تعداد نشریات | 27 |
تعداد شمارهها | 604 |
تعداد مقالات | 6,158 |
تعداد مشاهده مقاله | 9,077,080 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,928,359 |
ارزیابی میزان آسیب پذیری بهرهبرداران از خشکسالی و تحلیل مؤلفههای تبیینکننده مدیریت بحران خشکسالی (مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان) | ||
مخاطرات محیط طبیعی | ||
مقاله 8، دوره 11، شماره 33، مهر 1401، صفحه 135-154 اصل مقاله (1.33 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22111/jneh.2022.38050.1783 | ||
نویسندگان | ||
زهرا خوشنودی فر ![]() | ||
1استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، مجتمع آموزش عالی سراوان | ||
2دانش آموخته دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس | ||
3دانشیار گروه مهندسی آب و مدیریت کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی | ||
چکیده | ||
این پژوهش با هدف ارزیابی میزان آسیب پذیری بهره برداران از خشکسالی و تحلیل مولفه های تبیین کننده مدیریت بحران خشکسالی در استان سیستان و بلوچستان از دیدگاه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان انجام پذیرفته است. روش مورداستفاده در این پژوهش از نوع توصیفی – غیرآزمایشی میباشد. کلیه کارشناسان واحد ترویج و آموزش کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند که نمونه ای از آنها بر اساس جدول مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و موردمطالعه قرار گرفت (n=72). لیست شاخصهای اولیه (10 شاخص اصلی) در پژوهش به روش دلفی (اتفاقنظر کارشناسان منطقه) تعیین شد. جهت سنجش آسیب پذیری و نیز تبیین مؤلفه های مدیریت بحران خشکسالی از فرمول Me-Bar & Valdez و نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد در میان شاخصهای آسیب پذیری موردبررسی، شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و فنی به عنوان مهمترین شاخصهای آسیب پذیری در دوره خشکسالی معرفی شدند که در مجموع بیشترین میزان آسیب پذیری کل در شرایط خشکسالی، مربوط به شاخصهای آسیب پذیری فنی بود. همچنین در قسمت تحلیل عاملی اکتشافی نتایج نشان داد، مؤلفه های مدیریت زراعی، ساماندهی نظام پیش آگاهی و مشارکت دهی، توسعه زیرساختها، مدیریت منابع آب، حمایت مالی، وضع قوانین و مقررات مناسب، سیاستگذاری، حمایت از تشکلهای محلی و آموزش- ترویج راهکارهای خشکسالی به عنوان مهمترین مؤلفه های تبیین کننده مدیریت بحران خشکسالی از دیدگاه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان میباشند | ||
کلیدواژهها | ||
آسیبپذیری؛ تحلیلمؤلفهها؛ خشکسالی؛ مدیریت بحران خشکسالی | ||
مراجع | ||
اداره کل هواشناسی استان سیستان و بلوچستان. (1396). گزارش هواشناسی سال 1396. هواشناسی کل استان سیستان و بلوچستان.
بلالی، حمید.، خلیلیان، صادق. و احمدیان، مجید. (1389). بررسی نقش قیمتگذاری آب در بخش کشاورزی بر تعادل منابع آب زیرزمینی، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 24، شماره 2: 194- 185.
بیکمحمدی، حسن.، نوری، هدایتاله.، بذرافشان، جواد. (1384)، اثرات خشکسالیهای 83-1377 بر اقتصاد روستایی سیستان و راهکارهای مقابله با آن، مجله جغرافیا و توسعه، سال سوم، پیاپی 5، صفحات 72-53.
پیری، حمیده.، راهداری، وحید.، ملکی، سعیده. (1392). بررسی و مقایسه کارآیی چهار نمایه خشکسالی هواشناسی در مدیریت خطر خشکسالیهای استان سیستان و بلوچستان، فصلنامه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب، 3 (11): 1146- 96.
تقوینیا، محمد. (1389). بررسی آسیبهای ناشی از خشکسالی و راهکارهای توانمندسازی برای مقابله با آن در شهرستان دزفول. پایاننامه کارشناسیارشد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران.
جایدری، رضا.، ملکمحمدی، ایرج.، حسینی، سید محمود. (1390). بررسی راهکارهای آموزشی – ترویجی مدیریت مصرف بهینه آب برای مقابله با خشکسالی در بین گندمکاران استان ایلام، پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، سال چهارم، شماره 4 (پیاپی 16)، 12-1.
جعفری، فاطمه.، شعبانعلی فمی، حسین.، دانشور عامری، ژیلا. (1392). بررسی و تحلیل میزان تمایل کشاورزان به مشارکت در پروژههای مدیریت خشکسالی در شهرستان طارم علیا، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 45 (2): 174-199.
چیذری، محمد. (1387). استفاده بهینه از منابع آبی خسارت ناشی را کاهش میدهد. قابل دسترس در: http://www.aiiri.gov.ir .
دریجانی، علی.، شاهحسین دستجردی، سمانه.، شاهنوشی، ناصر. (1390). تعیین اولویتهای مدیریت ریسک خشکسالی در بخش کشاورزی شهرستان گنبدکاووس با استفاده از تکنیک تحلیل سلسلهمراتبی، مجله اقتصاد کشاورزی، جلد 5 (1): 59- 37.
رضایی، روحاله. (1391). شناسایی و واکاری راهکارهای مقابله با خشکسالی در مناطق روستایی استان زنجان از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-43، 1: 134-125.
سعدی، حشمتاله. (1387). ضرورت آموزش کشاورزان برای مقابله با خشکسالی، قابل دسترس در: http://www.aiiri.gov.ir .
سلطانی، جابر.، کرباسی، علیرضا. (1382). نقش رژیم حقوقی رودخانه هیرمند در تعدیل خشکسالی سیستان، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دهم، شماره 38. صص 184-155.
صالحی، ایرج.، مختاری، داریوش. (1386). اثرات و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی خشکسالی بر خانوارهای روستایی منطقه سیستان، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد 3، شماره 1، صفحات 114-99.
صبحانینسب، یوسف. (1388). اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی خشکسالی، مجموعه مقالات همایش منطقهای بحران آب و خشکسالی، صفحات 799- 795.
علیزاده، احمد. (1373). بهرهبرداری پایدار از منابع آب در کشاورزی، اولین کنگره برنامهریزی و سیاستگذاری امور زیربنایی در بخش کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، صفحات 6-8.
فرجزاده، منوچهر. (1383). بررسی راهکارهای کاهش اثرهای خشکسالی در کشور، فصلنامه جنگل و مرتع، 62، صفحات 27-24.
کرمی، عزتاله.، کشاورز، مرضیه.، کامگار حقیقی، عنایتاله.، لاری، محمد. (1385). نگرشها، رفتارها و مدیریت خشکسالی توسط کشاورزان، شیراز: سازمان مدیریت و برنامهریزی استان فارس.
محسنپور، رباب.، زبیایی، منصور. (2010). ارزیابی عواقب خشکسالی در سطح مزرعه: مطالعه موردی منطقه مرودشت. مجله علمی و فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، آب و خاک، شماره 52، دوره 14، صفحه 49.
ولیئی، معصومه.، سهرابی، علیحسین. (1388). اثرات زیستمحیطی، اقتصادی-اجتماعی و سیاسی خشکسالی، مجموعه مقالات همایش منطقهای بحران آب. 30 و 31 اردیبهشت ماه 1388. رشت، دانشگاه آزاد اسلامی رشت، صص 849-845.
یارمحمدی، فاطمه. (1395). فناوریهای نوین برای بیابانزدایی. ایرنا 11/05/1395. شماره 82170691 (5475022). قابل دسترس در سایت: http://www.irna.ir/fa/News/82170691
یزدانی، سعید.، حقشنو، مورژان. (1386). مدیریت خشکسالی و ارائه راهکارهایی برای مقابله با خشکسالی. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران. انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد.
Ahmadi, H. (2004). Introduction to Iranian Model of Desertification Assessment (IMDA), Technical report presented to the Committee of Science and Technology, United Nations Convention to Combat Desertification, the 7th Session of Conference of Parties (COP7), Nairobi, Kenya, 56. Cody, K., Hayes, M., & Philips, T. (1998). How to reduce drought risk, Western Drought Coordination Council, 44. Retrieved from: http://drought. Unl.edu. Combs, S., (2000). Drought resource information packet, Report of drought, USA, Texas Department of Agriculture. FAO. (2019). Proactive approaches to drought preparedness – Where are we now and where do we go from here? Rome. Fengsong, P., Li, X., Liu, X., & Lao, C. (2013). Assessing the impacts of droughts on net primary productivity in China, Journal of Environmental Management, 114 (1), pp 362–371. General Department of Meteorology of Sistan and Baluchestan Province. (2017). Meteorological report of the year 2017. Meteorology of the whole province of Sistan and Baluchestan. Gupta, k., & Gupta, M. (2003). The woes of women in drought: Social, environmental and economic impacts. Journal of Women and Environment, 60 (61), pp 12-14. Hrdinkaa, T., Novicky, O., Hanslik, E., & Rieder, M. (2012). Possible impacts of floods and droughts on water quality, Journal of Hydro-environment Research, 6 (2), pp 145-150. Keshavarz, M., & Karami, E. (2014). Farmers decision making process under drought, Journal of Arid Environments. 108C, pp 43–56. Lawes, R., & Kingwell, R. (2012). A longitudinal examination of business performance indicators for drought affected farms. Agricultural Systems, 106 (1), pp 94-101. Maleki, T., Zarafshani, K., & Keshavarz, M. (2014). Assessing the adaptation of farmers' families during drought: Dorod Faraman area in Kermanshah. Spatial Journal of Rural Economics and Development, 1(3), pp 123-138. Me-Bar, Y, & Valdez, F. (2005) on the vulnerability of the ancient Maya society to natural threats. Journal of Archaeological Science. 32: pp 813-825. Nohegar, A. (2015). Comparison the Suitability of SPI, PNI and DI Drought Index in. Research Journal of Environmental and Earth Sciences.5(8, 8), pp 71-79. Reed, M. S., Podesta, G. P., & Fazey, I. (2013). Combining analytical frameworks to assess livelihood vulnerability to climate change and analyse adaptation options, Ecological Economics. 94, pp 66-77. Riebsame, W. E., Changnon, S. A., & Karl, T. R. (1991). Drought and Natural Resource Management in the United States: Impacts and Implications of the 1987–1989 Drought, Westview Press, Boulder, CO. Sayers, P.B., Yuanyuan, L., Moncrieff, C., Jianqiang, L., Tickner, D., Gang, L., & Speed, R. (2017). Strategic drought risk management: eight ‘golden rules’ to guide a sound approach. International Journal of River Basin Management, 1(17), pp 239-255. Speranza, C. I., Kiteme, B., & Wiesmann, U. (2008). Droughts and famines: The underlying factors and the causal links among agropastoral households in semiarid Makueni district, Kenya. Global Environmental Change, 18(1), pp 220-233. Sternberg, T. (2012). Chinese drought, bread and the Arab spring. Applied Geography, 34, pp 519-524. Wilhite, D. A., Svoboda, M. D., & Hayes, M. J. (2007). Understanding the complex impacts of drought: A key to enhancing drought mitigation and preparedness, Water Resources Management, 21(5), pp 763-774. World Bank. (2016). World development indicators. Retrieved from: https://data.worldbank.org/products/wdi. Zhang, J. (2004). Risk assessment of drought disaster in the maize growing region of Songliao Plain, China, Agriculture, Ecosystems & Environment, 102(2), pp 133-153. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 298 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 225 |