای بحرانی فرسایش بادی و گردوغبار است که تحت تأثیر بادهای 120روزه سیستان قرار دارد. واحدهای زمین شناسی موجود در این منطقه از لحاظ حساسیت سنگها به هر دو نوع فرسایش آبی و بادی در ردههای متوسط تا خیلی زیاد قرار دارند. به منظور شناسایی عناصر شیمیایی موجود در واحدهای زمین شناسی و نقش آنها در تولید گردوغبار به جمع آوری نمونه های رسوبات واحدهای زمین شناسی در لایه سطحی و زیرسطحی و همچنین نمونه برداری از گردوغبار اتمسفری پرداخته شده است. نمونه ها، جهت تعیین عناصر شیمیایی، مورد آزمایش طیف سنجی القایی انجام گرفت و سپس جهت شناسایی منشأ گردوغبار و ارتباط آن با واحدهای زمین شناسی، آنالیز فاکتوری و خوشه ای با استفاده از نرم افزارSPSS انجام شد. نتایج آنالیز فاکتوری و خوشه ای نشان داد که منطقه سرخس با عناصر شیمیایی: سدیم، روی، لانتان، آرسنیک نیوبیوم، کادمیوم، نیکل، سرب، روی، لیتیم، استرانسیوم، گوگرد، سدیم در فاکتور یک با منشأ تبخیری یا شیمیایی و با عناصر: آلومینیوم، آهن، کبالت، توریوم، منگنز، بور، تیتانیوم در فاکتور دو و با منشأ آواری یا زمینی قرار دارد. همچنین عناصر شیمیایی گردوغبار مناطق روستایی: بزنگان، شورلق، بغبغو، پده و باغک با واحدهای زمین شناسی آب دراز، چهل کمان، نهشته های کواترنری، آب تلخ و خانگیران در یک گروه قراردارند و دارای یک منشأ مشترک هستند. بر اساس فاکتور غنی شدگی عناصر شیمیایی بر، آرسنیک، گوگرد، توریم، نیکل و لیتیم با منشأ انسان زاد (شیمیایی- تبخیری) معرفی شده اند. | ||
کلیدواژهها | ||
گرد و غبار؛ ژئوشیمی؛ واحدهای زمین شناسی؛ فاکتور غنی سازی؛ سرخس | ||
مراجع | ||
افشارحرب عباس. (1373). سازمان زمینشناسى ایران، زمینشناسی ایران- کپه داغ، طرح تدوین کتاب، شماره 11، ص275.
الگوی مشارکت جوامع محلی و دستگاههای اجرایی در احیای منابع طبیعی ، زمینشناسی شهرستان سرخس (1383). مهندسین مشاور مجدد شرق.
باقری حسین، شارمد ترانه، درویش بسطامی کاظم، باقری زهرا. (1391). ارزیابی پراکنش فلزات سنگین در خلیج گرگان، مجله اقیانوسشناسی، پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی، دوره 3، شماره 11، ص 65-72.
برایانهرولد میسن، کارلتن مور.(1390). اصول ژئوشیمی، ناشر دانشگاه شیراز، مترجمان: علیاصغر شرفی، فرید مر، ویراستار: ناهید پور، محمدقنواتی زبان فارسی .1390، نوبت چاپ 9تیراژ، 2000 نسخه، ص: 586.
پورسلطانی مهدی رضا، موسوی حرمی رضا، لاسمی یعقوب. (1385). تفسیر محیط رسوبی سازند کشف رود (باژوسین بالایی- باتونین زیرین) بر مبنای ایکنوفسیلها در شمال خاور ایران، علوم زمین، سال هفدهم، شماره 65 ، ص 170-185.
ثیاب قدسی علی اصغر، صلاحی میر امیر، ریوندی بتول. (1393). ریز رخسارههای رسوبی و جغرافیای زیستی دیرینه [گذر سازند چهل کمان به سازند خانگیران (پالئوژن)]، شرق حوضه رسوبی کپه داغ، سیونهمین کنگره ملی و چهارمین کنگره بینالمللی علوم زمین. دوره 8، شماره 15، ص 20-31.
چرخابی امیرحسین، تنها مجید، لامعی مهناز.(1385). ارزیابی توزیع مکانی جیوه کل در دشت رسوبی خوزستان با استفاده از زمین آمار در محیط GIS. همایش خاک، محیطزیست و توسعه پایدار، کرج، ایران.
داوودی اعظم، لک راضیه.(1391). شناسایی منبع اقتصادی تیتانیم و تعیین منشا آن در رسوبات ساحلی منطقه لاریم و فرح آباد (استان مازندران). فصلنامه زمینشناسی کاربردی، شماره 3، سال هشتم، ص 232-225.
درمانی معصومه، آرا هایده، راشکی علیرضا، مافی آبرادات. (1399). منشأیابی و بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی ذرات گردوغبار در شهرستان سرخس،. جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره9، شماره3، ص 21-37.
رضایی سید حمیدرضا و علیجانی نرجس.(1384). فسفات در جنوب خاور هزار مسجد - کپه داغ، بیستوچهارمین گردهمایی علوم زمین، تهران.
سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.(1384). گزارش اکتشافات ژئوشیمیایی در محدوده برگه 1:100000 تلخاب (1)، 39 ص.
شفیعی اردستانی، میثم و وحیدی نیا، محمد.(1399). تأثیر عمق محیطزیست بر تکامل فرامینیفرهای پلانکتونیک، سازند آبدراز، حوضه رسوبی کپه داغ، سیونهمین کنگره ملی و چهارمین کنگره بینالمللی علوم زمین.
غضبان فریدون، زارع خوش اقبال مریم.(1390). بررسی منشاء آلودگی فلزات سنگین در رسوبات تالاب انزلی (شمال ایران). مجله محیطشناسی، شماره 57، سال سیوهفت، 56-45.
کریمیان بهناز، لندی احمد، حجتی سعید، احدیان جواد. (1395). بررسی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و کانیشناسی گردوغبار شهر اهواز، مجله تحقیقات آب و خاک ایران. دوره 47 شماره1، ص 159-173.
محقی محمد انور، هادوی فاطمه و رحیمی بهنام. (1390). نانواستراتیگرافی مرز سازندهای تیرگان - سرچشمه در برش قلعه زو (غرب کپه داغ). نشریه علمی پژوهشی رخسارههای رسوبی، دوره 4، شماره 1، ص 109-125.
محمدی علی. (1389). رسوبشناسی و ژئوشیمی نهشتههای پلایای جازموریان، فصلنامه خشکبوم، شماره 1، سال اول، ص12-1.
مرادی هرسینی کاظم.(1385). بررسی ویژگیهای زمینشناسی مهندسی نهشتههای محیطهای رسوبی عهد حاضر در جنوب دشت خوزستان. پایان نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، ص362.
هادوی فاطمه، بداقی، فرشته. (1388). نانواستراتیگرافی سازند سنگانه در برش مزدوران (کپه داغ)، رخسارههای رسوبی، دوره2، شماره1، ص 115-128.
Alagarsamy, R., Zhang, J. (2010). Geochemical characterization of major and trace elements in the coastal sediments of India, Environmental Monitoring Assessment. 161: 161-176. DOI: 10.1007/s10661-008-0735-2 Alther, G. A. (1979). A simplified statistical sequence applied to routine water quality analysis, a case history, Journal of Ground Water. 17 (6): 556-561. Crouvi, O. Schepanski, K., Amit, A., Gillespie, R., Enzel, Y. (2012). Multiple dust sources in the Sahara Desert: The importance of sand dunes, July 2012. Geophysical Research Letters 39(13(. DOI: 10.1029/2012GL052145 Eisazadeh, L., Sokouti, R., Homaee, M., Pazira, E.(2012). Comparison of empirical models to estimate soil erosion and sediment yield in micro catchments. Eurasian Journal Soil Science Societies. (1):28-33. Guangjin, W. (2008). Geochemistry of dust aerosol over the Eastern Pamirs, Journal of Arid Environment, pp: 1129-1143. Hester, R., E., Harrison, R. M. (1997). Contaminated Land and its Reclamation, issues in environmental science and technology, p1-147. https://doi.org/10.1039/9781847550637 Karimian Torghabeh, A., Afzali, S. F., Jahandari, A., Mahmudy Gharaie, M. H., & Al-Khashman, O. A. (2020). Evaluation of trace elements concentration in surface sediments of Parishan International Wetland (Fars Province, SW Iran) by using geochemical and sedimentological analysis Toxin Reviews. p 1-11. DOI:10.1080/15569543.2020.1737825 John R. Dean. (2005). Practical Inductively Coupled Plasma Spectroscopy, ASM Metal Handbook, Materials Characterization Induction coupled plasma spectroscopy and its application, Volume 10, Steve J. Hill, second edition. Lawrence, C. R., & Neff, J. C. (2009). The contemporary physical and chemical flux of aeolian dust: A synthesis of direct measurements of dust deposition. Chemical Geology, 267(1-2), 46–63. DOI: 10.1016/j.chemgeo.2009.02.005 Mason, B., Mer, K. B (2006) Principles of Geochemistry, Translation: Mar, F., Sharafi, A., A., Shiraz University Press, 197p. Mounteney, I., Burton, A. K., Farrant, A. R., Watts, M. J., Kemp, S. J., & Cook, J. M. (2018). Heavy mineral analysis by ICP-AES is a tool to aid sediment provenancing. Journal of Geochemical Exploration, 184. p 1–10. doi.org/10.1016/j.gexplo.2017.10.007 Parajuli, S. P., & Zender, C. S. (2017). Connecting geomorphology to dust emission through high-resolution mapping of global land cover and sediment supply. Aeolian Research, 27, 47–65. http://dx.doi.org/10.1016/j.aeolia.2017.06.0 Shafieeardestani, M., Yousef Ali, M., Vahidin, M. (2021). Biostratigraphy of planktonic foraminifera in the Abtalkh Formation and determination of the Santonian/Campanian Boundary in the Kopeh-Dagh Sedimentary Basin Stratigraphy, 2021, vol 18(1): 71-87. https://doi.org/10.29041/strat.18.1.03 Middleton, N. J. (2017). Desert dust hazards: A global review. Aeolian Research, 24, 53– 63.https://doi.org/10.1016/j.aeolia.2016.12.001 Karimian Torghabeh, A., Jahandari, A., Jamasb, R. (2019). Concentration, contamination level, source identification of selective trace elements in Shiraz atmospheric dust sediments (Fars Province, SW Iran). Environ. Sci. Pollut. Res. Int. https://doi.org/10.1007/s11356-018-04100-2. Karimian Torghabeh, A., Pimentel, N., Jahandari, A., Wang, G. (2018). Mineralogy, composition, and heavy metals’ concentration, distribution, and source identification of surface sediments from the saline Maharlou Lake (Fars Province, Iran). Environ. Earth Sci. 77 (19), 700. https://doi.org/10.1007/s12665-018-7877-5. Ziyaee, A., Hirmas, D.R., Karimi, A., Kehl, M., Macpherson, G.L., Lakzian, A. and Roshanizarmehri, M.)2019(. Geogenic and anthropogenic sources of potentially toxic elements in airborne dust in northeastern Iran. Aeolian Research, 41, p.100540. https://doi.org/10.1016/j.aeolia.2019.100540 Cong, Z., Kang, S., Liu, X., and Wang, G. (2007). Elemental composition of aerosol in the Nam Co region, Tibetan Plateau, during summer monsoon season. Atmos Environment, 41:1180–1187. Taylor, S. R., and McLennan, S. M. (1985). The continental crust: its composition and evolution. Blackwell Scientific Publication, Carlton, 312 p. Taylor, S. R., and McLennan S. M. (1995). The geochemical evolution of the continental crust, Review Geophysic, 33, 241–265. Wedepohl, K. H).1995). The composition of the continental crust. Geochim Cosmochim Acta. 59:1217–1232. Zarasvandi, A., Farid Mor, Nazarpour, A. (2011). Composition of the mineralogy of particles forming the dust phenomenon in Khuzestan province based on XRD and SEM analysis, Journal of Crystallography and Mineralogy. 19 (3): 511-518. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 22 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 15 |