اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 29 |
| تعداد شماره‌ها | 644 |
| تعداد مقالات | 6,315 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,882,321 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,471,800 |
تعارضات درون ساختاری و کارکردی در نظام دیوانسالاری دولت سلجوقی | ||
| نشریه پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام | ||
| مقاله 16، دوره 16، شماره 31، دی 1401، صفحه 408-425 اصل مقاله (740.18 K) | ||
| نوع مقاله: علمی و پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jhr.2022.38957.3173 | ||
| نویسنده | ||
| ناصر صدقی* | ||
| دانشیار گروه تاریخ، دانشکده. حقوق و علوم اجتماعی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| دولت سلجوقی، برای ایجاد مدیریت متمرکز و پایدار دیوان‌سالار، دارای دو محدودیت اساسی درون ساختاری بود. نخست محدودیت در منابع مالی و پولی پایدار و دوم محدودیت در نظام ارتباطات و حمل‌ونقل و سازوکارهای اداری و نظارتی مستمر. حاکم بودن اقتصاد معیشتی و کالایی در سطح جامعه، موجب وصول غالب مالیات‌ها به‌صورت جنس و کالا و درنتیجه کمبود و محدودیت منابع پولی در خزانه مرکزی بود. کمبود نقدینگی در خزانه حکومت هم مهم‌ترین مانع فراروی تأسیس و تثبیت نظام دیوانسالاری بود. اقدام دولت سلجوقی در واگذاری اقطاع و پرداخت غیر نقدی مواجب صاحب‌منصبان حکومتی، ناشی از همین وضعیت کمبود نقدینگی بود. همچنان که نبود سیستم حمل‌ونقل و ابزارهای ارتباطی و نظارتی مستمر در گستره قلمرو سیاسی، موجب ناتوانی دیوان مرکزی در نظارت پیوسته در ایالات و فعالیت حکام محلی و ایالتی بود. بر اساس یافته‌های تحقیق حاضر، تقارن و پیوستگی شرایط دوگانه مذکور گسست سیاسی-اداری ایالات دولت سلجوقی و تجزیه و فروپاشی دیوانسالاری مرکزی را در پی داشت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| امامیه؛ اشاعره؛ آل‌بویه؛ سلجوقیان؛ خلافت عباسیان | ||
| مراجع | ||
|
ابن‌اثیر، عزالدین ابی‌الحسن علی، 1417 ق./ 1997 م.، الکامل فی التّاریخ، المجلدات السابع و الثامن و التاسع و العاشر، حققه و اعتنی به الدکتور عمر عبدالسلام تدمری، الطبعه الاولی، دارالکتب العربی، بیروت.
ابن‌جوزی، ابی‌الفرج عبدالرحمن، 1415 ق./ 1995 م.، المنتظم فی تواریخ‌الملوک و الامم، الجزء التاسع و العاشر، حققه و قدم له الاستاد الدکتور سهیل زکار، دارالفکر، بیروت.
ابوالرجاء قمی، نجم‌الدین، 1363، تاریخ‌الوزراء، به کوشش محمدتقی دانش‌پژوه، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
اتابک جوینی، مؤیدالدوله منتجب‌الدین بدیع، 1329، عتبه الکتبه، تصحیح محمد قزوینی و عباس اقبال، شرکت سهامی چاپ، تهران.
اسناد و نامه‌های تاریخی، 1346، به کوشش سیدعلی مؤید ثابتی، کتابخانه طهوری، تهران.
اصفهانی، عمادالدین محمد، 1318 ق.، تاریخ دوله آل‌سلجوق، اختصار الفتح بن علی بن محمد البنداری، شرکه طبع الکتب العربیه، مصر.
آبراهامیان، یرواند، 1387، ایران بین دو انقلاب، چ 15، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
باسورث، کلیفورد ادموند، 1381، تاریخ غزنویان، ترجمه حسن انوشه، چ 3، امیرکبیر، تهران.
توفیق، ابراهیم، 1385، «مدرنیسم و شبه پاتریمونیالیسم؛ تحلیلی از دولت در عصر پهلوی»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 1، صص 93-125.
حسن‌زاده، اسماعیل، 1386، «اصلاحات و بی ثباتی سیاسی در دوره سلجوقی»، مجله علمی پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه الزهراء، دوره دوم، شماره 50، صص 17-43.
خواند میر، غیاث‌الدین، 1333، تاریخ حبیب‌السیر فی اخبار افراد بشر، ج 2، انتشارات خیام، تهران.
سرافرازی، عباس، بهار و تابستان 1392، «تأثیر سیاست‌نامه (سیر الملوک) خواجه نظام‌الملک بر ساختار حکومت سلجوقی»، مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، دوره 7، شماره 13، صص 57-72.
سیف، احمد، 1380، استبداد، مساله مالکیت و انباشت سرمایه در ایران، نشر رسانش، تهران.
صدرالدین حسینی، ابی‌الفوارس، 1933، اخبار الدوله السّلجوقیه، تصحیح محمد اقبال، لاهور.
صدقی، ناصر، مجله تاریخ اسلام و ایران، تابستان 1388، «بررسی روندهای شکل گیری و دگرگونی نظام اداره ایالات حکومت سلجوقی»، دوره 19، شماره 2 (پیاپی 77)، صص 47 - 78.
صدقی، ناصر، 1400، سلجوقیان در تاریخ ایران، انتشارات دانشگاه تبریز، تبریز.
عبدالخالق میهنی، محمد، 1962، دستور دبیری، تصحیح و اهتمام عدنان صادق ارزی، انتشارات دانشگاه آنقره.
قزوینی رازی، عبدالجلیل، 1318، بعض مثالب‌النواصب فی نقض بعض فضائح‌الروافض، تصحیح میر جلال‌الدین محدث، انتشارات انجمن آثار ملی، تهران.
لمبتون، آن.، 1385، «ساختار درونی امپراتوری سلجوقی»، تاریخ ایران کمبریج، ج 5، چ 6، امیرکبیر، تهران.
المختارات من الرسائل، 1378، گردآوری محمود بن بختیار الاتابکی، به کوشش غلامرضا طاهر و ایرج افشار، بنیاد موقوفات محمود افشار، تهران.
مرسل پور، محسن، 1395، «نگرش قبیله‌ای ترکمانان سلجوقی و تقابل آن با الگوی ملکداری ایرانی»، نشریه تاریخ و فرهنگ، سال 48، پاییز و زمستان، ش. 2، پیاپی 97، صص ۸۷ -۱۰۴.
نامه‌های رشیدالدین وطواط، 1338، با مقدمه دکتر قاسم تویسرکانی، دانشگاه تهران.
نظام‌الملک طوسی، خواجه ابوعلی حسن، 1364، سیف الملوک (سیاست‌نامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، چ 2، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
نظام‌الملک طوسی، خواجه ابوعلی حسن، 1382، سیر الملوک (سیاست‌نامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، چ 6، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
نظامی عروضی، احمد بن عمر، 1327 ق/1909 م.، چهار مقاله، به اهتمام محمد بن عبدالوهاب قزوینی، مطبعه بریل، لیدن.
نعمانی، فرهاد، 1358، تکامل فئودالیسم در ایران، خوارزمی، تهران.
نیشابوری، ظهیرالدین، 1332، سلجوقنامه، به کوشش میرزا اسماعیل‌خان افشار، گلاله خاور، تهران.
ولی، عباس، 1380، ایران پیش از سرمایه‌داری، ترجمه حسن شمس‌آوری، نشر مرکز، تهران.
همایون کاتوزیان، محمد علی، 1380، تضاد دولت و ملت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه مرتضی طیب، نشر نی، تهران.
یوسفیفر، شهرام و آذر جلیلیان، هوشنگ خسروبیگی و ابوالفضل رضوی، پاییز و زمستان 1395، مجله پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، «بازشناسی تاریخی دیوان مظالم در دوره میانه و کارکرد سیاسی آن در دوره سلجوقیان بزرگ»، دوره 10، شماره 19، صفحه 261-273.
Köymen, Mehmet Altay, 1976, Tuğrul Bey ve Zamanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul. Durand-Guedy, David, 2011, “The Turkmen-Saljuq Relationship In Twelfth-Century Iran: New Elements Based On A Contrastive Analyze Of Three INSA’ Documents” Eurasian Studies, IX/1-2, pp.11-66. Weber, Max, 1978, Economy and Society, vol. 2, edited by Ghonther Roth and Claus wittich, University of California Press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 354 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 161 |
||