تعداد نشریات | 29 |
تعداد شمارهها | 644 |
تعداد مقالات | 6,315 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,882,380 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 6,471,843 |
ارزیابی کارایی مدلهای RUSLE و ICONA در پهنه بندی فرسایش خاک حوضه بلده، استان مازندران | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 10، دوره 11، شماره 34، دی 1401، صفحه 159-178 اصل مقاله (3.03 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2022.39920.1843 | ||
نویسندگان | ||
عیسی جوکار سرهنگی* 1؛ محمدرضا دهقان چاچکامی2 | ||
1دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران | ||
2کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی، دانشگاه مازندران | ||
چکیده | ||
ارزیابی و پهنه بندی فرسایش خاک با استفاده از مدلهایی که دقت بیشتری داشته باشند، به اجرای فعالیتهای حفاظتی و کنترل فرسایش خاک در داخل حوضه و کاهش میزان رسوب در خارج از آن کمک میکند. هدف از این پژوهش پهنه بندی شدت فرسایش خاک حوضه بلده با استفاده از مدلهای RUSLE و ICONA و بررسی میزان دقت آنها با مشاهدات و مقادیر واقعیت زمینی است. فاکتورهای مدل RUSLE شامل فرسایندگی باران (R)، فرسایشپذیری خاک (K)، توپوگرافی (LS)، پوشش گیاهی (C) و عملیات حفاظتی (P) به ترتیب از دادههای بارندگی منطقه، نقشه خاک، مدل رقومی ارتفاع و تکنیکهای سنجش از دور محاسبه شدهاند. براساس مدل ICONA درابتدا از همپوشانی دو لایه شیب و سنگشناسی، نقشه فرسایش پذیری خاک به دست آمد. سپس برای تهیه نقشه حفاظت خاک، لایه های شاخص پوشش گیاهی و کاربری اراضی منطقه همپوشانی شدند و در مرحله آخر با استفاده از لایه های فرسایش پذیری و حفاظت خاک، نقشه پهنه بندی فرسایش با این مدل نیز تهیه گردید. برای ارزیابی دقت این مدل ها از شاخصهای آماری و روش BLM که تمامی عوامل آن طی مشاهدات میدانی به دست آمد، استفاده شده است. برای این منظور، یک نقشه با 2500 نقطه به صورت شبکه بندی منظم جهت نمونهبرداری از نقشههای حاصل از مدل ها تهیه گردید و بر این اساس آماره هایRMSE (جذر میانگین مربعات خطا)، MAE (میانگین خطای مطلق)، MSE (میانگین مربعات خطا) و NSEC (ضریب کارایی ناش و ساتکلیف) محاسبه شد. نتایج شاخصهای آماری مذکور و خطاهای مدلها نشان میدهند که مدلهای مذکور در حوضه بلده کفایت بالایی ندارند، اما کارایی و میزان تطابق طبقات فرسایش مدل ICONA با خروجی BLM بهعنوان نقشه مرجع اندکی بیشتر است، چرا که مقدار RMSE، MAE و MSE آن کمتر و NSEC آن به عدد یک نزدیکتر است. | ||
کلیدواژهها | ||
فرسایش خاک؛ RUSLE؛ ICONA؛ حوضه بلده | ||
مراجع | ||
آرخی، صالح و نیازی، یعقوب (1389)؛ بررسی کاربرد GIS و RS برای تخمین فرسایش خاک و بار رسوب با استفاده از مدل RUSLE حوضه بالادست سد ایلام، مجله پژوهشهای حفاظت آبوخاک، جلد هفدهم، شماره دوم، صص 1-26.
https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=150565
احسانی، امیر هوشنگ و غفاری شیروان، مژده (1392)؛ مدل ICONA جهت پهنهبندی خطر فرسایش آبی با استفاده از دادههای ماهوارهای و GIS (مطالعه موردی حوضه آبخیز حبله رود)، اولین همایش ملی بیابان، تهران، مرکز تحقیقات بینالمللی بیابان دانشگاه تهران. صص 1-14. https://civilica.com/doc/160180
احمدآبادی، علی و صدیقی فر، زهرا (1396)؛ برآورد میزان فرسایش و تولید رسوب با کمک معادله جهانی فرسایش خاک اصلاحشده (RUSLE ) در حوضه آبریز حبله رود، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال دهم، شماره 37، صص 83-103.
http://jopg.iaularestan.ac.ir/article_538238.html?lang=fa
اسماعیلی قلزم، حسین، احمدی، حسن، معینی، ابولفضل، معتمدوزیری، بهارک (1399)؛ ارزیابی خطر فرسایش خاک در حوزه آبخیز کسیلیان با مدل ایکونا و استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، پژوهشهای دانش زمین، سال یازدهم، شماره 42.
اسمعلی، اباذر، فرهودی، محمدحسین، جعفریان، زینب، کاویان پور، امیرحسین (1394)؛ اثر پوشش گیاهی بر کاهش رواناب و هدر رفت خاک با استفاده از شبیهسازی باران در مراتع نشو مازندران، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، شماره2، ص 179-190.
انتظاری، مژگان و خدادادی، فاطمه (1396)؛ ارزیابی خطر فرسایش آبی حوضه آبخیز طالقان رود با استفاده از مدل ICONA، مجله مخاطرات محیط طبیعی، سال ششم، شماره سیزدهم، صص 31-48. https://jneh.usb.ac.ir/article_3142.html
بابایی، مهناز، حسینی، زین العابدین، نظری سامانی، علی اکبر، مدرسی، علی (1395)، پهنهبندی فرسایشخاک با استفاده از مدل RUSLE 3D، مطالعه موردی: حوضه آبخیزکن، نشریه مهندسی و مدیریت آبخیز، جلد 8، شماره 2، صص 181-165.
https://jwem.areeo.ac.ir/article_106454.html?lang=fa
بیات، رضا، عرب خدری، محمود، بهنام، نجمه و گرامی، زهرا (1399)؛ بررسی کارایی مدل های EPM و MPSIAC در تعیین وضعیت فرسایش حوزه آبخیز شهریاری، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال هفتم، شماره 3، صص 1-16.
https://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3067-fa.html
حبشی، خلیل، اسکندری دامنه، هادی و میاحی، جاسم (1396)؛ ارزیابی قابلیت دادههای ماهوارهای و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در تهیه نقشه فرسایش خاک با استفاده از مدل ICONA (مطالعه موردی: شرق اصفهان)، نخستین همایش بینالمللی سامانه اطلاعات جغرافیایی جاده ابریشم، دانشگاه صنعتی اصفهان، صص 1-13. https://civilica.com/doc/717379
رحیمی، خلیل و مزبانی، مهدی (1392)؛ ارزیابی تغییرات فرسایش حوزه آبخیز سیوند طی سالهای 1998 تا 2009 با استفاده از مدل RUSLE، فصلنامه علمی-پژوهشی، پژوهشهای فرسایش محیطی، سال سوم، شماره 1، صص 1-18.
رخبین، معصومه، نوحهگر، احمد، کمالی، علیرضا و حبیب اللهیان، محمود (1393)؛ برآورد میزان فرسایش و تولید رسوب در حوضه آبخیز لاورفین(استان هرمزگان) با استفاده از سنجشازدور(RS)، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و مدل تجربی(RUSLE)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 29 ، شماره سوم، شماره پیاپی114، صص89-104. http://georesearch.ir/article-1-348-fa.html
زندی، جلال، حبیب نژاد روشن، محمود و سلیمانی، کریم (1392)؛ ارزیابی نقشه خطر فرسایش خاک و ارتباط آن با برخی عوامل محیطی، حوضه آبخیز وازرود مازندران، نشریه مرتع و آبخیزداری، دوره 66، شماره 3، صص 403-415.
https://jrwm.ut.ac.ir/article_36516.html
سپهر، عادل و هنرمند نژاد، سعیده (1391)؛ تهیه نقشه خطر فرسایش واقعی خاک با استفاده از مدل کرین اصلاحشده حوضه آبخیز جهرم، جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 1، شماره 3، صص 57-72. https://geoeh.um.ac.ir/index.php/article_25831.html
سهرابی, صحبت اله؛ طهماسبی پور، ناصر، حقی زاده، علی و زینی وند، حسین (۱۳۹۴)؛ اندازهگیری فرسایشپذیری خاک به روش رومنس و پهنهبندی آن با کمک زمینآمار و سیستم اطلاعات جغرافیایی در حوضه آبخیز مادیان رود، کنفرانس ملی کشاورزی پایدار، محیط زیست و توسعه روستایی، کوهدشت، صص 1-15. https://civilica.com/doc/379025
عرفانیان، مهدی، قهرمانی ساعتلو، پریسا و سعادت، حسین (1393)؛ ارزیابی خطر فرسایش خاک با استفاده از یک مدل فازی در آبخیز قرناوه گلستان، نشریه پژوهشهای حفاظت آبوخاک، جلد بیست و یکم، شماره ششم، صص 135-153.
https://jwsc.gau.ac.ir/article_2284.html
عرفانیان، مهدی، قهرمانی، پریسا و سعادت، حسین (1392)؛ تهیه نقشه خطر پتانسیل فرسایش خاک با استفاده از منطق فازی در حوضه آبخیز قرناوه گلستان، مجله علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، سال هفتم، شماره 23، صص 43-52.
https://jwmsei.ir/article-1-280-fa.html
فریدی، پروانه، رضائی، پیمان، قربانی، منصور و کاظمی، محمد (1392)؛ کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدلینگ فاکتور فرسایندگی باران (مطالعه موردی: حوزه آبخیز گابریک- جنوب خاوری استان هرمزگان)، فصلنامه پژوهشهای فرسایش محیطی، سال سوم، شماره 2، صص 39-51. http://magazine.hormozgan.ac.ir/article-1-143-fa.html
کارگر، مجید، جوادی، محمدرضا، هاشمی، علی اصغر، محمد ابراهیمی، مریم (۱۳۹۵)؛ بررسی کارایی رابطه جهانی فرسایش خاک و برخی از نسخ آن در برآورد رسوب رگبارهای منفرد در مراتع نیمه خشک (مطالعه موردی: سایت تحقیقاتی مرگسر استان سمنان)، پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، سال هفتم، شماره 13، صص ۲63-271. http://jwmr.sanru.ac.ir/article-1-677-fa.html
کریمی، لیلا و امین، سیفالله (1391)؛ پهنهبندی خطر فرسایش حوضه سد سیوند در مدل ICONA بهوسیله تکنیک RS، شانزدهمین همایش انجمن زمینشناسی ایران، صص 1-8. https://civilica.com/doc/181626
موسوی، سید علیاکبر، زاهدی فر، مریم و رجبی مریم (1391)؛ بررسی تغییرات مکانی فرسایش خاک و عوامل مؤثر بر آن با استفاده از روشهای زمینآماری، نهمین سمینار مهندسی رودخانه. صص 1-9. https://civilica.com/doc/186513
مهندسین مشاور آباد گران طبیعت شمال (1394)؛ گزارش پایه حوضه بلده نور، اداره منابع طبیعی استان مازندران، 113 ص.
محمدی، شاهین، کریم زاده، حمیدرضا و علیزاده، میثم (1397)؛ برآورد مکانی فرسایش خاک کشور ایران با استفاده از مدل RUSLE، اکوهیدرولوژی، دوره 5، شماره 2، صص 551-569. https://ije.ut.ac.ir/article_65857.html?lang=fa
محمدی ، شاهین، کریم زاده، حمید رضا، حبشی، خلیل (1396)؛ ارزیابی خطر فرسایش خاک با استفاده از مدل ICONA (مطالعه موردی مندرجان، غرب اصفهان)، نخستین همایش بین المللی سامانه اطلاعات جغرافیایی جاده ابریشم، اصفهان، دانشگاه صنعتی اصفهان، صص 1-12. https://civilica.com/doc/717338
محمدی، مازیار، فلاح، مقدسه، کاویان، عطاالله، غلامی، لیلا و امیدوار، ابراهیم (1395)؛ کاربرد مدل RUSLE در تعیین توزیع مکانی خطر هدر رفت خاک، اکو هیدرولوژی، دوره 3، شماره 4، صص 645-658. https://ije.ut.ac.ir/article_60368.html
نوحه گر، احمد، کاظمی ، محمد (1392)؛ ارزیابی خطر فرسایش آبی با استفاده از مدلICONA (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبخیز تنگ بستانک شیراز)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 28 ، شماره 4، صص 1-14. http://georesearch.ir/article-1-428-fa.html
Bagio, B., Bertol, I., Wolschick, N.H., Schneiders, D., Santos, M.A.d.N.d., (2017); Water Erosion in Different Slope Lengths on Bare Soil. Revista Brasileira de Ciência do Solo, 41p. https://doi.org/10.1590/18069657rbcs20160132 Bayramin, I., Dengiz, O., Baskan, O and Parlak, M., (2003); Soil Erosion Risk Assessment with ICONA Model, Case Study: Beypazari Area. Turkish Journal of Agriculture and Forestry For 27, pp 105-116. https://journals.tubitak.gov.tr/agriculture/abstract.htm?id=6170 Farhan, Y., Nawaiseh, S., (2015); Spatial assessment of soil erosion risk using RUSLE and GIS techniques. Environmental Earth Sciences. 74(6), pp 4649-4669. https://link.springer.com/article/10.1007/s12665-015-4430-7 Ganasri, B.P., Ramesh, H., (2016); Assessment of soil erosion by RUSLE model using remote sensing and GIS - A case study of Nethravathi Basin. Geoscience Frontiers, 7(6), pp 953-961. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1674987115001255 Guo, Y., Xion, Y., (2017); Comparison of the implementation of three common types of coupled CFD-DEM model for simulating soil surface erosion. International Journal of Multiphase Flow, 91, 89-100. https://doi.org/10.1016/j.ijmultiphaseflow.2017.01.006 Jahun, B, G. Ibrahim, R. Dlamini, N, S. Musa, S.M., (2015); Review of Soil Erosion Assessment using RUSLE Model and GIS. Journal of Biology, Agriculture and Healthcare, 5(9), pp 36-47. https://www.iiste.org/Journals/index.php/JBAH/article/view/22312 Kavuc Kalashami, H., Kheirkhah Zarkesh, M., Almodaresi, S. A., (2014); Water erosion risk assessment using models ICONA and techniques RS & GIS (case study catchment basin Babavly of Siahkal). International Journal of Forest, Soil and Erosion, 4(3), pp 69-81. https://www.ijfse.com/index.php/8-archive/32-volume-4-number-3-august-2014 Kouhpeima, A., Hashemi, S. A. A., Feiznia, S., (2011); A study on the efficiency of Erosion Potential Model (EPM) using reservoir sediments. Elixir Pollution, 38, pp 4135-4139. DOI: 10.14256/JCE.1602.2016 Moore, I. D., Wilson J. P., (1992); Length-slope factors for Revised Universal Soil Loss Equation. Simplified method of estimation. Journal of soil and water conservation, 47(5), pp 423- 428. https://www.researchgate.net/publication/279600630 Pongsai, S., Schmidt, D.V. Rajendra, P. Shestha, R. Clemente S., Eiumnoh, A., (2010); Calibration and Validation of the Modified Universal Soil Loss Equation for Estimating Sediment Yield on Sloping Plots: A Case Study in Khun Satan Cachment of northern Thailand. Canadian Journal of Soil Sciences, 90(4), pp 585- 596. https://www.researchgate.net/publication/258705248 Reis, m., Dutal, H., Bolat, N., Savac, G., (2017); Soil Erosion Risk Assessment Using GIS and ICONA: A Case Study in Kahramanmaras, Turkey. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpasa University. 34(1), pp 64-75. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20183174459 Thapa, P., (2020); Spatial estimation of soil erosion using RUSLE modeling: a case study of Dolakha district, Nepal. Environmental Systems Research, 9(15), pp 1-10. https://environmentalsystemsresearch.springeropen.com/articles/10.1186/s40068-020-00177-2 Wischmeier, W. H., Smith, D. D., (1978); Predicting rainfall erosion. losses: a guide to conservation planning. US Department of Agriculture, Washington, DC, Agriculture Handbook, 67p. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 553 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 236 |